การขยายพันธุ์พืช การปักชํา

การปักชำ

การปักชำ คือ การตัดส่วนใดส่วนหนึ่งของพืช เช่น ใบ กิ่ง ลำต้น ราก ออกจากต้นเดิม ไปเก็บไว้ในที่ที่มี สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ทำให้ส่วนต่างๆดังกล่าวของพืชงอกรากและแตกยอด เจริญเติบโตเป็นพืชต้นใหม่ต่อไปได้

1. ประเภทของการปักชำ มีหลายวิธี ได้แก่

“การปักชำ” หมายถึง การนำรากของพืชมาตัดเป็นส่วนๆ ให้ยาวประมาณ 2-4 นิ้ว แล้วนำไปปักชำลงในวัสดุ ปักชำ เพื่อให้ส่วนของรากงอกและแตกยอดอ่อนเจริญเติบโตเป็นพืชต้นใหม่ พืชที่สามารถขยายพันธุ์โดยการปักชำราก เช่น สาเก เข็ม ขนุน มะไฟ มันเทศ โมก

“การปักชำใบ” หมายถึง การนำเอาแผ่นใบหรือใบที่มีก้านใบติด มาปักชำลงในวัสดุปักชำ เพื่อให้ส่วนของใบนี้ ออกราก แตกยอดอ่อนเจริญเติบโตเป็นพืชต้นใหม่

“การปักชำกิ่งหรือลำต้น” หมายถึง การนำเอาส่วนของกิ่งหรือลำต้นพืชมาตัดแบ่งออกเป็นส่วนๆ นำไป ปักในวัสดุปักชำ

การปักชำแบบนี้แบ่งตามลักษณะเนื้อไม้ ได้แก่

การปักชำกิ่งแก่หรือกิ่งที่มีอายุมาก พืชที่นิยมปักชำ ได้แก่ เฟื่องฟ้า กุหลาบ ชบา พู่ระหง

การปักชำกิ่งกึ่งอ่อนกึ่งแก่ พืชที่นิยมปักชำ ได้แก่ ฝรั่ง ชมพู่ ลำไย

การปักชำกิ่งอ่อนหรือยอดอ่อน การปักชำลักษณะนี้ต้องใช้กิ่งมีใบติดมาด้วยเป็นจำนวนมาก เพื่อจะได้ทำหน้าที่ สังเคราะห์ด้วยแสง เพราะกิ่งไม่มีอาหารสะสมเพื่อนำมาสร้างรากและยอด พืชที่นิยมปักชำวิธีนี้ เช่น แก้ว กุหลาบ โกสน ดาวเรือง เบญจมาศ พุด ไทร

2. วิธีการปักชำ มีวิธีปฏิบัติ ดังนี้

1. เลือกลักษณะของกิ่งที่จะปักชำ แล้วตัดกิ่งโดยลักษณะการตัดกิ่งขึ้นอยู่กับลักษณะของเนื้อไม้ ดังนี้ ‘ ถ้าเป็นกิ่งแก่ ควรตัดให้มีความยาว ป 6-10″ ตัดให้เป็นแผลทำมุมเฉียง 45 ํ-60 ํ ด้านล่างของกิ่งต่ำกว่าข้อ เล็กน้อย แล้วด้านปลายของกิ่งเหนือกว่าข้อเล็กน้อย ป 1-2 ซม. ‘ ถ้าเป็นกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อน ให้ตัดในลักษณะเดียวกัน แต่ให้มีใบติดอยู่ทางด้านปลายของกิ่งเล็กน้อย ‘ ถ้าเป็นกิ่งอ่อน ให้ตัดกิ่งยาวประมาณ 6-8″ ตัดใบออก ป 1 ใน 3 ของกิ่ง

วิธีการขยายพันธุ์พืช ด้วยการปักชำแบบควบแน่น

วิธีอนุรักษ์พันธุ์พืชได้ การขยายพันธุ์พืชผักพื้นบ้านแบบควบแน่นอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นวิธีการที่สามารถลดเวลา ต้นทุน และการดูแลรักษา สามารถกำหนดปริมาณของผลผลิตให้ตรงกับความต้องการของตลาดและการบริโภคได้อย่างแม่นยำ

เกษตรกรสามารถใช้วิธีนี้อนุรักษ์พันธุ์พืชได้กับพืชผักและผลไม้ 30 กว่าตัวอย่าง สามารถขยายได้ทีละมากๆ เมื่อเกิดน้ำท่วม หรือลมพัดต้นแม่พันธุ์เสียหาย

