ใบงาน เรื่องการแปรสัณฐานของแผ่นธรณี 1

ชื่อ............................................................................................ ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 4/....... เลขท่.ี ........

ข้อที่ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนที่ได้………... ลงชือ่ .....................................................ผตู้ รวจ
ผ่าน
ไมผ่ ่าน (.....................................................)
........./.............../............
เกณฑ์การประเมนิ
คะแนนเตม็ 10 คะแนน บนั ทกึ คะแนนเอาไว้
8 – 10 คะแนน = ดีเยย่ี ม เปรียบเทียบ กับหลังเรียน
5 – 7 คะแนน = ดมี าก ด้วยนะครชั ...และพยายาม
3 – 4 คะแนน = พอใช้
0 – 2 คะแนน = ปรับปรงุ ตอ่ ไปนะ่ สู้ สู้

โดย ครสู ุลกฟิ ลี โสพนั ธ์ กลุม่ สาระการเรยี นรูว้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 12
สำหรบั นกั เรยี นชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ 4 เล่มท่ี 3 เรอื่ ง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

ใบความรทู้ ี่ 3.1 การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

นักธรณีวิทยาได้รวมทฤษฎีทวีปเลื่อนและทฤษฎีการแผ่ขยายพืน้ สมุทรเปน็ ทฤษฎีการแปร
สัณฐานของแผ่นธรณีเป็นทฤษฎีท่ีเกีย่ วกับการเคลื่อนที่และการเปลี่ยนแปลงลักษณะของแผ่นธรณี
ซง่ึ การเคลอื่ นทขี่ องแผ่นธรณีมาจากการพาความร้อนของแมกมาภายในฐานธรณี

นกั เรยี นคิดว่าแมกมาภายในฐานธรณีภาคเคลอื่ นท่ีอยา่ งไร??

ภาพที่ 3.1 วงจรการพาความร้อนของแมกมาภายในฐานธรณภี าค
จาก http://www.dmr.go.th/download/article/article_20110117145951

กากราเรคเลค่ือลนอื่ นทที่ขอ่ขี งอแงผแน่ผ่นธรธณรณี ี
กระบวนการทท่ี ำให้เกิดการเคลอ่ื นทข่ี องแผน่ ธรณี เกดิ จาการถ่ายโอนความร้อนภายใน

โลกในลกั ษณะหมุนวนกนั เปน็ วงจร เรียกวา่ “วงจรการพาความร้อน”
วงจรการพาความร้อน เป็นกระบวนการทีท่ ำเปลือกโลก บรเิ วณพนื้ มหาสมุทรแยกออกจาก

กัน ทำให้เกิดชน้ั ธรณีภาคใหมแ่ ทรกดนั ชั้นธรณภี าคเก่าให้เคล่ือนที่ห่างจากรอยแยก ทำใหแ้ ผน่ ธรณี
เกดิ การเคล่อื นท่ี

โดย ครสู ุลกิฟลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 13
สำหรบั นกั เรียนชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 4 เล่มท่ี 3 เรือ่ ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

ลักษณะการเคลอื่ นท่ีของแผน่
ธรณี

นักธรณีวิทยาได้จดั แบง่ แผ่นธรณีภาคออกเป็น 2 กลมุ่ ใหญ่ คอื
1. แผ่นมหาสมุทร (รองรับมหาสมุทร)
2. แผน่ ทวีป (รองรบั พนื้ แผน่ ดนิ ส่วนทเี่ ปน็ ทวีป)

➢ ลกั ษณะการเคลอื่ นทีของแผน่ ธรณี แบง่ ออกเปน็ 3 ประเภท ไดแ้ ก่
1. แผน่ ธรณีเคลือ่ นที่แยกออกจากกัน (Divergent plate motion)หรือเคลอ่ื นท่ีหนี

ห่างออกจากกนั
2. แผ่นธรณีเคลอ่ื นท่ีเขา้ หากัน (Convergent plate motion) หรือเคลือ่ นท่ีชนกนั
3. แผ่นธรณเี คลอ่ื นท่ีผ่านกัน หรอื เคลือ่ นที่เฉือนกนั (Transform plate motion)

แผ่นธรณีเคลื่อนที่แยกออกจากกนั (Divergent plate motion)

แผ่นธรณีทวปี เคลือ่ นทีแ่ ยกออกจากกัน แผ่นธรณมี หาสมุทรเคล่ือนทแี่ ยกออกจากกัน

(พนื้ ทวีปแยกพืน้ ทวปี ) (พ้นื มหาสมุทรแยกพน้ื มหาสมทุ ร)

เกิดจากการดันตัวของหินหนืดในช้นั ฐานธรณีภาค ทำให้แผน่ ธรณโี กง่ ตัวขนึ้ จากนัน้ กท็ รดุ ตัวลงเกดิ

เปน็ หุบเขาทรดุ ในขณะเดยี วกันความดนั ในชนั้ ฐานธรณีภาคลดลงทำใหห้ นิ ในชั้นฐานธรณภี าค

แทรกตวั ข้ึนมา ทำให้แผน่ ธรณีเคลือ่ นทแ่ี ยกออกจากกัน

ภาพที่ 3.2 พนื้ ทวปี แยกออกจากกัน ภาพท่ี 3.3 พืน้ มหาสมุทรแยกออกจากกนั

จาก : https://image.slidesharecdn.com จาก : https://image.slidesharecdn.com

“หุบเขาทรุด” (Rif Valley) พบบริเวณทะเล สันเขาใต้สมทุ ร (Mid ocean ridge)พบบริเวณ

แดง และอ่าวแคลิฟอร์เนยี เทือกเขาสนั เขาใตม้ หาสมุทรแอตแลนตกิ

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 14
สำหรับนักเรยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 4 เลม่ ที่ 3 เรื่อง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

แผ่นธรณเี คลอ่ื นทเี่ ขา้ หากนั (Convergent plate motion)

แผ่นธรณีมหาสมทุ รชนกบั แผ่นธรณี เกดิ จากแผน่ ธรณีมหาสมทุ ร เคลอื่ นที่เข้าหากัน
มหาสมทุ ร แลว้ มุดตัวลงไปในช้นั เน้ือโลก เกิดเปน็ ร่องกน้ ลกึ
มหาสมุทรทำใหห้ นิ มจี ุดหลอมเหลวต่ำลงเคลื่อน
(พนื้ มหาสมุทรชนพื้นมหาสมุทร) ตัวข้นึ ส่ผู ิวโลก

