เพลงหน้าพาทย์ประกอบกิริยาไป

๑. โหมโรงเช้า ใช้บรรเลงในงานมงคลพิธีต่างๆ ซึ่งจะมีขึ้นในตอนเช้า เช่น งานที่รู้จักกันเป็นสามัญว่า งานสวดมนต์เย็นฉันเช้า เพลงที่บรรเลง ได้แก่ สาธุการ เหาะ รัว กลม ชำนาญ

๒. โหมโรงกลางวัน เป็นโหมโรงที่เกิดขึ้นจากประเพณีการแสดงมหรสพในสมัยโบราณ ถ้าเป็นการแสดงกลางวัน ซึ่งได้เริ่มแสดงตั้งแต่เช้ามาแล้ว เมื่อถึงเวลาเที่ยงจะต้องหยุดพักกลางวัน เพื่อให้ตัวละครและผู้บรรเลงดนตรี ตลอดจนผู้ร่วมงานการแสดงนั้น ได้หยุดพักและรับประทานอาหารกลางวัน โหมโรงกลางวัน ประกอบด้วยเพลง กราวใน เชิด ชุบ ลา กระบองตัน เสมอข้ามสมุทร เชิดฉาน ปลูกต้นไม้ ชายเรือ รุกร้น แผละ เหาะ

โล้ วา

๓. โหมโรงเย็น เป็นเพลงชุดที่ใช้บรรเลงในตอนเย็นของงาน ในการเริ่มงานมงคลต่างๆ ประกอบด้วยเพลง สาธุการ ตระโหมโรง รัวสามลา ต้นชุบ เข้าม่าน ปฐม ลา เสมอ รัว เชิด กลม ชำนาญ กราวใน ต้นชุบ

เพลงหน้าพาทย์แบ่งตามฐานันดร แบ่งออกเป็น ๒ ชนิด คือ

๑. หน้าพาทย์ธรรมดา ใช้บรรเลงประกอบกิริยาอารมณ์ของตัวละครที่เป็นสามัญชน เป็นเพลงหน้าพาทย์ไม่บังคับความยาว การจะหยุด ลงจบ หรือเปลี่ยนเพลง ผู้บรรเลงจะต้องดูท่ารำของตัวละครเป็นหลัก เพลงหน้าพาทย์ชนิดนี้โดยมากใช้กับการแสดงลิเกหรือละคร เช่น เพลงเสมอ เพลงเชิด เพลงรัว เพลงโอด

๒. หน้าพาทย์ชั้นสูง ใช้บรรเลงประกอบกิริยา อารมณ์ของตัวละครผู้สูงศักดิ์หรือเทพเจ้าต่างๆ เป็นเพลงหน้าพาทย์ประเภทบังคับความยาว ผู้รำจะต้องยืดทำนองและจังหวะของเพลงเป็นหลักสำคัญ จะตัดให้สั้นหรือเติมให้ยาวตามใจชอบไม่ได้ โดยมากใช้กับการแสดงโขน ละคร และใช้ในพิธีไหว้ครู ครอบครูดนตรีปละนาฎศิลป์ เช่น เพลงตระนอน เพลงกระบองกัน เพลงตระบรรทมสินธุ์ เพลงบาทสกุณี เพลงองค์พระพิราพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเพลงอนงค์พระพิราพ ถือกันว่าเป็นเพลงหน้าพาทย์ชั้นสูงสุดในบรรดาเพลงหน้าพาทย์ทั้งหลาย

เพลงหน้าพาทย์ คือเพลงที่ใช้บรรเลงประกอบอากัปกิริยาของตัวโขน ละคร หรือใช้สำหรับอัญเชิญพระเป็นเจ้า ฤษี เทวดา และครูบาอาจารย์ทั้งหลายให้มาร่วมในพิธีไหว้ครู และพิธีที่เป็นมงคลต่างๆ อากัปกิริยาของตัวโขนละครต่างๆ นั้น เป็นกิริยาที่มองเห็นได้ เพราะกำลังเกิดขึ้นอยู่ในปัจจุบัน เช่น กิริยาเดิน วิ่ง นั่ง นอน กิน เศร้าโศก ร้องไห้ ฯลฯ เป็นต้น ส่วนอากัปกิริยาของพระเป็นเจ้า ฤษี และเทพพรหมต่างๆ ที่อัญเชิญมาร่วมในพิธีไหว้ครู และพิธีมงคลต่างๆ นั้นถือว่าเป็นกิริยาสมมุติ เพราะมองไม่เห็น เช่น สมมุติว่าเวลานี้ได้เสด็จแล้ว ก็บรรเลงเพลงหน้าพาทย์รับเสด็จ

