การปฐมพยาบาลคนโดนไม้แหลมทิ่มควรทำด้วยวิธีใด

แผลโดนแทง หรือ แผลถูกแทงด้วยของแหลม คือ แผลเกิดจากการทะลุผ่านเนื้อเยื่อจากของมีคม อาจจะลึก ตื้น มีขนาดใหญ่ หรือขนาดเล็ก แตกต่างกันไปตามลักษณะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้น ซึ่งวิธีการรักษาแผลโดนแทง หรือ แผลถูกแทงด้วยของแหลม จะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของบาดแผล ขนาด และความเร็วของวัตถุที่ทำให้เกิดแผล และวิธีการรักษายังแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับว่าวัตถุที่แทงเข้ามานั้นยังคงอยู่ในร่างกายหรือถูกเอาออกไปแล้ว

ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นกับแผลจากของมีคม

หากบาดแผลจากของมีคมเกิดการปนเปื้อน ผู้ที่มีบาดแผลควรรีบพบแพทย์โดยเร็วที่สุด เพื่อรับการฉีดวัคซีนบาดทะยัก และการฉีดวัคซีนกระตุ้น (Booster Shot) แต่โดยปกติแล้ว บาดแผลที่เกิดขึ้นบริเวณเท้าจะเป็นบาดแผลที่ไม่สามารถทำความสะอาดได้ในทันทีและมีความเสี่ยงสูงต่อการปนเปื้อน

ขั้นตอนการปฐมพยาบาลสำหรับแผลจากของมีคม

สำหรับขั้นตอนในการปฐมพยาบาลบาดแผลจากของมีคมหากต้องเผชิญกับเหตุการณ์เฉพาะหน้า โดยขั้นตอนแรก ให้ปฏิบัติตามข้อควรระวังสากลและสวมอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล เมื่อมั่นใจแล้วว่าผู้ช่วยเหลือปลอดภัยเพียงพอที่จะเข้าใกล้ผู้บาดเจ็บและมีอุปกรณ์ป้องกันตัวเอง เช่น ถุงมือ แว่นตา แล้ว ให้ทำตามขั้นตอนดังนี้

1. พยายามห้ามเลือด แต่ห้ามดึงวัตถุที่หักคาอยู่ออกโดยเด็ดขาด

ด้วยการกดที่แผลจากของมีคม หรือ แผลถูกแทงด้วยของแหลมโดยตรง พยายามยกแผลให้อยู่ในระดับเหนือหัวใจเป็นเวลา 15 นาที เท่านี้ก็เพียงพอที่จะห้ามเลือดได้ โดยมีข้อควรปฏิบัติดังนี้
    • ห้ามดึงของที่ปักคาอยู่ออกโดยเด็ดขาด
    • ห้ามกดหรือขยับวัตถุนั้น เพราะจะทำให้เลือดออกอย่างมากในทันที จนอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้
    • พยายามให้คนเจ็บอยู่นิ่งที่สุด หากมีเลือดซึมจากแผล  ใช้ผ้าก๊อซหรือผ้าสะอาด กดเบา ๆ ตรงแผล รอบวัตถุที่ปักคาอยู่ได้
    • ตรึงวัตถุที่ทำให้เกิดแผลไว้กับลำตัวให้แน่นเพื่อความปลอดภัยในการเคลื่อนย้าย

หากไม่ใช่การกดที่แผลโดยตรง อาจใช้วิธีการกดบริเวณจุดกดห้ามเลือด (Pressure Points) ซึ่งเป็นบริเวณของร่างกายที่เส้นเลือดวิ่งใกล้กับผิวด้านนอก รวมถึงหลอดเลือดแดงบริเวณแขน (Brachial Artery) หลอดเลือดแดงบริเวณต้นขา (Femoral Artery) และหลอดเลือดแดงบริเวณขาพับ (Popliteal Artery) ควรหลีกเลี่ยงการใช้สายรัดห้ามเลือด (Tourniquets) เว้นแต่การดูแลทางการแพทย์จะล่าช้าไปหลายชั่วโมง

2. โทรเรียกรถพยาบาลทันที

บาดแผลจากการโดนของมีคมอาจเป็นบาดแผลลึกแต่ไม่ทราบสาเหตุของการเกิดบาดแผล บาดแผลที่เกิดขึ้นอาจจะอยู่บริเวณคอ หน้าท้อง หลัง กระดูกเชิงกราน ต้นขา หรือหน้าอก ส่วนแผลโดนแทงในบริเวณอื่น ๆ แม้ว่าจะตื้น แต่ก็ควรต้องโทรเรียกรถพยาบาลเช่นกัน เพราะหากเกิดบาดแผลที่หน้าอกจนเป็นรู อาจทำให้เลือดไหลไม่หยุดและยังอาจทำให้ปอดยุบได้ บาดแผลโดนแทงที่หน้าอกควรปิดแผลทันทีด้วยมือหรือผ้าพันแผล หากผู้ป่วยมีอาการแย่ลงหลังจากปิดบาดแผล อาจจะมีการบ่นว่าหายใจไม่อิ่ม ควรเปิดมือหรือผ้าพันแผลออกชั่วคราว