แนวภูเขาไฟกลางมหาสมุทรรูปโคง้ พบบริเวณหมู่
เกาะมาเรียนา และร่องใต้ทะเลลึก (trench)

ภาพที่ 3.4 พื้นธรณมี หาสมทุ รชนกบั กับแผ่นธรณมี หาสมทุ ร

จาก : https://image.slidesharecdn.com

แผน่ ธรณมี หาสมทุ รชนกับแผ่นธรณีทวปี เกดิ จากแผ่นธรณมี หาสมทุ รมุดตัวลงใตแ้ ผน่ ธรณี
(พืน้ มหาสมุทรชนพื้นทวีป) ทวีป ทำใหเ้ กิดรอยคดโค้ง เป็นเทอื กเขาบนแผน่
ธรณีทวีป

ภาพที่ 3.5 พื้นธรณีมหาสมทุ รชนกบั กับแผ่นธรณีทวปี ร่องลึกและแนวภูเขาไฟชายฝั่ง เกิดเป็นภูเขาไฟ
จาก : https://image.slidesharecdn.com ระเบิดอย่างรุนแรง พบบริเวณแนวชายฝ่ัง
โอเรกอน
แผน่ ธรณีทวปี ชนกับแผน่ ธรณีทวีป
(พื้นทวปี ชนพื้นทวีป) เกดิ จากแผน่ ธรณที วีปส่วนหนงึ่ มดุ ลง อีกส่วนหนงึ่
เกยกันอยู่ เกดิ เปน็ เทอื กเขาสูงแนวยาวอยใู่ นแผ่น
ธรณที วปี

ดันตัวขึ้นเกิดเป็นเทือกเขาสูง เป็นแนวยาว อยู่ที่
ภาคพืน้ ทวีป ไม่มภี ูเขาไฟ เช่น
เทือกเขาหมิ าลยั

ภาพที่ 3.6 พื้นธรณทวีปชนกบั กบั แผน่ ธรณที วปี
จาก : https://image.slidesharecdn.com

โดย ครสู ลุ กฟิ ลี โสพนั ธ์ กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรยี ะลา

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 15
สำหรบั นกั เรียนช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 4 เลม่ ท่ี 3 เรอ่ื ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

แผ่นธรณเี คลอื่ นที่ผา่ นกนั หรอื เคลอ่ื นทีเ่ ฉอื นกนั (Transform plate motion)

วงจรการพาความร้อน สง่ ผลทำใหแ้ ผ่นธรณไี ถลเลื่อนผ่านและเฉอื นกนั เกิดรอยเลอ่ื นเฉอื นระนาบ
ดา้ นขา้ ง

เชน่ รอยเล่ือนซานแอนเดรยี

ภาพท่ี 3.7 แผ่นธรณเี คลอื่ นท่ผี า่ นกัน
จาก : https://image.slidesharecdn.com

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลุ่มสาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรยี ะลา

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 16
สำหรับนักเรยี นชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 4 เลม่ ที่ 3 เรอื่ ง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

ใบกจิ กรรมการเรยี นรู้ท่ี 3.1
เรอื่ ง การเคลื่อนทข่ี องแผน่ ธรณี

จดุ ประสงคก์ จิ กรรม
อธบิ ายสาเหตุทที่ ำใหแ้ ผน่ ธรณีเคลอ่ื นที่ โดยใชแ้ บบจำลอง

วัสดุ-อปุ กรณ์
1. นำ้ มันพืช 700 มิลลิลิตร
2. แผน่ โฟมขนาดเลก็
3. บีกเกอรข์ นาด 1,000 มิลลิลติ ร
4. ชดุ ตะเกียงแอลกอฮอลล์
5. ชอ้ น แท่งแก้นคน
6. ขเี้ ล่ือย

ขัน้ ตอนการทำกิจกรม
1. เทน้ำมนั พชื ลงในบีกเกอร์ และนำบีกเกอรต์ ัง้ บนชุดตะเกียงแอลกอฮอล์
2. ใส่ผงวสั ดลุ งตรงกลางบีกเกอร์ใช้แทง่ แก้วกดให้ผงวสั ดุแขวนลอยอยู่ในชน้ั นำ้ มนั พืช
3. วางแผ่นโฟมที่ตัดเป็นรปู รา่ งของแผ่นธรณี 2 แผ่น โดยวางให้ชิดกันและตรงกลางของบกี

เกอร์
4. สงั เกตการเคลื่อนทขี่ องผงวัสดุและแผ่นโฟมกอ่ นจุดไฟ
5. จดุ ไฟที่ตะเกยี งแอลกอฮอล์
6. สังเกตการเคลื่อนที่ของผงวัสดุและแผ่นโฟม และบันทึกผลการสังเกต โดยวาดภาพและ

เขียนบรรยาย

โดย ครสู ุลกฟิ ลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรยี ะลา

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 17
สำหรับนกั เรียนช้นั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 4 เล่มที่ 3 เร่ือง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

สมมติฐาน ผลการทดลอง

สรุปการทำกิจกรรม
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
คำถามท้ายกิจกรรม
1. เมอื่ ให้ความรอ้ นกบั นำ้ มนั นำ้ มันและแผ่นโฟมมีการเปลยี่ นแปลงอย่างไร สังเกตไดจ้ ากส่ิงใด
ตอบ.......................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
2. น้ำมนั พืช แผ่นโฟม และความร้อนทใี่ ห้ในกจิ กรรมเปรียบเทยี บไดก้ บั อะไรในธรรมชาติ
ตอบ ......................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3. กิจกรรมน้ีเปรียบกับการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีไดอ้ ยา่ งไร
ตอบ .....................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

โดย ครสู ุลกิฟลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรยี ะลา

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 18
สำหรบั นักเรียนชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 4 เลม่ ที่ 3 เรอื่ ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

ใบความรทู้ ่ี 3.2 ธรณีสณั ฐานและธรณโี ครงสรา้ งทเ่ี กิดจากการเคลอื่ นทีข่ องแผน่ ธรณี

การเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีภาค ก่อให้เกิดแรงอัด แรงดึง และแรงเฉือนในชั้นหิน ทำให้เกิด
รอยคดโค้ง รอยเลอื่ นในชน้ั หนิ ทป่ี ระกอบกันเปน็ เปลือกโลกได้

ความเคน้ (Stress)

การเคลื่อนทข่ี องแผน่ เปลอื กโลก ทำให้เกดิ แรงมากระทำตอ่ หนิ บนเปลือกโลก และเม่ือมีแรง
ภายนอกมากระทำบนพ้ืนทหี่ น้าตดั ของหินจะทำใหเ้ กดิ วามเค้น

รปู แบบความเค้น ลักษณะความเค้น คำอธบิ าย

ความเค้นดึง(แรงดึง) แรงดึงต่อหน่วยพื้นที่หน้าตัด
ของวตั ถุ

ความเคน้ อัด (แรงอดั ) แรงอัดหรือความเค้นที่มา
ความเคน้ เฉอื น (แรงเฉือน) กระทำต่อวัตถุในทิศที่ตั้งฉาก
กับพื้นที่ตัดขวาง ทำให้วัตถุหด
ส้ันลง

แรงทกี่ ระทำให้วัตถุฉีกขาดออก
จากกันตามแนวระนาบที่ขนาน
ไปกบั ทศิ ทางของแรง

ภาพที่ 3.8 ลกั ษณะความเค้น
จาก : https://sites.google.com/site/earthandstars23/

โดย ครสู ุลกิฟลี โสพนั ธ์ กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 19
สำหรับนักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 4 เล่มที่ 3 เรื่อง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

ชน้ั หินคดโค้ง (Fold)

การโค้งงอของหิน เกิดจากแรงอัดในชั้นหิน โดยแรงอัดที่กระทำกับชั้นหิน จะเกิดขึ้นทีละ
น้อยและนาน ทำให้ชั้นหินเกิดการคดโค้ง (เมื่อหินมีการเปลี่ยนแปลงไม่สามารถคืนสู่สภาพเดิมได้)
การโค้งงอของหนิ จะมี 2 ลักษณะ ได้แก่ ประทุนหงาย (Syncline) และ ประทุนคว่ำ (Anticline) ซ่ึง
สาเหตกุ ารเกิดรอยโค้งมาจากการยกตัวข้ึนหรอื การยุบตัวของแผน่ เปลอื กโลกในลกั ษณะของแนวด่ิง

รอยเลอื่ น (Fault) ภาพที่ 3.9 ชั้นหนิ ความเคน้
จาก : https://biologiasales.files.wordpress.com

รอยเล่ือน เกิดจากการท่หี ินแตกเล่ือนตัวออกจากกัน เน่ืองมาจากแรงทค่ี ่อยๆ สะสมตวั อยู่ในหิน จน
หินไม่สามารถรักษารูปร่างเดิมของมันไว้ได้ ทำให้หินเลื่อนตัว มีแรงบีบอัด และแรงดึง ทำให้เกิดการ
เคล่อื นท่ใี นลกั ษณะตา่ งกนั

ประเภทของรอยเล่อื น

รอยเลื่อนปกติ รอยเลอ่ื นย้อน รอยเล่ือนตามแนวราบ

(Normal Fault) (Reverse Fault) (Strike-slip Fault)

รอยเลื่อนที่มีหินเพดานเคลื่อนที่ รอยเลื่อนที่มีหินเพดาน รอยเลื่อนที่มีหินเพดานและ

ลง ส่วนหินพื้นมีการเคลื่อนที่ข้ึน เคลื่อนที่ขึ้น ส่วนหินพื้นมีการ หินพื้นมีการเคลื่อนที่ไปใน

โดยมมี ุมเทมากกว่า 45 องศา เคลื่อนที่ลง โดยมีมุมเท แนวเดียวกันกับแนวระดับ

มากกว่า 45 องศาถ้านอ้ ยกวา่ ของระนาบรอยเลื่อน โดยมี

เรียกว่า “Thrust Fault” มมุ เทมคี า่ เท่ากบั 90 องศา

ภาพที่ 3.10 ประเภทรอยเล่ือน
จาก : https://encrypted-tbn0.gstatic.com/

โดย ครสู ลุ กฟิ ลี โสพันธ์ กลุ่มสาระการเรยี นรูว้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรยี ะลา

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 20
สำหรบั นกั เรียนช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 4 เลม่ ที่ 3 เร่ือง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

ใบกจิ กรรมการเรยี นรู้ท่ี 3.2
เร่อื ง ท่องโลกกว้างตามหาธรณสี ัณฐานและโครงสรา้ งทางธรณี

จุดประสงค์ก1จิ .กรระรบมุลกั ษณะทธรอ่ ณงีสโลัณกฐกานวแา้ ลงะตโาคมรงหสารธ้ารงทณาสีงธัณรณฐาี นและโครงสร้างทางธรณี

2. เชอ่ื มโยงความสัมพันธข์ องธรณสี ัณฐานและโครงสร้างทางธรณี กบั การเคล่อื นที่
รูปแบบต่าง ๆ ของแผน่ ธรณี

วัสดุ-อุปกรณ์
1. แผนที่ภูมปิ ระเทศ
2. รปู แสดงทศิ ทางการเคล่อื นที่ของแผน่ ธรณี

ภาพที่ 11 แผนที่ภูมปิ ระเทศ
จาก https://www.scimath.org/images/resources/earthscience

ภาพท่ี 12 แสดงทศิ ทางการเคลื่อนท่ีของแผ่นธรณี
จาก https://www.scimath.org/images/resources/earthscience

โดย ครสู ลุ กฟิ ลี โสพันธ์ กลุ่มสาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 21
สำหรบั นักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 4 เล่มท่ี 3 เร่ือง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

