วัน มหาสาวกสันนิบาต

มหาสันนิบาตแห่งมหาสาวก

              ครั้งพระศาสดาเสด็จประทับ ณ กรุงราชคฤห์  พระนครหลวงแห่งมคธ  ได้มีการประชุมแห่งพระสาวกคราวหนึ่ง  เรียกว่า   จาตุรงคสันนิบาต   แปลว่า  การประชุมมีองค์  ๔  คือ

              ๑.   พระสาวกผู้เข้าประชุมกันนั้น  ล้วนเป็นพระอรหันต์อยู่จบพรหมจรรย์แล้ว

              ๒.   พระสาวกเหล่านั้นล้วนเป็นเอหิภิกขุ  สาวกครั้งแรกที่พระศาสดาประทานอุปสมบทเอง

              ๓.   พระสาวกเหล่านั้นไม่ได้นัดหมาย  ต่างมาพร้อมกันเข้าเอง ๑,๒๕๐ องค์

              ๔.   พระศาสดาประทานพระบรมพุทโธวาท  ซึ่งเรียกว่า  โอวาทปาฏิโมกข์  ย่อหัวใจพระพุทธศาสนาแสดง

              มหาสันนิบาตนี้  ได้มีขึ้นที่เวฬุวนาราม  ในวันมาฆปุรณมี  ดิถีเพ็ญมาฆมาส  คือ  เดือน  ๓  เวลาบ่าย  การประชุมนี้มีชื่อเล่าลือมาในพระศาสนา  จึงยกขึ้นกล่าวเป็นพระเกียรติของพระศาสดาในมหาปทานสูตร      และเป็นอภิรักขิตสมัยที่ทำบูชาของวัดทั้งหลาย  เรียกว่า มาฆบูชา

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก สอบในสนามหลวง วันอังคาร ที่ ๒๓ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๕๓

๑ . อุทเทสว่า “ สูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้ อันตระการดุจราชรถที่พวกคนเขลา หมกอยู่ แต่พวกผู้รู้หาข้องอยู่ไม่ ” จงวิจารณ์ว่า ตอนไหนแสดง ปรมัตถปฏิปทา ตอนไหนแสดงปรมัตถ์ ตอนไหนแสดงสังสารวัฏฏ์ ? เพราะเหตุไร ? ๑ . ตอนที่ว่า “ สูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้ อันตระการดุจราชรถ ” แสดง ปรมัตถปฏิปทา เพราะประสงค์ให้ดูเพื่อนิพพิทาเป็นต้น ตอนที่ว่า “ แต่พวกผู้รู้หาข้องอยู่ไม่ ” แสดงปรมัตถ์ เพราะแสดงถึงความรู้ ที่เป็นเหตุให้พ้นจากความข้องอยู่ซึ่งเป็นปรมัตถธรรม อันจะพึงได้ด้วย การปฏิบัติในปรมัตถปฏิปทาโดยลำดับ ตอนที่ว่า “ ที่พวกคนเขลาหมกอยู่ ” แสดงสังสารวัฏฏ์ เพราะต้องวนเวียน ท่องเที่ยวไปด้วยความเขลา ฯ ๒ . ข้อว่า ผู้ใดจักระวังจิต ผู้นั้นจักพ้นจากบ่วงแห่งมาร ดังนี้ คำว่า มาร และ บ่วงแห่งมาร ได้แก่อะไร ? เพราะเหตุไรจึงชื่ออย่างนั้น ? ๒ . มาร ได้แก่กิเลสกาม คือ เจตสิกอันเศร้าหมอง ชักให้ใคร่ให้รักให้ อยากได้ ชื่ออย่างนั้นเพราะเป็นโทษล้างผลาญคุณความดีและทำให้เสียคน ฯ บ่วงแห่งมาร ได้แก่วัตถุกาม คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ อันเป็นของน่าชอบใจ ชื่ออย่างนั้นเพราะเป็นอารมณ์เครื่องผูกใจให้ติด ฯ ๓ . ทุกขตา ความเป็นทุกข์แ

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นโท สอบในสนามหลวง วันอาทิตย์ ที่ ๒๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๕

