ลักษณะพันธุกรรมของหมู่เลือดระบบ ABO เป็นลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนตำแหน่งเดียว (single locus) แต่มีแอลลีนมากกว่า 2 แบบ คือมีแอลลีน IA IB i Show จากการศึกษาของ เอฟ เบิร์นสไตน์ (F. Bernstein) เป็นคนแรกที่อธิบายการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของหมู่เลือดในระบบ ABO จีโนไทป์และฟีโนไทป์ของหมู่เลือดระบบ ABO ดังตาราง ตารางที่ 1 จีโนไทป์และฟีโนไทป์ของหมู่เลือดระบบ ABO
ลักษณะพันธุกรรมของหมู่เลือดระบบ ABO เป็นลักษณะที่ควบคุมด้วยยีน 3 แอลลีน คือ IA IB และ i ดังนั้นยีนที่มีมากกว่า 2 แอลลีน ใน 1 โลคัส เรียกว่า มัลติเปิลแอลลีน (multiple alleles) ตัวอย่าง พันธุกรรมของ เลือดระบบ ABO ในมนุษย์ IA = สังเคราะห์แอนติเจน A IB = สังเคราะห์แอนติเจน B i = ไม่สังเคราะห์แอนติเจน A และ B แต่แอลลีน IA และ IB จะแสดงออกร่วมกัน คือ สังเคราะห์แอนติเจนทั้งสองชนิด คือ แอนติเจน A และ แอนติเจน B ดังนั้น IAIA = จะมีแอนติเจนเพียงชนิด คือ ชนิด A เลือดหมู่ A IฺBIB = จะมีแอนติเจนเพียงชนิด คือ ชนิด A เลือดหมู่ B IฺAIB = จะมีแอนติเจนเพียงชนิด คือ ชนิด A เลือดหมู่ AB ii = ไม่มีแอนติเจนเลยเพราะ i เป็นยีนด้อยไม่สามารถสังเคราะห์ แอนติเจนทั้งสองชนิด เลือดหมู่ O ตัวอย่างพันธุกรรมสีขนของวัว R1 = นำลักษณะขนสีน้ำตาล , R2 = นำลักษณะขนสีขาว แต่อัลลีล R 1 และ R 2 มี การแสดงออกร่วมกัน ดังนั้น R1 R1 = ขนสีน้ำตาล R2R2 = ขนสีขาว R1R2 = ขนสี Roan ( เส้นขนจะมีทั้งสีน้ำตาลและสีขาวในเส้นเดียวกัน ) จะเห็นว่าอัตราส่วนของจีโนไทพ์ และฟีโนไทพ์ ของการผสมพันธุ์ระหว่างลักษณะเฮทเทอโรไซโกตด้วยกัน จะมีค่าเท่ากัน คือ 1 : 2 : 1 การคำนวณหาจำนวน ชนิด และอัตราส่วนของ เซลล์สืบพันธุ์ จีโนไทพ์ และ ฟีโนไทพ์ การข่มร่วมกันหรือการแสดงออกร่วมกันของจีน ตามปกติในการปรากฎลักษณะต่าง ๆ แต่ละลักษณะ จะถูกควบคุมโดยคู่จีนเพียงคู่เดียวและมีลักษณะต่าง ๆ หลายลักษณะ ในสิ่งมีชีวิตที่ถูกควบคุมโดยจีนมากกว่าหนึ่งคู่ โดยแต่ละคู่มีการถ่ายทอดเป็นอิสระแก่กัน แต่มีการทำงานร่วมกันในการปรากฏของลักษณะหนึ่ง ๆ ปฏิกิริยาระหว่างจีนแต่ละคู่มีผลต่อการแสดงออกร่วมกันของลักษณะนั้นๆซึ่งมีหลายแบบ ดังนั้นอัตราส่วนของฟีโนไทป์ จะแตกต่างไปจากที่ควรจะได้ ตามกฎการแยกจับคู่อย่างอิสระของหน่วยกรรมพันธุ์ ดังเช่นตัวอย่างต่อไปนี้ 1. แบบเสริมสร้างกัน (complementary gene) เป็นจีนที่ทำงานร่วมกันแบบเสริมสร้างซึ่งกันและกัน เช่น ลักษณะสีของดอกในถั่วชนิดหนึ่งถูกควบคุมด้วยจีน 2 คู่ ถ้ามีคู่จีนสำหรับลักษณะเด่นของจีนทั้งสองคู่ปรากฎอยู่ในจีโนไทป์ ลักษณะที่ปรากฎทางฟีโนไทป์ คือ ดอกสีม่วง แต่ถ้าขาดคู่จีนเด่นตัวใดตัวหนึ่งไป ลักษณะที่ปรากฎทางฟีโนไทป์จะเป็นดอกสีขาว ในการปรากฎของดอกสีม่วงและแต่ละคู่จีน ไม่สามารถทำงานโดยอิสระได้ อัตราส่วนของฟีโนไทป์จะได้ ดอกสีม่วง : ดอกสีขาว = 9 : 7 2. แบบส่งอิทธิพลข่มจีนอื่น ( epistasis ) เป็นการทำงานร่วมกัน โดยที่จีนคู่หนึ่งมีอิทธิพลบดบังการแสดงออกของจีนอีกคู่ เช่น ลักษณะสีขนในหนูตะเภาชนิดหนึ่งถูกควบคุมด้วยจีนสองคู่ จีนคู่ที่หนึ่งเป็นจีนที่ควบคุมการสร้างรงควัตถุพวกเมลานิน ( melanin ) โดยที่คู่จีน C เป็นตัวควบคุมให้มีการสร้างรงควัตถุนี้และแสดงลักษณะข่ม คู่จีน c ซึ่งเป็นตัวควบคุมไม่ให้มีการสร้างรงควัตถุจีโนไทป์ cc มีอิทธิพลบดบังการทำงานของจีนคู่ที่สอง คือ B และ b ซึ่งเป็นจีนที่ควบคุมการสะสมรงควัตถุที่สร้างขึ้นมา โดยที่คู่จีน B เป็นตัวควบคุมให้มีการสะสมรงควัตถุอย่างมาก ( สีดำ ) และแสดงลักษณะข่ม คู่จีน b ซึ่งเป็นตัวควบคุมให้มีการสะสมรงควัตถุเพียงปานกลาง ( สีน้ำตาล ) ที่มา http://www.sahavicha.com/?name=knowledge&file=readknowledge&id=730 ลักษณะใดเป็นมัลติเปิลแอลลีล4. มัลติเพิลแอลลีล (Multiple Alleles) คือ ลักษณะที่ถูกควบคุมด้วยยีนที่มี มากกว่า 2 แอลลีลขึ้นไป เช่น ระบบหมู่เลือด ABO ที่มีทั้งแอลลีล I. A. , I. B.
แอลลีลที่ควบคุมลักษณะของหมู่เลือดระบบ ABO เป็นแบบใดแอลลีล (Allele) ที่ควบคุมการแสดงออกของหมู่เลือดระบบ ABO มีทั้งหมด 3 แบบ ดังนี้ IA, IB และ i ซึ่งหน้าที่ ของแอลลีลแต่ละแบบ คือ ควบคุมการสร้างแอนติเจนที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแด ตารางแสดงความสัมพันธ์ระหว่างหมู่เลือด จีโนไทป์แอนติเจนที่ผิวเม็ดเลือดแดง และแอนติบอดีในพลาสมาของหมู่เลือดระบบ ABO.
ลักษณะของสิ่งมีชีวิตในข้อใดที่ถูกควบคุมด้วยอัลลีลมากกว่า 2 สภาพ ซึ่งเรียกว่า Multiple allelesMultiple Alleles คือ ลักษณะที่ถูกควบคุมด้วยแอลลีล มากกว่า 2 แอลลีล อยู่ใน ต าแหน่งเดียวกันบนโครโมโซม เช่น – Multiple Alleles ควบคุมสีขนของกระต่ายมี 4 แอลลีล – หมู่เลือด ABO ของคนมี 3 แอลลีล Multiple Alleles ควบคุมสีขนของกระต่ายมี4 แอลลีล
ข้อใดคือลักษณะพันธุกรรมแบบ CodominanceCodominance กำรข่ม ร่ว มกัน การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่ งมีชีวิต ที่ มียีนเป็น Heterozygous สามารถแสดงลักษณะ เด่นของแอลลีลทั้งสองรูปแบบออกมาได้เท่ากัน เช่น พืชบางชนิดมีสีแดงและสีขาวพร้อมกันใน ดอกเดีย ว คนหมู่เลือ ด AB. Multiple allele. ลักษณะที่ควบคุม โดยยีนมากกว่า 2 แอลลีล ซึ่ง
|