สถานการณ์

"นักธรณีวิทยาได้สำรวจพบธรณีสัณฐาน และโครงสร้างทางธรณีแบบต่างๆ ดังต่อไปนี้ สันเขา
กลางสมุทรแอตแลนตกิ หมเู่ กาะภเู ขาไฟรปู โค้ง ประเทศญปี่ ุ่น หบุ เขาทรดุ ทีท่ ะเลแดงรอ่ งลึกก้นสมุทร
มาเรยี นา แนวรอยเล่อื นซานแอนเดรียส แนวเทอื กเขาหมิ าลยั และแนวเทือกเขาแอนดีส ให้นักเรียน
ศกึ ษาและอธิบายลกั ษณะแนวรอยต่อของแผ่นธรณีที่สัมพนั ธก์ ับการเคลอ่ื นท่ีของแผ่นธรณีและทำให้
เกดิ ธรณีสัณฐาน และโครงสรา้ งทางธรณแี บบตา่ งๆ”

วธิ ีการทำกิจกรรม

1. นกั เรยี นสบื ค้นเกยี่ วกับธรณีสณั ฐาน และโครงสร้างทางธรณี ที่กำหนดให้ และความสัมพนั ธ์
กับแผน่ ธรณี จากน้ันอภิปรายสรุป ดงั ประเดน็ ตอ่ ไปน้ี
- ลกั ษณะของธรณีสัณฐานและโครงสรา้ งทางธรณีแต่ละแหง่ ท่ีกำหนดให้
- บริเวณท่พี บธรณสี ณั ฐานและโครงสร้างทางธรณีดังกล่าว
- รอยต่อของแผ่นธรณที ่พี บธรณีสัณฐานและโครงสรา้ งทางธรณีข้างตน้
- ทิศทางการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีในบริเวณท่ีพบธรณีสัณฐานและโครงสร้างทางธรณแี ต่ละ
แหง่ ปรากฏอยู่
2. สรปุ และนำเสนอความสัมพนั ธ์ระหว่างธรณีสัณฐานและโครงสรา้ งทางธรณีท่ีกำหนดให้กับ
ทิศทางการเคลือ่ นทีข่ องแผน่ ธรณีในบริเวณแนวรอยต่อของแผ่นธรณี

ผลการทำกจิ กร

โดย ครสู ุลกฟิ ลี โสพนั ธ์ กลุ่มสาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 22
สำหรบั นกั เรียนชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี 4 เลม่ ท่ี 3 เรอื่ ง การแปรสณั ฐานของแผ่นธรณี

อภปิ รายและสรุปผลการทดลอง

…….........................................................................................................................................................................
……............................................................................................................................. ..........................................…
….......................................................................................................................................................................……
............................................................................................................................. ..........................................……...
............................................................................................................................... .................................................

คำถามท้ายกจิ กรรม

1. จากกจิ กรรมนกั เรยี นพบวา่ ถา้ จำแนกตามรูปแบบการเคลื่อนท่ีแล้ว แนวรอยต่อของแผ่นธรณีมกี ี่
รูปแบบ อย่างไรบ้าง

คำตอบ………………................................................................................................……………………………………………………....

..............................................................................................................................................................................
……....................................................................................................................................................... ..................

2. ธรณีสัณฐานแบบใดบ้างทีเ่ กิดจากการเคล่อื นที่ของแผน่ ธรณใี นลกั ษณะเดยี วกัน

คำตอบ………………................................................................................................……………………………………………………....

..............................................................................................................................................................................
……............................................................................................................................. ............................................

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 23
สำหรบั นักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 4 เลม่ ท่ี 3 เร่อื ง การแปรสณั ฐานของแผ่นธรณี

ใบกิจกรรมการเรยี นรทู้ ่ี 3.3
เรือ่ ง แบบฝึกหัดทา้ ยบท...การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

ตอนที่ 1 ให้นักเรียนจับคู่กับความสัมพันธ์ระหว่างหลักฐานที่สนับสนุนแนวคิด Continental
Drift Theory (1 ข้อสามารถตอบได้มากกวา่ 1 ตวั เลือก)

..…………….. 1) หลกั ฐานรอยตอ่ ของขอบทวีป ก. สามารถพบในกอนด์วานามากกว่าลอเรเซยี

………………. 2) กลมุ่ หินและแนวภูเขา ข. หนิ บะซอลต์ท่ีชายฝ่ังมีอายุมากกวา่ ชว่ งกลางมหาสมุทร

………………. 3) การสะสมกันของตะกอนและ ค. ความสัมพนั ธข์ องชายฝงั่ ตะวนั ตกของแอฟริกาและชายฝ่ัง

ธารน้ำแข็ง ตะวนั ออกของอเมริกาใต้

……………… 4) การค้นพบซากดึกดำบรรพ์ใน ง. แอนตาร์กติก
ทวปี ทีต่ ่างกนั
จ. ความสัมพันธ์ของอเมริกาเหนือกับประเทศแถบสแกนดิ
……………….. 5) สนั เขาและร่องลึกใต้มหาสมทุ ร เวยี

………………. 6) อายขุ องหนิ ทพ่ี น้ื มหาสมุทร ฉ. ชายฝ่ังตะวันตกของยุโรปและแอฟรกิ า

………………. 7) สนามแม่เหลก็ เก่าของโลก ช. กลางมหาสมทุ รแอตแลนตกิ

ซ.การเบนของเขม็ ทิศทต่ี า่ งกนั

ฌ. ทวปี อเมริกาเหนือติดกบั อเมริกาใต้

ญ. ลักษณะทางธรณีกายภาพของอินเดีย-ออสเตรเลีย มี
ความสัมพนั ธก์ ับแอฟริกาและอเมริกาใต้

โดย ครสู ุลกิฟลี โสพันธ์ กลุ่มสาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรยี ะลา

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 24
สำหรับนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 4 เล่มท่ี 3 เรอื่ ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

ตอนท่ี 2 ใหน้ ักเรียนทำเครือ่ งหมาย √ หนา้ ข้อความทีถ่ กู และทำเครอื่ งหมาย X หน้าขอ้ ความท่ผี ดิ
…………… 1) พันเจียเปน็ ทวีปโบราณทเ่ี ป็นผืนแผน่ เดยี วกนั
…………… 2) ทฤษฎีการแปรสณั ฐานของแผ่นธรณี เปน็ ทฤษฎีท่รี วมทฤษฎีทวปี เลอ่ื นและทฤษฎีการแผข่ ยาย

