เพื่อนๆทุกคนคงจะเคยสังเกตตัวเองว่า ในวันหนึ่งๆ เรามีอารมณ์หลากหลายอารมณ์มาก ทั้งมีความสุข เศร้า เบื่อ หัวเราะ ตื่นเต้น ฯลฯ ดังนั้นวันนี้เราจึงมีคำศัพท์ภาษาอังกฤษ มาฝากเพื่อนๆเผื่อจะได้นำไปใช้ในชีวิตประจำวันกันน้า
เป็นอารมณ์ของความรู้สึกที่มีความสุขที่ร่าเริงอย่างมาก เป็นความสำเร็จหรือความสุขสดชื่นเกิดขึ้น เมื่อบุคคลได้รับผลการตอบสนองตามที่ต้องการ ไม่ว่าจะเป็นความต้องการทางด้านร่างกายและด้านจิตใจคำว่า “อารมณ์” และ “ความรู้สึก” มีความหมายที่ใกล้เคียงกันมาก บางครั้งผมใช้แทนกันเลย แต่วันนี้ไปพบเจอการให้ความหมายไว้อย่างน่าสนใจจาก Yale Center for Emotional Intelligence โดย Marc Brackett, Ph.D. และ Robin Stern, Ph.D. ขอนำมาแบ่งปัน สำหรับคนที่สนใจใคร่รู้เรื่อง “อารมณ์” ในเชิงความหมายครับ
Emotions หรือ อารมณ์ คือ การตอบสนองสั้น ๆ จากสิ่งที่มากระตุ้น (ทั้งความจริงและจินตนาการ) ส่งผลต่อความคิด ร่างกาย การแสดงออก และพฤติกรรม
Feelings หรือ ความรู้สึก คือ ประสบการณ์ส่วนตัวทางอารมณ์ในช่วงเวลาสั้น ๆ มีความซับซ้อน และอาจเกิดจากการผสมผสานหลายอารมณ์ เช่น รู้สึกรักและเขินอาย เป็นต้น
Moods เป็นอีกคำหนึ่งที่มีความหมายคล้ายกับคำว่า “อารมณ์” โดยใช้อธิบายสภาวะอารมณ์ที่ครอบคลุมช่วงเวลาที่ยาวนาน อาจระบุที่มาของอารมณ์ไม่ได้ และมีความเข้มข้นน้อยกว่าคำว่า “ความรู้สึก”
Disposition คือ แบบแผนทางอารมณ์ ที่กลายมาเป็นรากฐานของการใช้ชีวิต และสามารถเปลี่ยนแปลงได้
ในทางพระพุทธศาสนา ได้บัญญัติความหมายของคำว่า “อารมณ์” ไว้ว่าคือ สิ่งที่ถูกรับรู้ ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส สิ่งที่ถูกรับรู้ทางกายและใจ ส่วนคำว่า “ความรู้สึก” ถูกบัญญัติด้วยคำว่า “เวทนา” ประกอบด้วยสุขเวทนา ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา และมีทั้งเวทนาทางกายและเวทนาทางใจ
ในอีกทางหนึ่ง ที่เราจะสามารถเข้าใจความหมายของอารมณ์และความรู้สึกได้อย่างแท้จริง คือ การย้อนกลับมาที่ร่างกายของเรา กลับมารู้สึกตัว
เป็นหนึ่งในอารมณ์ที่ทรงพลังที่สุด สามารถเกิดได้จากความขัดแย้ง การถูกแทรกแซง การถูกตัดสินอย่างไม่ยุติธรรม ถูกทำร้ายทางร่างกายหรือจิตใจ ซึ่งอารมณ์โกรธสามารถเกิดขึ้นได้พร้อมๆ กับความกลัว และขยะแขยง
#ขยะแขยง (Disgust)
เกิดได้จากการรับรู้ผ่านประสาทสัมผัส เช่น ได้กลิ่นที่เหม็น กินอาหารที่ไม่ชอบ เป็นต้น ซึ่งอาจเกิดการแสดงออกทางร่างกายได้ คือ การอาเจียน ย่นจมูก เบะปาก ขมวดคิ้ว
#กลัว (Fear)
เป็นอารมณ์ที่สำคัญในการอยู่รอดของมนุษย์ เมื่อเจอกับสิ่งที่อันตราย ความกลัวจะเกิดขึ้นและร่างกายจะทำงาน ทั้งหายใจถี่ขึ้น หัวใจเต้นแรง ตาเบิกกว้างกว่าปกติ ความกลัวจะทำให้เราตระหนักและรับรู้ว่าเกิดอันตรายขึ้นและต้องรับมือกับมัน นอกจากนี้ความกลัวยังเชื่อมโยงกับความวิตกกังวล และการตอบสนองแบบ Fight-or-flight response ซึ่งคือ ปฏิกิริยาตอบสนองเมื่อตกอยู่ในอันตราย โดนโจมตี หรือมีภัยคุกคาม เพื่อที่จะอยู่รอดต่อไป
