เจ้าอะไรเอ่ยเป็นเจ้าของงานเลี้ยง

ด.ชวรฤทธิ์     คำนนท์

เลขที่12

ชั้น ป.4

ปริศนาคำทายที่มีคำตอบเกี่ยวกับคน

1.  อะหยังเอ้าะ อุ้มลุ้มเท่ารังต่อ เจ้ามันผ่อบ่หัน
      (อะไรเอ่ย กลมๆเท่ารังต่อ เจ้าของดูยังไงก็ไม่เห็น)

ตอบ: เกล้ามวยผม
อธิบาย : หญิงชาวเหนือนิยมเกล้าผมมวยลักษณะเป็นก้อนกลมๆคล้ายรังต่อ

2.  อะหยังเอ้าะ สองพี่น้อง อยู่หล่ายคันนา
(อะไรเอ่ย  สองพี่น้อง อยู่คันนาคนละด้าน)

ตอบ: ตา
 อธิบาย : เปรียบลูกนัยน์ตาสองข้างเป็นพี่น้องกันที่อยู่คนละด้านของจมูก
ซึ่งเปรียบเหมือนกับคันนา

3.  อะหยังเอ้าะ จิ๊กปิ๊กเท่าบ่าแคว้ง  กินสุดแล้งบ่าเสี้ยง
(อะไรเอ่ย อันเล็กๆ เท่ามะเขือพวง กินจนหมดฤดู ก็ไม่หมด)

ตอบ: หัวนม
 อธิบาย : เปรียบหัวนมว่ามีขนาดเล็กเท่ามะเขือพวง แม้ลูกจะกินเท่าไหร่ ก็ยังมีนม
ให้กินตลอด

4.  อะหยังเอ้าะ ทางลุ่มเป็นขน ทางบนก็เป็นขน ค่ำมาเข้ามาจู้กัน
      อะไรเอ่ย ข้างล่างเป็นขน ข้างบนก็เป็นขน ค่ำมาเอามาชนกัน
ตอบ: ขนตา

5.  อะหยังเอ้าะ อยู่ในวัง ถ้าบ่สั่ง บ่ออกมา
     (อะไรเอ่ย อยู่ในวัง ถ้าไม่สั่ง ก็ไม่ออกมา)
ตอบ: ขี้มูก
     อธิบาย : ขี้มูกอยู่ในจมูกซึ่งเปรียบเหมือนกับวัง ถ้าไม่สั่ง ขี้มูกก็ไม่ออก

6. อะหยังเอ้าะ ทางบนก็หม่าผา ทางลุ่มก็หม่าผา  งูสิงสาลอดเข้า
      (อะไรเอ่ย ข้างบนก็เป็นหินผา ข้างล่างก็เป็นหินผา งูเงี้ยวลอดเข้าลอดออก)
ตอบ: ฟันกับลิ้น
     อธิบาย :  เปรียบฟันเป็นหินผา และลิ้นเป็นงู ที่ลอดเข้าออกระหว่างฟันบนและล่าง

7. อะหยังเอ้าะ อุ้มลุ้มเท่ามะนาว  คนตึงซาวเซาะหาบ่หัน
      (อะไรเอ่ย กลมๆ เท่ามะนาว คนยี่สิบคนก็หาไม่เจอ)
       ตอบ:  ตด
     อธิบาย : เปรียบตดว่ามีลักษณะกลมขนาดเท่าผลมะนาว เวลาผายออกมา
มีแต่ลมจึงมองไม่เห็น

8. อะหยังเอ้าะ แต๊บแป๊บเท่าห่อเกลือ  ไปเมืองเหนือก็รอด
       ( อะไรเอ่ย  แบนๆ เท่าห่อเกลือ ไปเมืองเหนือก็ถึง)
       ตอบ: เท้า
     อธิบาย : เปรียบขนาดของเท้าว่าเล็กและแบนเท่ากับห่อเกลือ ไม่ว่าระยะทาง
จะไกลแค่ไหนก็ไปถึง