พน้ื สมุทรเข้าด้วยกัน
…………… 3) กอนดว์ านาเคล่อื นที่ไปทางตอนใต้
…………… 4) ลอเรเซียเคล่ือนทไี่ ปทางตอนใต้
…………… 5) หินบะซอลต์ที่อยูช่ ายฝ่ังจะมอี ายุนอ้ ยกวา่ หินบะซอลตท์ ีอ่ ยกู่ ลางมหาสมุทร
…………… 6) การเคลือ่ นท่ีเฉอื นกนั ของแผ่นธรณีก่อใหเ้ กิดเทือกเขาหมิ าลัย
…………… 7) การโคง้ งอของหนิ จะทำใหเ้ กิดลักษณะภูมิประเทศทเี่ ป็นสนั เขาและหบุ เขาสลับกันไป
…………… 8) การโค้งงอของหนิ แบบประทุนควำ่ และประทุนหงายเมื่อมแี รงมากระทำต่อหินแล้วเมื่อเวลาผา่ น

ไปจะทำใหห้ ินคลายตวั กลับมามีลักษณะเช่นเดมิ ได้
…………… 9) รอยเล่ือนยอ้ นเปน็ รอยเลือ่ นทีห่ ินเพดานเคล่อื นท่ีขึ้น สว่ นหนิ พนื้ มกี ารเคลือ่ นท่ลี ง โดยทำมุมเท

ไมเ่ กนิ 45 องศา
…………… 10) รอยเล่ือนปกตเิ ป็นรอยเลอ่ื นท่หี ินเพดานและหนิ พื้นมกี ารเคลอ่ื นท่ีในแนวระดับระนาบของรอย

เล่ือน

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลุ่มสาระการเรียนรูว้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 25
สำหรบั นกั เรยี นชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เล่มที่ 3 เรอ่ื ง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

ตอนที่ 3 จงเลอื กคำตอบทถ่ี กู ต้องทสี่ ดุ จากโจทยต์ ่อไปนี้

1. เทือกเขาหิมาลัย เกิดจากปรากฏการณ์ธรณี 5. ข้อใดไมใ่ ช่ชนิดของความเค้น

ภาคแบบใด ก. ความเค้นอัด ข. ความเคน้ ตัด

ก. การเกดิ แผ่นดินไหว ค. ความเค้นดงึ ง. ความเคน้ เฉือน

ข. การแยกตวั ของแผน่ เปลอื กโลก 6. จากภาพ คือโครงสร้างทางธรณีวทิ ยาในข้อใด

ค. การชนกนั ของแผ่นเปลอื กโลก

ง. การระเบดิ ของภเู ขาไฟ

2. จากภาพ คือโครงสร้างทางธรณวี ทิ ยาในขอ้

ใด

ก. แนวแตก ข. รอยช้ันไมต่ ่อเนอ่ื ง

ค. ชัน้ หินคดโค้ง ง. รอยเล่ือน

7. ขอ้ ใดกลา่ วไมถ่ กู ตอ้ งเกย่ี วกบั ทวปี เลอื่ น

ก. แนวแตก ข. รอยช้ันไม่ตอ่ เนอ่ื ง ก. เดิมแผ่นดินทั้งหมดของโลกเป็นผืนแผ่น

ค. ช้นั หนิ คดโค้ง ง. รอยเลื่อนตามแนวระดบั เดยี วกันเรยี กวา่ กอนดว์ านา
3. ตามทฤษฎีการแปรสัณฐานแผน่ ธรณีภาค ข้อ ข. ลอเรเซยี คือส่วนทอ่ี ย่เู หนอื เสน้ ศนู ยส์ ูตร
ค. มหาสมุทรที่อยู่รอบพันเจียมีชื่อว่า มหา
ใดไมไ่ ดร้ วมอยูใ่ นทวปี “กอนด์วานา”
ก. ทวีปแอฟรกิ า ข. ทวปี อินเดยี มุทรพนั ทาลัสซา
ค. ทวปี อเมรกิ าเหนอื ง. ทวีปออสเตรเลีย ง. ขอ้ ก. และ ค. ผดิ
4. การที่แผ่นเปลือกโลก (A) เคลื่อนที่เข้าชน 8. ลักษณะท่โี ดดเด่นเกีย่ วกบั การเปลย่ี นแปลงทาง
แผ่นเปลือกโลก (B) และแผ่นเปลือกโลก (A) ธรณวี ทิ ยาของมหาสมุทรแอตแลนติก คือข้อใด
มุดตัวเข้าสู่ใต้แผ่นเปลือกโลก (B) ข้อใด ก. การเกิดขึ้นของเทือกเขากลางมหาสมุทรท่ี
ทอดโค้งไปตามแนวของทวีป
อธบิ ายปรากฏการณ์นไี้ ด้ถกู ต้อง
ข. การชนกันของแผ่นธรณภี าคพ้ืนมหาสมุทร
ก. แผ่นเปลอื กโลก (A) มีความหนานอ้ ย
กบั แผ่นธรณีภาคพื้นมหาสมุทร
กว่า แผ่นเปลอื กโลก (B)
ค. การเกิดขึ้นของวงแหวนแห่งไฟรอบ
ข. แผน่ เปลอื กโลก (A) มีความหนา
มหาสมทุ ร
มากกว่า แผน่ เปลือกโลก (B)
ง. การเกิดเกาะเน่ืองจากการระเบดิ ของภูเขา
ค. แผ่นเปลือกโลก (A) เปน็ แผ่นพนื้ ทวปี
ไฟท่ีกระจายตวั อย่ทู วั่ มหาสมุทร
แผน่ เปลือกโลก (B) เปน็ แผน่ พ้ืนมหาสมุทร

ง. ข้อ ก. และ ค. ถกู ตอ้ ง

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลุม่ สาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรยี ะลา

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 26
สำหรับนักเรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 4 เล่มท่ี 3 เร่ือง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

ตอนท่ี 4 ใหน้ กั เรียนสร้าง Mind Mapping (สรปุ ความคดิ รวบยอดในหวั ข้อดงั น้)ี

การแปรสัณฐานของ
แผน่ ธรณี

โดย ครสู ลุ กฟิ ลี โสพันธ์ กลุม่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 27
สำหรับนักเรยี นชัน้ มัธยมศึกษาปีที่ 4 เลม่ ที่ 3 เรือ่ ง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