#มีความสุข (Happiness)
คือ อารมณ์ทางบวกที่ทุกคนอยากมีมากที่สุด เป็นภาวะที่บุคคลพึงพอใจ เพลิดเพลินกับอะไรบางสิ่ง และเป็นสัญญาณของการมีสุขภาวะที่ดี บนใบหน้าจะมีรอยยิ้ม บางครั้งตาหยีเป็นสระอิ รู้สึกผ่อนคลาย น้ำเสียงที่พูดก็สามารถบ่งบอกได้ว่ามีความสุขจริงๆ โดยส่วนมากแล้ว ความสุขที่คนส่วนใหญ่คิดจะเห็นได้ชัดเจนจากปัจจัยภายนอก เช่น ได้รับการขึ้นเงินเดือน ได้ซื้อเสื้อผ้าใหม่ เป็นต้น
#เศร้า (Sadness)
จะโดดเด่นตรงที่เป็นสภาวะของการรู้สึกผิดหวัง เสียใจ สิ้นหวัง ไม่สนใจในเรื่องราวต่างๆ รวมถึงอารมณ์หน่วงๆ และมันยากที่จะควบคุมอารมณ์นี้ การที่สังเกตว่าเรากำลังมีอารมณ์เศร้า คือ ความ
เงียบที่เกิดขึ้น การเสียน้ำตาร้องไห้ ไม่อยากยุ่งเกี่ยวกับใคร เฉื่อยชาและเมินเฉย ระดับความรุนแรงจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของความเศร้าที่มากระทบจิตใจ และวิธีจัดการกับความเศร้าก็จะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล
#ประหลาดใจ (Surprise)
เป็นอารมณ์ที่เป็นได้ทั้งทางบวก ทางลบ หรือจะกลางๆ ก็ได้ ประหลาดใจเป็นอารมณ์ที่จะตอบสนองต่อสิ่งที่ไม่คาดคิด ลักษณะที่สังเกตได้คือ ยกคิ้วขึ้น เบิกตากว้าง เปิดปาก และอาจมีการกรีดร้องด้วยความตกใจกลัว หรือดีใจ แล้วแต่สถานการณ์ที่เกิด และยังเชื่อมโยงกับ Fight-or-flight response เช่นเดียวกับอารมณ์กลัวอีกด้วย
#ดูถูกเหยียดหยาม (Contempt)
เป็นอารมณ์ที่ Ekman ได้เพิ่มขึ้นมาใหม่ โดยเกิดจากการที่เรารู้สึกว่าตัวเองอยู่เหนือจากบุคคลอื่นในเรื่องต่างๆ หรือเป็นการแสดงออกต่อสิ่งที่เราไม่ชอบ การดูถูกเหยียดหยามมีความคล้ายกับขยะแขยง แต่จะต่างกันที่การดูถูกเหยียดหยามจะรู้สึกว่าเราอยู่เหนือกว่าอีกสิ่งหนึ่ง แต่ขยะแขยงจะถูกกระตุ้นโดยประสาทสัมผัสต่างๆ
.
ในทางจิตวิทยา ทุกอารมณ์ที่เกิดขึ้นล้วนมีประโยชน์ต่อมนุษย์ ไม่มีอารมณ์ไหนที่แย่ที่สุด หรือดีที่สุด เพราะทุกอารมณ์ทำให้รู้ว่า เราควรจะทำหรือไม่ทำสิ่งไหน แล้วจะเดินหน้าจัดการกับมันต่ออย่างไร เช่น เกิดอารมณ์โกรธ เพราะถูกรบกวนจนทำงานไม่ได้ตามเป้าหมาย การจัดการกับอารมณ์จะช่วยให้เราคิด หาวิธีที่จะเอาชนะกับข้อจำกัดนั้นๆ หรืออารมณ์กลัวเมื่อเจอสถานการณ์ที่อันตราย ไม่น่าไว้วางใจ การจัดการกับอารมณ์จะช่วยให้เราป้องกันตัวเองจากอันตรายนั้น หรือหลีกหนีเพื่อความอยู่รอดนั่นเอง
.
หากเพื่อนๆ ยังพบว่าตนเองมีปัญหาในด้านการจัดการกับอารมณ์โดยที่เราเองก็ควบคุมมันไม่ได้ รวมถึงการอยากที่จะพัฒนาตัวเองให้มีสุขภาวะที่ดี อูก้าอยากชวนให้เข้ามาพูดคุยปรึกษากับจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาผ่านแอปพลิเคชัน ooca ได้เลย อูก้าจะยินดีดูแลจิตใจและรับฟังเสมอนะ 😊