9.  อะหยังเอ้าะ ตัดเก๊าบ่ตาย ตัดปลายบ่เหี่ยว
      ( อะไรเอ่ย ตัดตรงโคนไม่ตาย ตัดตรงปลายไม่เหี่ยว)
       ตอบ: เส้นผม
        อธิบาย : เส้นผมของคนเรา ไม่ว่าจะตัดตรงไหน ก็ไม่ตาย ไม่เหี่ยว

10.  อะหยังเอ้าะ เห็ดกระด้าง อยู่ข้างดอย กอยบ่หัน แต่หยุบได้
        ( อะไรเอ่ย  เห็ดกระด้าง อยู่ข้างภูเขา มองไม่เห็น แต่จับได้)
         ตอบ: หู หรือ ใบหู
      อธิบาย : เปรียบใบหูเป็นเห็ดกระด้าง และศีรษะเป็นดอยหรือภูเขา เรามองไม่เห็นใบหูของเรา แต่เราสามารถจับได้

ปริศนาคำทายที่มีคำตอบเกี่ยวกับสัตว์

1.  อะหยังเอ้าะ หัวทั่งดิน ตีนชี้ฟ้า
(อะไรเอ่ย หัวทิ่มลงพื้นดิน ตีนชี้ขึ้นฟ้า)
ตอบ: ค้างคาว
อธิบาย : ค้างคาวเป็นสัตว์ที่แปลกกว่าสัตว์ชนิดอื่น คือ เวลาเกาะอยู่ตามสถานที่
ต่างๆ จะเอาหัวห้อยลง เอาเท้าชี้ขึ้น

2.  อะหยังเอ้าะ ดำยาว  ขาวสั้น
(อะไรเอ่ย สีดำยาว สีขาวสั้น)
     ตอบ: ขี้จั๊กกิ้ม (ขี้จิ้งจก)
                   อธิบาย : ขี้จิ้งจก จะเป็นก้อนกลมรี มีสองสี สีดำจะยาว และมีสีขาวเป็นจุดสั้นๆ ตรงปลาย

3.  อะหยังเอ้าะ ผีบ่าหลอกบ่าหลอน  ละอ่อนชอบขนาด
(อะไรเอ่ย  ผีที่ไม่หลอก เด็กๆ ชอบมาก)
ตอบ: ผีเสื้อ
อธิบาย : เป็นการเล่นคำว่า ผี

4.  อะหยังเอ้าะ บ่าทันเฒ่า หลังก่อง
(อะไรเอ่ย  ยังไม่แก่ แต่หลังโกง)
ตอบ: กุ้ง
              อธิบาย :   ธรรมชาติของกุ้งไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ จะมีตัวโค้งงอ จึงเปรียบเหมือนกับคนแก่หลังโกง

5.  อะหยังเอ้าะ กับหน้อยๆ ใส่น้ำยางเหลือง คนตึงเมืองไขบ่ออก
(อะไรเอ่ย  ตลับเล็กๆ ใส่น้ำยางเหลือง คนทั้งเมืองเปิดไม่ออก)
 ตอบ: ไข่
อธิบาย :  เปรียบไข่เป็นตลับขนาดเล็ก ข้างในบรรจุน้ำยางสีเหลือง
แต่คนทั้งเมืองก็เปิดไม่ออก

6.  อะหยังเอ้าะ บ่าวหน้อยเสื้อลาย กันคนก๋าย อะแฮมใส่
     (อะไรเอ่ย หนุ่มน้อยใส่เสื้อลาย พอมีคนเดินผ่านมา ก็กระแอมทัก)
 ตอบ: ตุ๊กแก
อธิบาย : เปรียบตุ๊กแกเป็นหนุ่มน้อยใส่เสื้อลาย เพราะตุ๊กแกมีผิวหนังลาย และ
การที่ตุ๊กแกชอบร้องเวลาที่มีคนเดินผ่าน จึงเปรียบเหมือนเป็นการทักทาย

7.  อะหยังเอ้าะ สุบกุบขึ้นดอย
      (อะไรเอ่ย   สวมงอบ หรือหมวก ขึ้นภูเขา)
 ตอบ: เต่า
              อธิบาย : เปรียบกระดองเต่าเป็นกุบหรือหมวก