วิธีดูแลบาดแผลด้วยตัวเอง

ไม่เพียงแต่การปฐมพยาบาลเบื้องต้นที่ควรให้ความสำคัญ การดูแลและการเยียวยาตนเองหลังจากการรักษาหรือการปฐมพยาบาลถือเป็นขั้นตอนที่สำคัญเช่นเดียวกัน เพราะไม่เพียงแต่จะเป็นการรักษาแผลให้สมานกันตามลำดับแล้ว แต่ยังเป็นการป้องกันการติดเชื้อที่อาจเกิดขึ้นได้

อุบัติเหตุเกิดขึ้นได้เสมอ การเรียนรู้การปฐมพยาบาลเบื้องต้น เพื่อรับมือกับสถานการณ์ที่ไม่คาดคิดจึงเป็นเรื่องสำคัญ และการปฐมพยาบาลบาดแผลอย่างถูกต้องจะช่วยป้องกันอันตรายและลดอาการแทรกซ้อนที่จะเกิดขึ้นได้ แต่ก่อนที่จะไปดูถึงวิธีการหรือข้อปฎิบัติในการปฐมพยาบาลนั้น อยากให้ทุกท่านได้ทราบถึงชนิดของบาดแผลกันก่อน

ชนิดของบาดแผล แบ่งออกเป็น 2 ชนิดใหญ่ ๆ คือ

เป็นบาดแผลที่ไม่มีรอยแยกของผิวหนังปรากฏให้เห็นเกิดจากแรงกระแทกของของแข็งที่ไม่มีคม แต่อาจมีการฉีกขาดของเนื้อเยื่อและเส้นเลือดฝอยใต้ผิวหนัง ซึ่งมองจากภายนอกจะเห็นเป็นลักษณะฟกช้ำ โดยอาจมีอาการปวดร่วมด้วยแผลประเภทนี้ที่พบเห็นได้บ่อยในชีวิตประจำวันก็คือฟกช้ำจากการมีสิ่งของตกหล่นใส่บริเวณร่างกาย เช่น ศีรษะ คนทั่วไปเรียก "หัวโน"

เป็นบาดแผลที่ทำให้เกิดรอยแยกของผิวหนัง แบ่งออกเป็น

2.1 แผลถลอก เป็นแผลตื้น มีผิวหนังถลอกและมีเลือดออกเล็กน้อย ไม่มีอันตรายรุนแรง พบบ่อยในชีวิตประจำวัน เช่นการหกล้ม การถูกขีดข่วน

2.2 แผลฉีกขาด เป็นแผลที่เกิดจากวัตถุที่ไม่มีคม แต่มีแรงพอที่จะทำให้ ผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังฉีกขาดได้ ขอบแผลมักจะขาดกระรุ่งกระริ่ง หรือมีการชอกช้ำของแผลมาก ผู้บาดเจ็บจะเจ็บปวดมากเพราะถูกบริเวณปลายประสาทเช่น บาดแผลจากการถูกรถชน บาดแผลจากเครื่องจักรกลหรือถูกแรงระเบิด

2.3 แผลตัด เป็นแผลที่เกิดจากอาวุธหรือเครื่องมือที่มีคมเรียบตัด เช่น มีด ขวาน ปากแผลจะแคบ เรียบ ยาว และชิดกัน ถ้าบาดแผลลึกจะมีเลือดออกมาก แผลชนิดนี้มักจะหายได้เร็วประมาณ 3-7 วัน เนื่องจากขอบแผลอยู่ชิดกัน

2.4 แผลถูกแทง เป็นแผลที่เกิดจากวัตถุที่มีปลายแหลมแทงเข้าไป เช่น มีดปลายแหลม ตะปู ปากแผลมักจะเล็กแต่ลึก ถ้าลึกมากมีโอกาสจะ ถูกอวัยวะที่สำคัญมักจะมีเลือดออกมา ทำให้ตกเลือกภายในได้

2.5 บาดแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก เป็นแผลที่เกิดจากความร้อนแห้ง เช่น

ไฟไหม้ ความร้อนเปียก เช่น น้ำร้อนลวก การถูกกรด-ด่าง สารเคมีที่มีผลทำให้เนื้อเยื่อมีการบาดเจ็บเป็นอันตรายตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงแก่ชีวิต

การปฐมพยาบาลคนโดนไม้แหลมทิ่มควรทำอย่างไร

หากถูกมีดบาดนิ้ว ควรทำอย่างไร

ถ้าโดนยิงต้องทำยังไง