เรามาเริ่มการขยายพันธุ์ แบบควบแน่นไปพร้อมๆกันได้เลย

วัสดุอุปกรณ์ - ยอดพันธุ์ ความแก่อ่อน 40- 60% - น้ำสะอาด - แก้วพลาสติค ขนาดบรรจุ 6-10 ออนซ์ (หรือภาชนะที่ขนาดใหญ่กว่า ดูตามขนาดของยอดหรือกิ่งพันธุ์) - ถุงพลาสติคใสขนาด 6x11 นิ้ว (หรือขนาดใหญ่กว่า ) - ยางวงเส้นเล็ก หรือเชือก - กรรไกรแต่งกิ่ง และกรรไกรเอนกประสงค์

วิธีทำ - เก็บดินจากบริเวณที่มีอินทรีวัตถุน้อย ทำดินให้ร่วนซุย - พรมน้ำคลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วปั้นดู พอติดมือ (กำพอเป็นก้อน) - นำดินใส่ให้เต็มแก้วพลาสติคหรือภาชนะกระถางที่จะใช้ กดดินให้แน่น ระดับ 80% - ใช้ไม้แหลมหรือกรรไกรเสียบตรงกลางภาชนะที่ใส่ดินให้ลึกไม่เกิน 3 ใน 4 ส่วนของแก้ว - ใช้กรรไกรคม ตัดยอดพืชพันธุ์ ตามที่ต้องการ ตัดให้ยาวประมาณ 12 - 18 ซม. ข้อสำคัญ อย่าให้แผลที่ตัดเปลือกฉีก จะออกรากไม่ดี - ใช้กรรไกรตัดหนามออกให้หมด ป้องกันหนามแทงถุง ถ้าอากาศเข้าจะออกรากยาก - นำยอดพันธุ์เสียบลงในรูที่เตรียมไว้ ให้สุด - ใช้นิ้วหัวแม่มือ กดดินรอบกิ่งมะนาวให้แน่น อย่าให้หลวม จะออกรากยาก - นำถุงพลาสติคครอบลงแล้วรัดด้วยยางวงจำนวน 2 เส้น แล้วดึงก้นถุงให้ยางไปรัดอยู่ที่ขอบปากแก้ว - นำไปเก็บไว้ในที่ร่มรำไร หลังจากนั้น 15 - 20 วัน ให้ตรวจดูราก พอพบรากให้ปล่อยจนรากมีสีน้ำตาลค่อยกลับถุง

การกลับถุง มีวิธีดังต่อไปนี้ 1. ให้นำถุงออกจากแก้ว ช่วงเย็น เพื่อป้องกันความร้อน 2. นำถุงออกแล้ว นำแก้วควบแน่นที่ออกรากแล้ว ใส่กลับลงไปในถุง (เปิดปากถุงไว้ ไม่ต้องใช้ยางวงรัด) 3. ทิ้งไว้ในร่มรำไร ประมาณ 5 - 7 วัน ค่อยนำแก้วออกจากถุง เพื่อให้กิ่งพันธุ์ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อม 4. หลังจากนั้นนำแก้วที่ออกจากถุง พักตัวไว้ในร่ม 7 - 10 วัน ค่อยนำไปเพาะในกระถาง หรือนำไปปลูกได้เลย

โดย ลุงเฉลิม บอกว่า ลงทุนแค่แก้วพลาสติกใสเพื่อจะได้มองเห็นรากที่งอก, ยางเส้นวงเล็ก, ถุงพลาสติก  และดินทั่วๆ ไป

แต่ถ้าเป็นดินขุยไผ่ยิ่งดี (ห้ามใส่ปุ๋ยเพราะทำให้ดินร้อน) เอาดินมาพรมน้ำทดลองกำ ถ้าดินจับตัวเป็นก้อนมีความร่วนซุย ก็ใช้ได้ เป็นเทคนิคง่ายๆ ทำเองได้ ใช้ทุนไม่สูง "ลุงเฉลิม ไม่หวงวิชา" ลุงกล่าว

ขอบคุณข้อมูล

วิธีการขยายพันธุ์พืช ด้วยการปักชำแบบควบแน่น

โดยแนวคิดของนายเฉลิม พีรี จาก ศูนย์เรียนรู้โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านวัดใหม่ ตำบลบึงสามัคคี อำเภอบึงสามัคคี จังหวัดกำแพงเพชร