เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด

     หากพูดถึงเข็มทิศแล้ว ผู้อ่านทุกท่านน่าจะนึกถึงทิศเหนือแน่นอน เพราะเป็นทิศที่เข็มทิศจะชี้ไปหาตามแรงดึงดูดของขั้วแม่เหล็กโลก ในนามของ CST เราภูมิใจนำเสนอ “เข็มทิศ” ให้แก่ทุกท่านที่กำลังหลงทางหรือกำลังมองหาทิศทางที่ถูกต้องทั้งในงานสำรวจและงานชนิดอื่น ๆ !

เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด

        ในยุคจ้านกั๋ว (ประมาณ 480-222 ปีก่อนค.ศ.) ชาวจีนได้ประดิษฐ์คิดค้นเครื่องมือที่มีลักษณะเป็นหินแม่เหล็ก นำมาประยุกต์ใช้กับเครื่องมือในการบอกทิศทางที่เรียกว่า “ซือหนาน” มีลักษณะเป็นช้อนแม่เหล็กตั้งอยู่บนฐานสลักตัวอักษรบอกทิศทาง ซึ่งคันช้อนชี้ไปทางทิศใต้และปลายอีกด้านหนึ่งชี้ไปทางทิศเหนือ ครั้นถึงสมัยราชวงศ์ซ่งมีการนำแผ่นเหล็กและฐานสลักตัวอักษรบอกทิศทางมารวมกัน เรียกว่า “หลัวผาน” ประเทศจีนจึงเป็นชาติแรกของโลกที่ประดิษฐ์เข็มทิศขึ้น เข็มทิศนี้ถูกนำไปใช้ในการเดินเรือในช่วงปลายศตวรรษที่ 11 ภายหลังจากการใช้เข็มทิศอย่างแพร่หลายจึงมีการพัฒนาปรับปรุงรูปลักษณ์ของเข็มทิศให้สะดวกต่อการใช้งานมากยิ่งขึ้น

เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด
    เข็มทิศ (magnetic compass) คือเครื่องมือสำหรับใช้หาทิศทาง มีเข็มแม่เหล็กที่แกว่งไกวได้อิสระในแนวนอนทอดตัวในแนวเหนือ-ใต้ ตามแรงดึงดูดของแม่เหล็กโลก และที่หน้าปัดมีส่วนแบ่งสำหรับหาทิศทางโดยรอบ เข็มทิศจึงมีปลายชี้ไปทางทิศเหนือเสมอ (อักษร N หรือ น) เมื่อทราบทิศเหนือแล้วก็ย่อมหาทิศอื่นได้โดยหันหน้าไปทางทิศเหนือ ด้านขวามือเป็นทิศตะวันออก ด้านซ้ายมือเป็นทิศตะวันตก ด้านหลังเป็นทิศใต้ การบอกทิศทางในแผนที่โดยทั่วไป คือการบอกเป็นทิศที่สำคัญ 4 ทิศ คือทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออก และทิศตะวันตก หรืออาจจะบอกละเอียดเป็น 8,16 หรือ 32 ทิศก็ได้

    ประวัติศาสตร์ของโลกบันทึกไว้ว่า โคลัมบัสคือนักเดินเรือคนแรกที่แล่นเรือไปทั่วโลกจนได้ค้นพบทวีปอเมริกา แต่ใครจะคิดว่าก่อนหน้านั้น 70 ปี มีนักเดินเรือชาวจีนผู้ยิ่งใหญ่นามว่า "เจิ้งเหอ" นำกองเรือขนาดใหญ่ที่เขาบัญชาการอ้อมไปครึ่งโลกมาแล้ว ถ้าเพื่อนๆ ได้เคยดูสารคดีชุดนี้จะยังคงได้เห็นซากเรือและอุ่ต่อเรือที่เจิ้งเหอใช้ในการเดินเรือ และเข็มทิศที่ติดรถเพื่อใช้ในการสงครามในอดีต ดังด้านล่างครับ

ภาพวาดการเดินเรือของเจิ้งเหอ

เข็มทิศโบราณที่เชื่อว่าเจิ้งเหอใช้ในการเดินเรือ

    เข็มทิศ การประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์ที่มีคุณค่าที่สุดและเก่าแก่ที่สุดสิ่งหนึ่งของจีน คือ เข็มแม่เหล็ก สมัยแรกคนจีนใช้เข็มแม่เหล็กไปติดไว้บนรถ สร้างรถชี้ทิศ เพื่อใช้ในการสงครามหรือใช้เป็นเครื่องมือหาทิศทางเวลาอยู่ในป่าลึกหรือภูเขา