8. อะหยังเอ้าะ ลูกใหญ่เหลือแม่
(อะไรเอ่ย ลูกตัวใหญ่กว่าแม่)
ตอบ: แมงมัน
อธิบาย :ลูกของมดชนิดหนึ่ง ตัวเล็กมาก อาศัยอยู่ใต้ดิน  ลูกแมงมันที่เรา
เอามากินนั้นจะตัวใหญ่กว่าตัวแม่

9. อะหยังเอ้าะ รักก็จูบ บ่รักก็จูบ
(อะไรเอ่ย รักก็จูบ ไม่รักก็จูบ)
ตอบ: หอย
    อธิบาย : หอยขมที่เอาไปแกงจะต้องตัดก้นแหลมๆ ออกเสียก่อน เวลากินต้องใช้ปากดูดให้เนื้อข้างในออกมา เรียกว่า จูบ

ปริศนาคำทายที่มีคำตอบเกี่ยวกับพืช

1.  อะหยังเอ้าะ น้ำต้นหน้อย ห้อยปลายหลัก ตักก็เต็ม บ่ตักก็เต็ม
( อะไรเอ่ย คนโทเล็ก ห้อยไว้ที่ปลายเสา ไม่มีใครตักน้ำใส่ ก็มีน้ำอยู่เต็ม )
ตอบ: มะพร้าว
อธิบาย : เปรียบมะพร้าวเป็นคนโทที่ห้อยอยู่ปลายเสา น้ำในลูกมะพร้าว
นั้นเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ไม่มีใครตักใส่ แต่น้ำก็เต็มอยู่ตลอดเวลา

2.  อะหยังเอ้าะ  ใบยาวเป็นวา สุกมาบิกิน
(อะไรเอ่ย   ใบยาวเป็นวา สุกมาหักกิน)
ตอบ: กล้วย

3.  อะหยังเอ้าะ ยามหน้อยนุ่งเตี่ยวเขียว เฒ่ามานุ่งเตี่ยวแดง
(อะไรเอ่ย   ยามเล็กนุ่งกางเกงเขียว ยามแก่นุ่งกางเกงแดง)
ตอบ: พริก
      อธิบาย : พริกเมื่อยังอ่อนจะเป็นสีเขียว และเมื่อแก่จนสุกแล้วจะเป็นสีแดง

4.  อะหยังเอ้าะ ยามหน้อยใส่เสื้อคับ ใหญ่มากลับใส่เสื้อหลวม
(อะไรเอ่ย ยามเล็กใส่เสื้อคับ พอโตมากลับใส่เสื้อหลวม)
ตอบ: มะขาม
     อธิบาย : มะขามเมื่อยังอ่อนเนื้อจะแน่นติดเปลือก จึงเปรียบกับการใส่เสื้อคับ แต่เมื่อแก่จนสุก เนื้อจะเริ่มหลุดล่อนออกจากเปลือกจึงเปรียบเหมือนกับ
ใส่เสื้อหลวม

5.  อะหยังเอ้าะ ตัวอยู่ป่า ตาอยู่บ้าน
(อะไรเอ่ย ตัวอยู่ในป่า ตาอยู่ที่บ้าน)
ตอบ: บ่าตาเสือ หรือ ต้นยอ
อธิบาย : ต้นยอ ภาษาเหนือเรียกว่า ต้นบ่าตาเสือ

6.  อะหยังเอ้าะ ไก่ผู้แดง เกาะกิ่งไม้เนิ้ง คนไปเปิ้ง ตึงยำตึงแกง
     (อะไรเอ่ย  ไก่ตัวผู้สีแดง เกาะกิ่งไม้เอน คนไปพึ่งพา ทั้งยำทั้งแกง)
ตอบ: หัวปลี
      อธิบาย : เปรียบหัวปลีเป็นไก่ตัวผู้สีแดง คนนิยมนำมาทำเป็นอาหารประเภทยำและแกง

ปริศนาคำทายที่มีคำตอบเกี่ยวกับสิ่งของเครื่องใช้

1.   อะหยังเอ้าะ ตีบ่ดัง ยองดัง (ยอง = วาง, ดัง = จมูก)
(อะไรเอ่ย ตีไม่ดัง วางจมูก)
        ตอบ: แว่นตา
       อธิบาย : เป็นการเล่นคำพ้องเสียงคือ คำว่า ดัง