แบบทดสอบหลงั เรยี น

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ เลม่ ท่ี 1 เรื่อง โครงสรา้ งโลก
คำช้ีแจง 1. แบบทดสอบชดุ น้ี เปน็ แบบทดสอบแบบปรนัย 4 ตวั เลอื ก จำนวน 20 ข้อ

2. ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว แล้วทำเครื่องหมาย X ลงใน
กระดาษคำตอบ (ใช้เวลา 20 นาท)ี

5. ธรณีพิบตั ิภัยใดที่สามารถเกดิ ขนึ้ ได้จาก 3. ขอ้ ใดเปน็ ธรณสี ัณฐานท่ีเกิดจากแผน่ ธรณี
เคล่อื นท่ขี องแผน่ ธรณีท้ัง 3 รปู แบบ เคลอื่ นทแี่ ยกออกจากกนั

ก. สึนามิ ข. ดนิ ถลม่ ก. หุบเขาทรุด ข. วงแหวนไฟ
ค. แผ่นดินไหว ง. ภเู ขาไฟระเบดิ ค. รอ่ งลึกก้นสมทุ ร ง. แนวเทอื กเขาสูง

1. กระบวนการใดทีท่ ำให้แผ่นธรณมี ีการ 4. ประเทศใดทอ่ี ยใู่ นบรเิ วณแนวแผน่ ธรณี
เคลื่อนที่ เคล่ือนท่หี ากนั
ก. วงจรการพาความร้อน
ข. การปรับสมดุลของเปลอื กโลก ก. จนี ข. อยี ปิ ต์
ค. การเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ ค. ไอซ์แลนด์ ง. อินโดนีเซยี
ง. การเพ่ิมและลดของระดับน้ำทะเล
6. การเคล่อื นท่ีของแผ่นธรณีแบบใดท่ีทำให้
2. ขอ้ ใดไม่ใช่คำอธิบายของทฤษฎธี รณีแปร เกิดสนึ ามิ
สัณฐาน
ก. ธรณีภาคแตกออกเป็นแผน่ ธรณี ก. แผ่นธรณีมหาสมุทรเคล่อื นทผี่ ่านกนั
ข. แผน่ ธรณีมกี ารเคลอ่ื นท่ี 3 รูปแบบ ข. แผ่นธรณีมหาสมทุ รเคลือ่ นท่แี ยกออก
ค. มหาสมุทรมกี ารแผ่ขยายออก จากกนั
ค. แผ่นธรณีทวีปเคลอื่ นท่ผี ่านกนั
ตลอดเวลา ง. แผน่ ธรณีมหาสมทุ รเคลือ่ นท่ีหาแผน่
ง. การเคลอ่ื นท่ีของแผ่นธรณีทำให้เกดิ ธรณี ธรณีทวีป

สัณฐาน

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพันธ์ กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรยี ะลา

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 2
สำหรับนกั เรยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 4 เล่มที่ 3 เรอ่ื ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

10. สงิ่ ใดท่ีทำให้แผน่ ธรณีภาคในแต่ละสว่ นมี 9. สาเหตุท่ีทำให้เกิดเทอื กเขาหิมาลัย ซงึ่ อยู่
อัตราการเคลื่อนท่ีไมเ่ ท่ากัน? ทางตอนเหนอื ของประเทศอนิ เดยี คอื ข้อใด

ก. การเคล่ือนตวั ของแมกมาในช้ันเนอื้ ก.การเกดิ รอยเลอ่ื นแบบปกติ
โลกไม่เท่ากนั ข.การเกิดรอยเล่อื นแบบย้อน
ค.การเคลื่อนที่ชนกนั ของแผ่นเปลือกโลก
ข. ความร้อนของแมกมาในชัน้ เน้ือโลก ง.การเคลือ่ นทีแ่ ยกออกจากกันของแผ่น
เปลือกโลก
ค. การเคลื่อนตัวของหนิ หนืดในชน้ั แกน่
โลก 8. ขอ้ ใดไม่ใช่ชนดิ ของความเคน้

ง. ถูกทุกข้อ ก. ความเคน้ อัด ข. ความเคน้ ตัด
ค. ความเค้นดงึ ง. ความเคน้ เฉอื น
7. รอยเลอ่ื นซานแอนเดรียเกดิ ข้นึ ได้
อย่างไร ?

ก. ขอบแผน่ ธรณีภาคเคล่อื นเข้าหากนั
ข. ขอบแผ่นธรณีภาคเคลอื่ นท่ผี ่านกนั
ค. ขอบแผ่นธรณภี าคแยกออกจากกัน
ง. ถกู ทกุ ข้อ

ครูเปน็ กำลังใจให้นะ่ ครับ

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 3
สำหรับนักเรยี นช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 4 เล่มที่ 3 เรือ่ ง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

กระดาษคำตอบแบบทดสอบหลังเรยี น

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ เลม่ ท่ี 3 เร่ือง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

ช่อื ............................................................................................ ช้นั มัธยมศกึ ษาปีที่ 4/....... เลขที่.........

ข้อที่ ก ข ค ง เกง่ มากครบั ...ไม่
1
2 ยากเกนิ ความ
3 พยายามของ
4 นักเรียนใชไ่ หม...
5 ผ่านกันไหมเอย.....
6
7
8
9
10

คะแนนที่ได้………... ลงช่อื .....................................................ผู้ตรวจ
ผ่าน
ไม่ผา่ น (.....................................................)
........./.............../............
เกณฑ์การประเมิน
คะแนนเต็ม 10 คะแนน สรปุ ผลการทดสอบ
8 – 10 คะแนน = ดีเย่ยี ม
5 –7 คะแนน = ดมี าก ทดสอบกอ่ นเรียนได้.............คะแนน
3 –4 คะแนน = พอใช้ ทดสอบหลังเรียน ได้.............คะแนน
0 – 2 คะแนน = ปรบั ปรุง ผลตา่ ง...................คะแนน

ผลการประเมนิ ผ่าน

ไม่ผ่าน
เกณฑก์ ารประเมนิ

ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 60

โดย ครสู ุลกฟิ ลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรยี ะลา

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 4
สำหรับนกั เรียนชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 4 เลม่ ที่ 3 เร่อื ง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

บรรณานกุ รม

กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ัน
พื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชมุ นุมสหกรณก์ ารเกษตรแหง่
ประเทศไทย จำกัด.