รถเข็มทิศ

จากหลักฐานที่บันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร ชาวจีนรู้จักใช้เข็มทิศหน้าปัดกลมเพื่อเดินเรือเมื่อศตวรรษที่ 12 นั่นคือในขณะนั้น จูยี่ เป็นชาวมณฑลเจ้อเจียง ได้เขียนบันทึกชื่อผิงโจวเข่อถาน บันทึกไว้ว่า ในคืนแรม ทหารเรือได้ใช้เข็มทิศหน้าปัดกลมจำแนกทิศทาง ต่อมา เจิ้งเหอ ได้เริ่มเดินทางตั้งแต่ปีค.ศ. 1405 เดินทางไปถึงอาหรับและแอฟริกาตะวันออก ไปกลับเจ็ดครั้ง รวมเวลาได้ 28 ปี เราจะเห็นได้ว่าหากไม่มีเข็มทิศแล้ว การเดินทางในมหาสมุทรระยะไกลเช่นนี้ย่อมไม่สำเร็จแน่ ชาวอิตาเลียนใช้เข็มทิศในศตวรรษที่ 14 จีนจึงใช้เข็มทิศเร็วกว่าอิตาลีอย่างน้อยสองศตวรรษ และหากอ้างอิงถึง ทรรศนะของนักประวัติศาสตร์ ชาวตะวันตกได้นำเข็มทิศหน้าปัดกลมไปจากจีนนั่นเอง

แม้ชาวจีนจะเป็นผู้คิดค้นเข็มทิศแม่เหล็กแต่ผู้พัฒนาการใช้ในทะเลก็คือชาวอาหรับ เขานำความรู้จากสองชาติมาเขียนแผนที่ทางทะเล ซึ่งบางชิ้นยังอยู่รอดมาจนถึงปัจจุบันและอาจทำให้การแล่นเรือเลียบชายฝั่งจากจีนไปแอฟริกาไม่ไกลเกินเอื้อม

เป็นยังไงกันบ้างครับสำหรับผู้ที่ได้อ่านจนจบ ชาวจีนมีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่ยาวนาน และยังเป็นประเทศผู้คิดค้นสิ่งประดิษฐ์หลายอย่างที่มีความสำคัญต่อโลก หลายอย่างยังคงใช้อยู่ในปัจจุบัน สิ่งดีๆ ที่ชาวจีนมีมากมาย จึงอยากฝากถึงผู้ที่ได้อ่านบทความนี้ เมื่อมีข่าวในทางลบกับชาวจีน ก็ได้โปรดใช้วิจารณญาณในการเสพข่าวอย่างเป็นกลาง อย่าได้รู้สึกอคติทางด้านความคิดเลย เพราะแต่ละประเทศก็ต่างกันด้วยวัฒนธรรม ซึ่งได้หล่อหลอมรวมกันตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน และอนาคต แล้วพบกันใหม่ครับ...mata

ประวัติการทำงาน-ราชบัณฑิต สำนักวิทยาศาสตร์ สาขาฟิสิกส์และดาราศาสตร์ และ ศาสตราจารย์ ระดับ 11 ภาควิชาฟิสิกส์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, นักวิทยาศาสตร์ดีเด่นและนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขากายภาพและคณิตศาสตร์ ประวัติการศึกษา-ปริญญาตรีและโทจากมหาวิทยาลัยลอนดอน, ปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย

อ่านบทความ "โลกวิทยาการ" จาก "ศ.ดร.สุทัศน์ ยกส้าน" ได้ทุกวันศุกร์



  • ขั้วแม่เหล็กโลก
  • เข็มทิศ

เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด
เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด
                   "จื่อหนานเจิน" หรือเข็มทิศเป็นหนึ่งในสี่ของสิ่งประดิษฐ์สำคัญของจีนโบราณ เข็มทิศมีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 2,000 ปี ปรากฏครั้งแรกในยุคจั้นกว๋อ (รัฐสงคราม)

เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด

                    เข็มทิศในยุคแรกทำจากหินแม่เหล็กธรรมชาติ รูปร่างคล้ายช้อนที่มีพื้นด้านล่างเรียบและมัน สามารถหมุนได้อย่างอิสระบน "ตี้ผาน" (จานบ่งทิศทาง) ซึ่งทำจากทองแดงหรือไม้ เมื่อเข็มทิศที่หมุนหยุดนิ่งแล้ว ส่วนที่เหมือนคันช้อนของเข็มทิศจะชี้ไปทางทิศใต้เสมอ ดังนั้นเข็มทิศจึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "ซือหนาน" (เข็มชี้ทิศใต้)
                    จีนไม่เพียงแต่เป็นชาติแรกของโลกที่ประดิษฐ์เข็มทิศขึ้น แต่ยังเป็นชาติแรกที่นำเข็มทิศไปใช้ในการเดินเรืออีกด้วย ปลายศตวรรษที่ 11 ได้มีการเริ่มนำเข็มทิศไปใช้ในการเดินเรือ เมื่อเข็มทิศใช้กันแพร่หลายมากขึ้นก็มีการปรับปรุงรูปลักษณ์ของเข็มทิศให้สะดวกต่อการใช้งานมากขึ้น ในสมัยราชวงศ์ซ่งใต้เริ่มมีการประกอบเข็มทิศจากเข็มแม่เหล็กเข้ากับฐานซึ่งได้ขีดเส้นแบ่งทิศทางต่างๆ ไว้ เข็มทิศชนิดนี้มีชื่อเรียกว่า "หลัวผาน" ต่อมาในสมัยราชวงศ์หยวนก็มีผู้ประดิษฐ์เข็มทิศแบบตั้งขึ้น เรียกว่า "จื่อหนานกุย" (เต่าชี้ทิศ) และ "จื่อหนานอี๋ว์" (ปลาชี้ทิศ)
                    คุณูปการที่สำคัญที่สุดของเข็มทิศคือประโยชน์ใช้สอยในกิจการเดินเรือ การใช้เข็มทิศมีส่วนช่วยให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของเทคนิคการเดินเรือ ส่งผลให้กิจการเดินเรือได้รับการพัฒนาและมีการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างประเทศ นับเป็นการเปิดศักราชใหม่ของกิจการเดินเรือของมนุษยชาติ ในสมัยซ่งใต้ พ่อค้าชาวอาหรับและชาวเปอร์เซียที่โดยสารเรือประมงของจีนบ่อยๆ กลุ่มหนึ่งได้เรียนรู้วิธีการประดิษฐ์เข็มทิศและนำความรู้ดังกล่าวเผยแพร่ไปสู่โลกตะวันตก ต่อมาช่วงปลายศตวรรษที่ 12 ต้นศตวรรษที่ 13 ประเทศอาหรับและยุโรปจึงได้เริ่มใช้เข็มทิศในการเดินเรือ ซึ่งเป็นเวลาให้หลังจากจีนถึงร้อยกว่าปี

เข็มทิศในระยะแรกผลิตขึ้นในสมัยใด

ภาพวาดการเดินเรือของเจิ้งเหอ

                    ประวัติศาสตร์ของโลกบันทึกไว้ว่า โคลัมบัสคือนักเดินเรือคนแรกที่แล่นเรือไปทั่วโลกจนได้ค้นพบทวีปอเมริกา แต่ใครจะคิดว่าก่อนหน้านั้น 70 ปี มีนักเดินเรือชาวจีนผู้ยิ่งใหญ่นามว่า "เจิ้งเหอ" นำกองเรือขนาดใหญ่ที่เขาบัญชาการอ้อมไปครึ่งโลกมาแล้ว ถ้าเพื่อนๆ ได้เคยดูสารคดีชุดนี้จะยังคงได้เห็นซากเรือและอุ่ต่อเรือที่เจิ้งเหอใช้ในการเดินเรือ และเข็มทิศที่ติดรถเพื่อใช้ในการสงครามในอดีต
                    จากหลักฐานที่บันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร ชาวจีนรู้จักใช้เข็มทิศหน้าปัดกลมเพื่อเดินเรือเมื่อศตวรรษที่ 12 นั่นคือในขณะนั้น จูยี่ เป็นชาวมณฑลเจ้อเจียง ได้เขียนบันทึกชื่อผิงโจวเข่อถาน บันทึกไว้ว่า ในคืนแรม ทหารเรือได้ใช้เข็มทิศหน้าปัดกลมจำแนกทิศทาง ต่อมา เจิ้งเหอ ได้เริ่มเดินทางตั้งแต่ปีค.ศ. 1405 เดินทางไปถึงอาหรับและแอฟริกาตะวันออก ไปกลับเจ็ดครั้ง รวมเวลาได้ 28 ปี เราจะเห็นได้ว่าหากไม่มีเข็มทิศแล้ว การเดินทางในมหาสมุทรระยะไกลเช่นนี้ย่อมไม่สำเร็จแน่ ชาวอิตาเลียนใช้เข็มทิศในศตวรรษที่ 14 จีนจึงใช้เข็มทิศเร็วกว่าอิตาลีอย่างน้อยสองศตวรรษ และหากอ้างอิงถึง ทรรศนะของนักประวัติศาสตร์ ชาวตะวันตกได้นำเข็มทิศหน้าปัดกลมไปจากจีนนั่นเอง
                    แม้ชาวจีนจะเป็นผู้คิดค้นเข็มทิศแม่เหล็กแต่ผู้พัฒนาการใช้ในทะเลก็คือชาวอาหรับ เขานำความรู้จากสองชาติมาเขียนแผนที่ทางทะเล ซึ่งบางชิ้นยังอยู่รอดมาจนถึงปัจจุบันและอาจทำให้การแล่นเรือเลียบชายฝั่งจากจีนไปแอฟริกาไม่ไกลเกินเอื้อม

ที่มา : http://thai.cri.cn/learnchinese/lesson06/6.html
           http://board.postjung.com/641387.html