2.  อะหยังเอ้าะ แต้บแป๊บเท่าลิ้นฟาน คลานกินจอมปลวก
(อะไรเอ่ย แบนๆ เท่าลิ้นเก้ง คลานกินจอมปลวก)
ตอบ: กรรไกรตัดผม หรือ ปัตตาเลี่ยน
         อธิบาย : เปรียบศีรษะคนเป็นจอมปลวก ส่วนกรรไกรตัดผมหรือ
ปัตตาเลี่ยนเป็นลิ้นเก้ง

3.   อะหยังเอ้าะ ตีนมน คอยาว สุบหมวกขาว
นั่งยายเป็นถ้อย ตามที่เปิ้นมีงาน
         (อะไรเอ่ย เท้ากลม คอยาว สวมหมวกขาว นั่งเรียงรายเป็นแถวในงาน)
          ตอบ: น้ำต้น หรือ คนโท
         อธิบาย : น้ำต้นหรือคนโทเป็นภาชนะใส่น้ำดื่มที่มีอยู่ตามบ้านเรือน เวลามีงานปอย หรือฉลองต่างๆ จะเห็นวางเรียงรายทั่วบริเวณที่จัดงาน
และจะมีขันอลูมิเนียมเล็กๆ ครอบไว้ตรงปากคนโทสำหรับใส่น้ำแทนแก้ว

4.  อะหยังเอ้าะ ก้นเปียะ หัวแดง
(อะไรเอ่ย ก้นเปียก หัวแดง)
ตอบ: บุหรี่
       อธิบาย : เวลาจะสูบบุหรี่ ปลายด้านหนึ่งจะถูกจุดไฟจึงมีสีแดง ส่วนอีกด้านหนึ่งคนสูบจะคาบไว้ให้เปียกน้ำลาย

5.   อะหยังเอ้าะ ห้อยอยู่โตงเตง ข้างนอกร้องเพลง ข้างในร้องไห้
    (อะไรเอ่ย ห้อยอยู่โตงเตง ข้างนอกร้องเพลง ข้างในร้องไห้)
   ตอบ: อู่ หรือ เปลเด็ก
         อธิบาย :  เวลาลูกง่วงนอน มักจะร้องไห้โยเย แม่ก็จะเอาลงเปล แล้วกล่อมลูกที่นอนอยู่ในเปลให้หลับ ด้วยการร้องเพลงกล่อมลูก
หรือ อื่อลูก ไปด้วย จนกว่าลูกจะหลับ

6.  อะหยังเอ้าะ ลูกสามคน หน้ามนเหมือนแม่ บ่าหนุ่มบ่าแก่ อายุเท่ากัน
(อะไรเอ่ย ลูกสามคน หน้ากลมเหมือนแม่ ไม่หนุ่มไม่แก่ อายุเท่ากัน)
         ตอบ: กลองสะบัดชัย หรือกลองปูชา
        อธิบาย : กลองสะบัดชัย หรือกลองปูชา ประกอบด้วยกลองลูกใหญ่หนึ่งลูก และกลองลูกเล็กอีกสามลูกผูกติดอยู่ข้างๆ เรียกว่า “ลูกตุบ” มีลักษณะเหมือนกัน

ปริศนาคำทายที่มีคำตอบเกี่ยวกับศาสนา

1.   ช่ออะหยังสูงที่สุด
( ช่ออะไรสูงที่สุด)
ตอบ: ช่อฟ้า
                   อธิบาย : ช่อฟ้าเป็นชื่อตัวไม้ติดอยู่บริเวณหน้าบันวิหาร ทำเป็นหัวนาคชูขึ้นเบื้องบน

2.   อะหยังเอ้าะ มาจากเมืองจีน ถือศีลในเมืองไทย
       อะไรเอ่ย มาจากเมืองจีน ถือศีลในเมืองไทย
       ตอบ: เทียนไข
       อธิบาย : เทียนไขนำมาจากประเทศจีน คนไทยใช้จุดบูชาพระ

