ถ้าต้องการแสดงข้อมูลรายละเอียดจำนวนประชากร ปริมาณน้ำฝน ควรใช้แผนที่ประเภทใด

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

แผนที่โลก: ตัวอย่างการแสดงลักษณะทางกายภาพของโลกที่ออกมาเป็นระนาบสองมิติ

แผนที่ คือ รูปภาพอย่างง่ายซึ่งจำลองบริเวณบริเวณหนึ่ง และมีการแสดงความสัมพันธ์ระหว่างองค์ประกอบต่าง ๆ เช่น วัตถุ หรือบริเวณย่อย ๆ ที่อยู่ในบริเวณนั้น แผนที่มักเป็นรูปสองมิติซึ่งแสดงระยะห่างระหว่างจุดสองจุดในบริเวณใดบริเวณหนึ่งได้อย่างถูกต้องตามหลักเรขาคณิต ยกตัวอย่างเช่น แผนที่ทางภูมิศาสตร์ นอกจากนี้เรายังสามารถวาดแผนที่แสดงคุณสมบัติของบริเวณต่าง ๆ บนพื้นโลก เช่น ความหนาแน่นของประชากร ความสูงของพื้นที่ ดัชนีการพัฒนาของมนุษย์ในแต่ละประเทศ เป็นต้น

องค์ประกอบ[แก้]

องค์ประกอบของแผนที่ สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น ภูมิประเทศแบบต่าง ๆ ป่าไม้ ปริมาณน้ำฝน และสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น ที่ตั้งของเมือง เส้นทางคมนาคม พื้นที่เพาะปลูก โดยมีองค์ประกอบที่สำคัญ

1. ชื่อแผนที่ เป็นสิ่งที่มีความจำเป็นสำหรับให้ผู้ใช้ได้ทราบว่าเป็นแผนที่เรื่องอะไร แสดงรายละเอียดอะไรบ้าง เพื่อให้ผู้ใช้ใช้ได้อย่างถูกต้อง และตรงความต้องการ โดยปกติชื่อแผนที่จะมีคำอธิบายเพิ่มเติมแสดงไว้ด้วย เช่น แผนที่ประเทศไทยแสดงเนื้อที่ป่าไม้ แผนที่ประเทศไทยแสดงการแบ่งภาคและเขตจังหวัดเป็นต้น
2. ขอบระวาง แผนที่ทุกชนิดจะมีขอบระวาง ซึ่งเป็นขอบเขตของพื้นที่ในภูมิประเทศที่แสดงบนแผนที่แผ่นนั้น มักจะแสดงด้วยเส้นขนานเพื่อแสดงตำแหน่งละติจูดกับเส้นเมริเดียนเพื่อแสดง ตำแหน่งลองจิจูด และจะแสดงตัวเลขเพื่อบอกค่าพิกัดภูมิศาสตร์ของตำแหน่งต่าง ๆ
3. ทิศทาง มีความสำคัญต่อการค้นหาตำแหน่งที่ตั้งของสิ่งต่าง ๆ โดยในสมัยโบราณใช้วิธีดูทิศทางตามการขึ้นและตกของดวงอาทิตย์ในเวลากลางวัน และการดูทิศทางของดาวเหนือในเวลากลางคืน ต่อมามีการประดิษฐ์เข็มทิศ ซึ่งเป็นเครื่องมือช่วยในการหาทิศขึ้น เนื่องจากเข็มของเข็มทิศจะชี้ไปทางทิศเหนือตลอดเวลา การใช้ทิศทางในแผนที่ประกอบกับเข็มทิศ หรือการสังเกตดวงอาทิตย์และดาวเหนือจึงช่วยให้เราสามารถเดินทางไปยังสถานที่ ที่เราต้องการได้ ในแผนที่จะต้องมีภาพเข็มทิศหรือลูกศรชี้ไปทางทิศเหนือเสมอ ถ้าหากแผนที่ใดไม่ได้กำหนดภาพเข็มทิศหรือลูกศรไว้ ก็ให้เข้าใจว่าด้านบนของแผนที่คือทิศเหนือ
4. สัญลักษณ์ เป็นเครื่องหมายที่ใช้แทนสิ่งต่าง ๆ ในภูมิประเทศจริง เพื่อช่วยให้ผู้ใช้สามารถอ่านและแปลความหมายจากแผนที่ได้อย่างถูกต้อง ทั้งนี้ในแผนที่จะต้องมีคำอธิบายสัญลักษณ์ประกอบไว้ด้วยเสมอ
5. มาตราส่วน