อนึ่ง เพลงหน้าพาทย์นั้นถือเป็นเพลงชั้นสูง และมีความศักดิ์สิทธิ์ จึงมักจะบรรเลงตามขนบดั้งเดิม ไม่นิยมดัดแปลงหรือแต่งเดิมอย่างเพลงที่ใช้บรรเลงทั่วไป นอกจากนี้แล้ว เพลงหน้าพาทย์ยังเป็นเพลงที่ใช้บรรเลงเพียงอย่างเดียว ไม่มีบทร้องหรือเนื้อร้องประกอบ

สำหรับรายชื่อเพลงหน้าดูที่รายชื่อเพลงหน้าพาทย์

�ŧ˹�Ҿҷ�� ��� �ŧ��������ŧ��Сͺ������ �ĵԡ�����ҧ� ���������ͧ����Ф� �� �ŧ�ʹ����Ѻ��ͧ��� ����� �ŧ����������Ѻ��������ʹءʹҹ �ŧ�Դ�ҹ����Ѻ�����������ҧ �ŧ�������Ѻ��ر�Թ �ŧ�ء�ҷ������Ѻ�ȡѳ���ʴ��Է��ķ�������˴���� ��������Ѻ˹��ҹ�ŧ�Է��ķ��� ����繴������͹ �繵� �͡�ҡ����ѧ���¶֧�ŧ������ŧ��Сͺ������ ���صԷ���������繵�ǵ� �� �ŧ�Ҹء�� �ŧ����ԭ �ŧ��й��Ե �ŧ��кͧ�ѹ ����Ѻ�ԭ෾´�����ʴ��� ����������ͧ��繡���ʴ��Ңͧ෾´�����ҹ�� �� ����ŧ��Сͺ�Ը������� ��ͺ��ٴ������йҮ��Ż� ����ѧ���ŧ������ŧ��Сͺ�����ҷ����ʹյ �����Ѩ�غѹ �� ����;���ȹ���Ҫҵԡѳ���ѷ�ը�ŧ ���ҷ�����ŧ�ŧ�����ʹ ��� ����ŧ�ŧ�ʹ�Ѻ�ŧ������Ѻ�ѹ ���ͻ�Сͺ�����Ҥ��Ӥ�ǭ �ȡ����� ����㨢ͧ��йҧ�ѷ�� ����͡�ͧ�ѳ���� ����ͷ�Һ��Ҿ������ѹ�����ԨҤ 2 ����� �ѳ����Ъ��������������٪�� ������ȹ�����ͧ��騹��ŧ���� ����ҷ����觨к���ŧ�ŧ��Сͺ����ͧ ���ҧ���������繡�ú���ŧ��Сͺ���������صԷ����ʹյ �繵� �ŧ˹�Ҿҷ���������ŧ�������§���ҧ���� �������ͧ

�ŧ˹�Ҿҷ���觵���ҹѹ�� ���͡�� � ��Դ ���

�. ˹�Ҿҷ�������

�����ŧ��Сͺ������������ͧ����Ф÷�������ѭ�� ���ŧ˹�Ҿҷ�����ѧ�Ѻ������� ��è���ش ŧ�� ��������¹�ŧ ������ŧ�е�ͧ�ٷ���Ӣͧ����Ф�����ѡ �ŧ˹�Ҿҷ�쪹Դ������ҡ��Ѻ����ʴ���������Ф� �� �ŧ���� �ŧ�Դ �ŧ��� �ŧ�ʹ

�. ˹�Ҿҷ�����٧

�����ŧ��Сͺ������ ������ͧ����Фü���٧�ѡ�������෾��ҵ�ҧ� ���ŧ˹�Ҿҷ��������ѧ�Ѻ������� ����Өе�ͧ�ִ�ӹͧ��Шѧ��Тͧ�ŧ����ѡ�Ӥѭ �еѴ������������������ǵ��㨪ͺ����� ���ҡ��Ѻ����ʴ�⢹ �Ф� �����㹾Ը������� ��ͺ��ٴ���ջ�йҮ��Ż� �� �ŧ��й͹ �ŧ��кͧ�ѹ �ŧ��к�÷��Թ��� �ŧ�ҷʡس� �ŧͧ���о��Ҿ ��੾�����ҧ����ŧ͹����о��Ҿ ��͡ѹ������ŧ˹�Ҿҷ�����٧�ش㹺�ô��ŧ˹�Ҿҷ��������