๑.      ๑.๑   อภิสมาจารคืออะไร ?   แบ่งเป็นกี่ประเภท ?   อะไรบ้าง ?           ๑.๒ ขันธ์แห่งจีวรประกอบด้วยอะไรบ้าง ?   ทรงมีพระพุทธานุญาตไว้อย่างไร ?   ๑.      ๑.๑   คือธรรมเนียมของภิกษุ แบ่งเป็น ๒ ประเภทคือ                  เป็นข้อห้าม ๑ เป็นข้ออนุญาต ๑ ฯ           ๑.๒ ประกอบด้วยมณฑล อัฑฒมณฑล และอัฑฒกุสิ ฯ ทรงมีพระพุทธานุญาตไว้                  ว่า จีวรผืนหนึ่งให้มีขันธ์ไม่น้อยกว่า ๕ เกินกว่านั้นใช้ได้ แต่ให้เป็นขันธ์ที่เป็นคี่                  คือ   ๗ , ๙ , ๑๑ เป็นต้น ฯ   ๒.      ๒.๑ ในบาลีแสดงเหตุนิสัยจะระงับจากอุปัชฌาย์ไว้เท่าไร ?   อะไรบ้าง ?           ๒.๒ ภิกษุผู้ควรจะได้นิสัยมุตตกะต้องมีคุณสมบัติอย่างไรบ้าง ?   ๒.      ๒.๑ แสดงไว้ ๕ ประการคือ อุปัชฌาย์หลีกไปเสีย ๑   สึกเสีย ๑   ตายเสีย ๑                  ไปเข้ารีตเดียรถีย์ ๑    สั่งบังคับ ๑ ฯ           ๒.๒ มีคุณสมบัติ คือ                         ๑) เป็นผู้มีศรัทธา   มีหิริ   มีโอตตัปปะ   มีวิริยะ   มีสติ                         ๒) เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยศีล อาจาระ ความเห็นชอบ เคยได้ยินได้ฟังมาก                        

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท สอบในสนามหลวง วันเสาร์ ที่ ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๘

๑ .   ตจปัญจกกัมมัฏฐานได้แก่อะไรบ้าง ?   จัดเป็นสมถะหรือวิปัสสนา ?   จงอธิบาย    ๑.   ได้แก่ เกสา โลมา นขา ทันตา และตโจ ฯ   เป็นได้ทั้งสมถะและวิปัสสนา   ถ้าเพ่ง        กำหนดยังจิตให้สงบด้วยภาวนา เป็นสมถะ ถ้าเพ่งพิจารณาถึงความแปรปรวน        เปลี่ยนแปลงไป หรือให้เห็นว่าเป็นทุกข์ คือทนอยู่ได้ยากและทนอยู่ไม่ได้ ต้อง        เสื่อมสลายไปในที่สุด หรือให้เห็นว่าเป็นอนัตตา บังคับบัญชาไม่ได้ ไม่ใช่ตัวตน        พิจารณาเช่นนี้เป็นวิปัสสนา ฯ ๒ .   มหาภูตรูป คือ อะไร ?   มีความเกี่ยวเนื่องกับอุปาทายรูปอย่างไร ?   ๒ .   คือ รูป ที่เป็นใหญ่เป็นประธาน อันประกอบด้วย ธาตุ ๔ ได้แก่ ดิน น้ำ ไฟ ลม ฯ           เป็นที่ตั้งอาศัยแห่งรูปย่อยซึ่งเรียกว่าอุปาทายรูป   เมื่อรูปใหญ่แตกทำลายไป       อุปาทายรูปที่อิงอาศัยมหาภูตรูปนั้นก็แตกทำลายไปด้วย ฯ   ๓ . พระพุทธเจ้าทรงประพฤติประโยชน์โดยฐานเป็นพระพุทธเจ้าที่เรียกว่าพุทธัตถจริยา        คือทรงประพฤติอย่างไร ?   ๓ .   ทรงทำหน้าที่ของพระพุทธเจ้า คือ ได้ทรงแสดงธรรมประกาศพระศาสนาให้        บริษัททั้งคฤหัสถ์และบรรพชิตรู้ทั่วถึงธรรมตามภูมิชั้น และทรงบัญญัติสิกข