3.   อะหยังเอ้าะ หัวเป็นหนาม ถามบ่ปาก บ่เคี้ยวหมาก ปากมันแดง
       (อะไรเอ่ย หัวเป็นหนาม ถามไม่พูด ไม่เคี้ยวหมาก แต่ปากแดง)
        ตอบ: พระเจ้า หรือ พระพุทธรูป

ปริศนาคำทายที่มีคำตอบ
เกี่ยวกับปรากฏการณ์ธรรมชาติ

1.   อะหยังเอ้าะ ไปก็ว่าแม่ มาก็ว่าแม่
 (อะไรเอ่ย ไปก็เรียกแม่ มาก็เรียกแม่)
ตอบ: แม่น้ำ

2.   อะหยังเอ้าะ มันมาเราผ่อบ่หัน ถ้ามันเย็นเราถึงรู้
  (อะไรเอ่ย มันมาเรามองไม่เห็น ถ้ามันเย็นเราถึงจะรู้)
ตอบ: ลม
                 อธิบาย : ลมเป็นสิ่งที่เราจับต้องไม่ได้ แต่รู้สึกได้เมื่อเวลาพัดมากระทบตัวเรา

3.   อะหยังเอ้าะ ต้นเท่าบุง ปลายกุงฟ้า
(อะไรเอ่ย ต้นเท่ากระบุง ปลายจรดฟ้า)
ตอบ: ควันไฟ
       อธิบาย : ควันไฟที่เกิดขึ้นอาจมาจากเตาหรือกองขยะ ซึ่งมีขนาดใหญ่เท่าปากกระบุง

 ปริศนาคำทายเบ็ดเตล็ด ไม่สามารถจัดเข้าพวกได้

1.  อะหยังเอ้าะ  ต่ำกว่าดิน  เอาไม้แหม้นกิน
(อะไรเอ่ย  อยู่ต่ำกว่าดิน เอาไม้สอยกิน)
ตอบ: ตักน้ำจากบ่อ
        อธิบาย :  บ่อน้ำทางภาคเหนือจะมีทั้งแบบใช้น้ำถุ้งตักแล้วสาวขึ้นมา
และอีกแบบคือ แร้ว ซึ่งทำ ด้วยไม้ไผ่เล่มยาวสำหรับชักรอก ด้านหนึ่งถ่วง
น้ำหนักด้วยก้อนหิน ส่วนด้านปลายไม้ที่เบากว่าจะแขวนน้ำถุ้ง
เวลาตักน้ำก็จะดึงไม้ไผ่ด้านที่แขวนน้ำถุ้งนั้นลงมาตักน้ำในบ่อ

                 2. บางแถบแถ้ บ่มีงวง มีก้างา  คืออะหยัง
(บางมาก ไม่มีงวง มีแต่งา)
    ตอบ: ข้าวแคบใส่งา
   อธิบาย : เป็นคำตอบเกี่ยวกับขนมชนิดหนึ่งของล้านนา

                 3. อะหยังเอ้าะ บ่มีตีน บ่มีตาขึ้นเค้าไม้
                  ( อะไรเอ่ย  ไม่มีตีน ไม่มีตา ขึ้นต้นไม้ได้)
                        ตอบ:  งู, เครือเขา
      อธิบาย : ปริศนานี้มี  2 คำตอบและต่างประเภทกัน

4. ปูอะหยังอยู่ในนา ปูอะหยังอยู่ในขันข้าว
ปูอะหยังอยู่ที่ตุ๊เจ้า ปูอะหยังอยู่ในเล้าหมู
(ปูอะไรอยู่ในนา ปูอะไรอยู่ในขันข้าว ปูอะไรอยู่ที่ตุ๊เจ้า ปูอะไรอยู่ในเล้าหมู)
       ตอบ: ปูสาด (ปูเสื่อ) , ปูทา (ปลาทู), ปูชา (บูชา) , ปูหมี (ปีหมู)
อธิบาย : ปริศนานี้มี 3 คำตอบขึ้นไป และหลากหลาย แตกต่างกัน

           5. อยากกินชิ้น ฟั่งไปคั่วงา
    (อยากกินชิ้น (เนื้อสัตว์) รีบไปคั่วงา)
ตอบ: ฆ่างัว