ประเภท[แก้]

แผนที่สามารถแบ่งออกตามลักษณะการแสดงผล เช่น

• แผนที่กายภาพ เป็นแผนที่แสดงลักษณะทางภูมิศาสตร์เป็นหลัก
• แผนที่รัฐกิจ เป็นแผนที่เน้นการแสดงเขตการปกครองเป็นหลัก
• แผนที่เศรษฐกิจ แสดงเขตอุตสาหกรรม การเกษตร การประมง และทรัพยากรธรรมชาติ
• แผนที่ธรณีวิทยา (geologic map) แผนที่แสดงชั้นหินต่างๆ และลักษณะทางธรณีวิทยาอื่นๆ
• แผนที่เฉพาะเรื่อง (thematic map) แสดงที่ตั้งของสิ่งหนึ่งสิ่งใดหรือกลุ่มใดเป็นการเฉพาะ เช่น แผนที่แสดงสถานที่ท่องเที่ยว แผนที่แสดงที่ตั้งบริษัท ห้าง ร้าน เป็นต้น
• แผนที่เล่ม (atlas) เป็นการรวบรวมแผนที่ชนิดต่างๆมาไว้ในเล่มเดียวกัน

อ้างอิง[แก้]

ดูเพิ่ม[แก้]

• แผนที่ประเทศไทย
• แผนที่โลก
• ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์
• แผนที่โลกแห่งแฮรฟอร์ด

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

• กรมแผนที่ทหาร
• แผนที่ประเทศไทยโดย longdo.com
• แผนที่ประเทศไทยโดย Google
• แผนที่ประเทศไทยโดย Siam Map Info
• แผนที่เส้นทางท่องเที่ยวจังหวัดสงขลา โดย khemtid.com

เมื่อพูดถึงภูมิศาสตร์ สิ่งแรกที่เพื่อน ๆ นึกถึงคืออะไร ? 

ภาพแรกที่เรานึกถึงคงเป็นลูกโลกกลม ๆ หรือกระดาษแผ่นกว้างระบุชื่อประเทศกับสัญลักษณ์ต่าง ๆ ไว้ หรือเรียกสั้น ๆ ว่า 'แผนที่' นั่นเอง นอกจากเราจะใช้แผนที่เพื่อบอกเส้นทางแล้ว ยังสามารถบอกข้อมูลลักษณะภูมิประเทศ ลักษณะทางภูมิอากาศ หรือข้อมูลอื่น ๆ ทางภูมิศาสตร์ได้ในภาพกว้าง แต่ก็ใช่ว่าแผนที่ทุกชนิดจะเหมือนกันซะทีเดียว วันนี้เราเลยอยากจะชวนเพื่อน ๆ มาทำความรู้จักกับแผนที่ให้มากขึ้น โดยเฉพาะสิ่งที่เรียกว่า “แผนที่เฉพาะเรื่อง” ซึ่งจะเป็นยังไงนั้น ไปดูกันเลยดีกว่า

แผนที่คืออะไร ?

“แผนที่” เป็นเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ใช้บอกข้อมูลของสิ่งที่อยู่บนผิวโลก ทั้งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติและมนุษย์สร้างขึ้น ซึ่งถ่ายทอดข้อมูลนั้นลงบนแผ่นราบหรือกราฟิก โดยย่อส่วนให้เล็กลงตามขนาดที่ต้องการ

แผนที่มีกี่ประเภท ?

