การเรียนรู้ด้วยตนเองมีลักษณะอย่างไร

การเรียนรู้ด้วยตนเองคืออะไร และสร้างประโยชน์อย่างไรต่อตัวเอง

คือ กระบวนการเรียนรู้ ที่ผู้เรียนศึกษาด้วยตนเอง โดยเลือกเรื่องเรียนจากความสนใจ , ความปรารถนา รวมทั้งความถนัด ถึงแม้จะเป็นการศึกษาด้วยตัวเองหากแต่ก็ต้องมีเป้าหมาย อีกทั้งยังต้องเป็นผู้รู้จักแสวงหาแหล่งเรียนรู้ เลือกวิธีเรียนและประเมินความก้าวหน้าของตนเอง ซึ่งตรงจุดนี้สามารถทำด้วยตนเอง หรือขอความช่วยเหลือจากผู้อื่นก็ได้ สำหรับการเรียนรู้ด้วยตนเองนั้นก็มีมากมายหลายรูปแบบ เช่น…

• อ่าน
• อภิปราย
• เขียน
• สัมภาษณ์
• ท่องเที่ยว
• แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผู้เชี่ยวชาญในวิชานั้นๆ
• เรียนรู้ด้วยตัวเองจากการใช้คอมพิวเตอร์ , โปรแกรม , VDO ตลอดจนสื่อต่างๆ เป็นต้น

ลักษณะของการเรียนรู้ด้วยตนเอง

• มีความเต็มใจเรียนรู้ด้วยตนเอง อันไม่ได้เกิดจากการบังคับ หากแต่มีความต้องการเรียนด้วยความอยากรู้อย่างเต็มที่
• ใช้ตัวเองเป็นแหล่งข้อมูลของตัวเอง ผู้เรียนต้องบอกได้ว่าสิ่งที่ตัวเองจะเรียนนั้นคืออะไร ต้องรู้ว่าทักษะและข้อมูลที่จำเป็นต้องใช้มีอะไรบ้าง
• กำหนดเป้าหมาย , ค้นหาวิธีรวบรวมข้อมูลที่ต้องการ รวมทั้งประเมินผลได้ด้วยตัวเอง โดยผู้เรียนต้องเป็นผู้จัดการความเปลี่ยนแปลงต่างๆที่เกิดขึ้นระหว่างทางด้วยตนเอง จะต้องมีความตระหนักในความสามารถ และตัดสินใจได้เอง มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่รวมทั้งบทบาทในการเป็นนักเรียนที่ดี มีคุณภาพ
• รู้ถึงวิธีการเรียน ผู้ศึกษาต้องกำหนดขั้นตอนการเรียนรู้ของตัวเอง ว่าจะนำไปสู่จุดทำให้เกิดการเรียนรู้อย่างยั่งยืนได้อย่างไร

ประโยชน์ของการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีความสำคัญ 4 ข้อ ได้แก่…

• บุคคลที่เรียนรู้ด้วยการความต้องการของตนจะสามารถเรียนได้มากกว่า เป็นผู้ขวนขวายในวิชา กว่าบุคคลเพียงผู้รอรับให้ผู้สอนความรู้ให้ บุคคลที่เรียนรู้ด้วยตนเองจะมีความตั้งใจ , มีจุดมุ่งหมายอันเด่นชัด และมีแรงจูงใจสูง สามารถใช้ประโยชน์จากการเรียนรู้ได้ดีกว่าบุคคลรอรับเพียงอย่างเดียวเท่านั้น
• การเรียนรู้ด้วยตนเอง มีความสัมพันธ์กับกระบวนการทางจิตวิทยาพัฒนาการ โดยเมื่อแรกเกิดมนุษย์จำเป็นต้องพึ่งผู้อื่นในการเจริญเติบโต ได้แก่บิดามารดาซึ่งปกป้องเลี้ยงดู หากแต่เมื่อบุคคลนั้นเจริญเติบโตขึ้น มีความเป็นผู้ใหญ่มากขึ้น ก็จะค่อยๆ พัฒนาตัวเองโดยไม่ต้องพึ่งผู้อื่นอีกต่อไป ไม่ต้องอยู่ภายใต้การควบคุมของผู้อื่น จะแสดงความเป็นตัวของตัวเองเพิ่มมากขึ้น ตลอดจนดำเนินชีวิตได้ด้วยตนเอง
• ในปัจจุบันนี้ทางเลือกในการศึกษามีเพิ่มมากขึ้น เช่น เกิดการสร้างหลักสูตรใหม่ , ห้องเรียนแบบเปิด , การศึกษาอย่างอิสรเสรี , โปรแกรมการสอนเฉพาะบุคคล , การศึกษามหาวิทยาลัยเปิด เป็นต้น โดยรูปแบบของนวัตกรรมเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นความรับผิดชอบของผู้เรียนซึ่งจะต้องดำเนินการด้วยตนเองทั้งสิ้น จนกระทั่งหล่อหลอมให้กลายเป็นผู้มีระเบียบสูง
• ความเปลี่ยนแปลงของโลกที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดแนวคิดใหม่ในการศึกษา เช่น เกิดการศึกษาผ่าน Internet เป็นต้น