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.). (2560). คู่มือครูหนังสือเรียนกระบวนการเปลี่ยนแปลงของ
โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4-6 กลุ่มสาระการเรียนรู้
วิทยาศาสตร์ ตามหลักสูตรแกนกลางการ ศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.2551.
กรงุ เทพมหานคร: บริษัทพฒั นาคณุ ภาพวชิ าการ(พว.).

จุฑาเทพ จิตวิลัย และชัยศาสตร์ คเชนท์สุวรรณ. (2560). สรุปหลักคิด พิชิตข้อสอบ โลก ดารา
ศาสตร์ อวกาศ ฉบับ TCAS มั่นใจเต็ม 100. (พิมพ์ครั้งที่ 1). นนทบุรี: บริษัท ไอดีซี
พรีเมยี ร์ จำกดั .

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2551). หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน
วิทยาศาสตร์ ดวงดาวและโลกของเรา. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพ: โรงพิมพ์ สกสค.
ลาดพร้าว.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2551). หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานโลก
ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ (พิมพค์ รัง้ ท่ี 8). กรงุ เทพ: โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2554). หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติม โลก
ดาราศาสตร์ และอวกาศ เล่ม 1 (พมิ พ์ครง้ั ท่ี 1). กรงุ เทพ: โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพร้าว.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. ชุดการอบรมครูผู้ช่วยหรือครูบรรจุใหม่ วิชา
โลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย. สืบค้นเมอ่ื 20 พฤษภาคม
2560, จากช่อื เว็บไซต์ http://pd.ipst.ac.th/?p=1311

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2561). คู่มือครูรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์
โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ชันมธั ยมศึกษาปีที่ 4 เลม่ 1 (พมิ พค์ ร้งั ที่ 1). กรงุ เทพฯ:
โรงพมิ พ์ สกสค.

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรียนรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 5
สำหรับนกั เรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 4 เลม่ ที่ 3 เรื่อง การแปรสณั ฐานของแผ่นธรณี

บรรณานกุ รม (ต่อ)

เว็บไซตอ์ า้ งอิงรูปภาพ
ภาพที่ 3.1 ลำดบั การเกิดและแผ่ขยายของพ้นื สมุทร (ในใบความรู้ที่ 3.1)

ท่ีมา : https://www.sites.google.com/site/nawasripong/home%2FprhowPrintDialog=1
ภาพที่ 3.2 พื้นทวปี แยกออกจากกนั (ในใบความรู้ที่ 3.1)

ที่มา : https://image.slidesharecdn.com
ภาพท่ี 3.3 พืน้ มหาสมุทรแยกออกจากกัน (ในใบความรทู้ ่ี 3.1)

ทม่ี า : https://image.slidesharecdn.com
ภาพท่ี 3.4 พื้นธรณมี หาสมุทรชนกบั กบั แผ่นธรณีมหาสมุทร (ในใบความรู้ที่ 3.1)

ที่มา : https://image.slidesharecdn.com
ภาพท่ี 3.5 พื้นธรณีมหาสมุทรชนกับกบั แผ่นธรณีทวปี (ในใบความรูท้ ี่ 3.1)

ทีม่ า : https://image.slidesharecdn.com
ภาพที่ 3.6 พ้ืนธรณีทวปี ชนกับกบั แผ่นธรณีทวีป (ในใบความร้ทู ี่ 3.1)

ท่ีมา : https://image.slidesharecdn.com
ภาพที่ 3.7 แผน่ ธรณีเคลอื่ นที่ผ่านกนั (ในใบความร้ทู ่ี 3.1)

ที่มา : https://image.slidesharecdn.com
ภาพท่ี 3.8 ลกั ษณะความเคน้ (ในใบความรทู้ ่ี 3.2)

ที่มา : https://sites.google.com/site/earthandstars23/
ภาพท่ี 3.9 ช้นั หินความเค้น (ในใบความรู้ท่ี 3.2)

ท่มี า : https://biologiasales.files.wordpress.com
ภาพที่ 3.10 ประเภทรอยเลอื่ น (ในใบความรทู้ ี่ 3.2)

ทีม่ า : https://encrypted-tbn0.gstatic.com/

โดย ครสู ุลกฟิ ลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 6
สำหรบั นักเรยี นชัน้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี 4 เล่มที่ 3 เร่อื ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

บรรณานกุ รม (ตอ่ )

ภาพท่ี 11 แผนทภ่ี ูมิประเทศ (ใบกิจกรรมการเรียนรูท้ ี่ 3.2)
ทม่ี า https://www.scimath.org/images/resources/earthscience

ภาพที่ 12 แสดงทิศทางการเคลือ่ นที่ของแผน่ ธรณี (ใบกิจกรรมการเรยี นรู้ที่ 3.2)
ทม่ี า https://www.scimath.org/images/resources/earthscience

โดย ครสู ุลกิฟลี โสพนั ธ์ กล่มุ สาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรยี ะลา

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 7
สำหรบั นกั เรยี นชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี 4 เลม่ ที่ 3 เร่ือง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

ภาคผนวก

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพนั ธ์ กลุ่มสาระการเรียนร้วู ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 8
สำหรบั นักเรยี นชัน้ มธั ยมศึกษาปีท่ี 4 เล่มท่ี 3 เรื่อง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

เฉลยแบบทดสอบกอ่ น - หลงั เรยี น

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้
เล่มท่ี 3 เร่อื ง การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น แบบทดสอบหลงั เรยี น

ขอ้ ท่ี เฉลยคำตอบ ข้อที่ เฉลยคำตอบ
1ก 1ค
2ค 2ก
3ก 3ค
4ง 4ก
5ค 5ง
6ง 6ง
7ข 7ก
8ข 8ข
9ค 9ค
10 ก 10 ข

โดย ครสู ลุ กิฟลี โสพันธ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรยี นสตรียะลา

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้รายวิชาโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 9
สำหรับนักเรยี นชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 4 เลม่ ที่ 3 เรือ่ ง การแปรสัณฐานของแผ่นธรณี