แผนที่แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ แผนที่อ้างอิง (General Reference Map) ซึ่งใช้เป็นพื้นฐานสำหรับการสร้างแผนที่ชนิดอื่น ๆ เช่น แผนที่ภูมิประเทศ ที่หลายคนอาจจะเคยเห็นอยู่บ่อย ๆ และแผนที่เฉพาะเรื่อง (Thematic Map) ซึ่งเป็นแผนที่ที่มีจุดประสงค์เพื่อแสดงข้อมูลเรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ โดยมีหลากหลายประเภทซึ่งเราจะพาเพื่อน ๆ ไปเรียนรู้กันต่อในหัวข้อถัดไป

แผนที่เฉพาะเรื่อง คืออะไร และมีอะไรบ้าง ?

‘แผนที่เฉพาะเรื่อง’ จะแสดงข้อมูลหรือปรากฏการณ์หนึ่ง ลงบนพื้นที่หนึ่ง โดยแบ่งออกเป็น 5 รูปแบบตามลักษณะการนำเสนอข้อมูล ได้แก่

1. แผนที่จุด (Dot Map) เป็นแผนที่ที่ใช้จุดแสดงความหนาแน่นหรือการกระจายตัวของข้อมูล เช่น แผนที่จุดแสดงความหนาแน่นของประชากร โดยบริเวณที่มีจุดกระจุกตัวอยู่จำนวนมาก แสดงว่าบริเวณนั้นมีประชากรอาศัยอยู่มาก เป็นต้น  ซึ่งหนึ่งจุดในแผนที่อาจแทนหนึ่งหน่วย (1:1) หรือแทนจำนวนที่กำหนดไว้ เช่น 1 จุด = จำนวนประชากรในจังหวัด 1,000 คน 

ภาพตัวอย่างแผนที่จุด (ขอบคุณภาพจาก GISGeography)

3. แผนที่แสดงเส้นเท่า (Isoline Map) เป็นแผนที่ที่ใช้เส้นแสดงข้อมูล เพื่อบอกความห่าง ถี่ของข้อมูล โดยแต่ละเส้นจะลากผ่านบริเวณที่ข้อมูลมีค่าเท่ากัน บางครั้งอาจใช้ระดับสีเข้ามาช่วยเพื่อแสดงถึงความแตกต่างของข้อมูล เช่น ถ้าเส้นมีความถี่มากแสดงว่ามีความต่างมาก อาจใช้สีเข้มในบริเวณดังกล่าว เป็นต้น 

ภาพตัวอย่างแผนที่แสดงเส้นเท่า (ขอบคุณภาพจาก ResearchGate)

4. แผนที่แสดงการเคลื่อนที่ (Flow Map) เป็นแผนที่ที่แสดงถึงการเคลื่อนย้ายของข้อมูล จากตำแหน่งหนึ่งไปยังอีกตำแหน่งหนึ่ง เช่น การอพยพย้ายถิ่นของประชากร การขนส่งสินค้า เป็นต้น

ตัวอย่างแผนที่แสดงการเคลื่อนที่ (ขอบคุณภาพจาก Goldensoftware)

5. แผนที่โคโรเพลท (Choropleth Map) เป็นแผนที่ที่ใช้สีเข้ม-อ่อนแสดงปริมาณของข้อมูลในพื้นที่นั้น ๆ โดยสีเข้มแสดงถึงข้อมูลที่มีปริมาณมาก และสีอ่อนแสดงถึงข้อมูลที่มีปริมาณน้อย

หลังจากที่เราได้เรียนรู้เรื่องแผนที่กันไปแล้ว เพื่อน ๆ ชั้นม.3 ยังสามารถเข้าไปศึกษาบทเรียนวิชาอื่น ๆ ต่อได้ อย่างเรื่องการคิดค่าไฟฟ้า ของวิชาฟิสิกส์ หรือจะเสริมทักษะการบริหารเวลา ไปกับบทความ ใช้สองชั่วโมงให้คุ้มด้วยการบริหารเวลาแบบมะเขือเทศ Pomodoro technique และถ้าใครอยากจะเรียนกับคุณครูต่อแล้วล่ะก็ กดดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน StartDee ด้านล่างนี้ได้เลย