เฉลยใบกจิ กรรมการเรียนรู้ท่ี 3.1

ใบกิจกรรมการเรยี นรู้ท่ี 3.1
เรอื่ ง การเคล่อื นท่ขี องแผ่นธรณี

จดุ ประสงคก์ จิ กรรม
อธบิ ายสาเหตุที่ทำใหแ้ ผน่ ธรณีเคลอื่ นท่ี โดยใช้แบบจำลอง

วสั ดุ-อปุ กรณ์
1. น้ำมันพชื 700 มลิ ลิลิตร
2. แผน่ โฟมขนาดเล็ก
3. บกี เกอร์ขนาด 1,000 มิลลิลิตร
4. ชดุ ตะเกียงแอลกอฮอลล์
5. ช้อน แท่งแกน้ คน
6. ขเี้ ล่อื ย

ขั้นตอนการทำกิจกรม
1. เทน้ำมันพืชลงในบกี เกอร์ และนำบกี เกอร์ตั้งบนชดุ ตะเกียงแอลกอฮอล์
2. ใสผ่ งวัสดุลงตรงกลางบีกเกอรใ์ ชแ้ ท่งแกว้ กดให้ผงวัสดุแขวนลอยอยใู่ นชั้นน้ำมันพืช
3. วางแผ่นโฟมที่ตัดเป็นรูปร่างของแผ่นธรณี 2 แผ่น โดยวางให้ชิดกันและตรงกลางของบกี

เกอร์
4. สงั เกตการเคลอ่ื นท่ีของผงวัสดแุ ละแผ่นโฟมก่อนจุดไฟ
5. จดุ ไฟที่ตะเกียงแอลกอฮอล์
6. สังเกตการเคลื่อนที่ของผงวัสดุและแผ่นโฟม และบันทึกผลการสังเกต โดยวาดภาพและ

เขียนบรรยาย

โดย ครสู ุลกฟิ ลี โสพันธ์ กล่มุ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรยี ะลา

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ 1 (ว30251) 10
สำหรบั นักเรียนช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 4 เลม่ ที่ 3 เรอ่ื ง การแปรสณั ฐานของแผ่นธรณี

สมมติฐาน ผลการทดลอง

สรปุ การทำกิจกรรม
จากกิจกรรมเมื่อน้ำมันได้รบั ความร้อน น้ำมันด้านล่างที่มีอุณหภูมิสูงกว่าจะเกิดการ ขยายตัวทำให้ความ

หนาแนน่ ลดลงจึงเคล่ือนท่ขี นึ้ นสดู่ ้านบน เม่อื เคลอื่ นทีใ่ กล้ผิวหนา้ ของน้ำมัน จะถ่ายโอนความร้อนให้กับอากาศทำให้
มอี ุณหภมู ิตำ่ ลงและมีความหนาแน่นเพม่ิ ข้ึนจึงจมลงสู่ด้านลา่ ง และเมอ่ื ไดร้ ับความร้อนอีกครง้ั ก็จะเคล่ือนที่เช่นเดิม
หมนุ วนเป็นวงจร ซง่ึ สงั เกตการเคลอื่ นท่ไี ดจ้ ากการเคลื่อนทขี่ องผงวสั ดุ ลักษณะการถา่ ยเทความรอ้ นดังกล่าวเรยี กว่า
การพาความรอ้ น และผลจากการเคลื่อนทขี่ องน้ำมนั ทำให้แผน่ โฟมที่วางอย่ดู ้านบนเคล่อื นท่ีตามกระแสของน้ำมันที่
อย่ดู ้านลา่ ง เช่นเดียวกบั การเคลือ่ นท่ีของแผน่ ธรณที ว่ี างตัวอยูบ่ นเนอื้ โลก

คำถามท้ายกิจกรรม
1. เม่ือใหค้ วามร้อนกบั น้ำมนั น้ำมันและแผ่นโฟมมกี ารเปลยี่ นแปลงอยา่ งไร สังเกตได้จากส่งิ ใด
ตอบ น้ำมนั มกี ารเคล่ือนท่ีจากดา้ นล่างขึ้นสู่ดา้ นบนและจมกลบั ลงมาดา้ นล่าง หมนุวนเปน็ วงจรสังเกตได้จากวัสดุที่
ลอยอยู่ในน้ำมัน ส่วนแผ่นโฟมจะมีการเคลอ่ื นท่แี ยกออกจากกนั
2. น้ำมนั พืช แผน่ โฟม และความรอ้ นท่ใี หใ้ นกิจกรรมเปรียบเทยี บไดก้ บั อะไรในธรรมชาติ
ตอบ นำ้ มันพืชเทียบได้กบั เน้ือโลก แผ่นโฟมเทียบได้กับแผ่นธรณี ความรอ้ นจากตะเกยี งแอลกอฮอล์เทียบกับความ
รอ้ นจากภายในโลก
3. กิจกรรมนเี้ ปรยี บกับการเคลอ่ื นทข่ี องแผ่นธรณไี ดอ้ ยา่ งไร
ตอบ แผน่ โฟมดา้ นบนเคล่ือนทีอ่ อกจากกันเน่ืองจากการหมนุ วนของนำ้ มันด้านล่าง เช่นเดยี วกบั แผ่นธรณีที่เคลื่อนที่
ไดเ้ นื่องจากการหมุนวนของเน้อื โลกที่เกดิ จากการพาความร้อนเช่นเดยี วกับแบบจำลอง

โดย ครสู ุลกิฟลี โสพันธ์ กลมุ่ สาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนสตรียะลา

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้รายวชิ าโลก ดาราศาสตร์และอวกาศ 1 (ว30251) 11
สำหรบั นักเรยี นชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 4 เล่มที่ 3 เรอ่ื ง การแปรสณั ฐานของแผน่ ธรณี

เฉลยใบกิจกรรมการเรียนรู้ท่ี 3.2

ใบกิจกรรมการเรียนรู้ท่ี 3.2
เรื่อง ท่องโลกกวา้ งตามหาธรณสี ณั ฐานและโครงสร้างทางธรณี

จุดประสงค1์ก. จิระกบรรลุ มักษณะทธรอ่ ณงสีโลณั กฐกานวแา้ ลงะตโาคมรงหสารธ้ารงทณาีสงธัณรณฐาี นและโครงสรา้ งทางธรณี