ลักษณะคําประพันธ์ กลอนสุภาพ

กลอนแปดเป็น คำประพันธ์อีกชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมกันทั่วไป เพราะเป็นร้อยกรองชนิดที่มีความเรียบเรียงง่ายต่อการสื่อความหมาย และสามารถสื่อได้อย่างไพเราะ ซึ่งกลอนแปดมีการกำหนดพยางค์และสัมผัส มีหลายชนิดแต่ที่นิยมคือ กลอนสุภาพ

        กลอนสุภาพ เป็นกลอนประเภทหนึ่ง ซึ่งลักษณะคำประพันธ์ของภาษาไทย ที่เรียบเรียงเข้าเป็นคณะ ใช้ถ้อยคำและทำนองเรียบๆ ซึ่งนับได้ว่ากลอนสุภาพเป็นกลอนหลักของกลอนทั้งหมด เพราะเป็นพื้นฐานของกลอนหลายชนิด หากเข้าใจกลอนสุภาพ ก็สามารถเข้าใจกลอนอื่นๆ ได้ง่ายขึ้นคำประพันธ์ ที่ต่อท้ายว่า "สุภาพ" นับว่าเป็นคำประพันธ์ที่แสดงลักษณะเป็นไทยแท้ ด้วยมีข้อบังคับในเรื่อง "รูปวรรณยุกต์" ในกลอนสุภาพนอกจากมีบังคับเสียงสระเป็นแบบแผนเช่นกลอนปกติแล้ว ยังบังคับรูปวรรณยุกต์เพิ่ม จึงมีข้อจำกัดทั้งรูปและเสียงวรรณยุกต์ เป็นการแสดงไหวพริบปฏิภาณและความแตกฉานในการใช้ภาษาไทยของผู้แต่งให้เด่นชัดยิ่งขึ้นคำประพันธ์กลอนสุภาพนิยมเล่นกันมากตั้งแต่สมัยอยุธยา จวบจนถึงปัจจุบัน ในต้นรัตนโกสินทร์นั้นงานกลอนสุภาพเด่นชัดในรัชกาลที่ ๒ ซึ่งเฟื่องฟูถึงขนาดมีการแข่งขันต่อกลอนสด กลอนกระทู้ ตลอดรัชสมัยมีผลงานออกมามากมาย เช่น กลอนโขน กลอนนิทาน กลอนละคร กลอนตำราวัดโพธิ์ เป็นต้น บทพระราชนิพนธ์เรื่อง เงาะป่า ก็เกิดขึ้นในยุคนี้ ยังมีกวีท่านอื่นที่มีชื่อเสียง เช่น สุนทรภู่ เป็นต้น และในสมัยรัชกาลที่ ๖ ก็มีปราชญ์กวีทางกลอนสุภาพที่สำคัญหลายท่านเช่นกันกลอนสุภาพ คือกลอนที่ใช้ถ้อยคำ และทำนองเรียบๆ แบ่งออกเป็น ๔ ชนิด คือ
กลอนสุภาพแบ่งเป็น ๔ ชนิด คือ
        ๑. กลอน ๖ เป็นกลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี ๒ คำกลอน หนึ่งค ากลอนมี ๒ วรรค ทุกวรรคมี ๖ คำ(การเรียกชื่อกลอน ๖ จึงมาจากจ านวนค าในวรรค)ในหนึ่งบทมี ๔ วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ วรรครอง วรรคส่ง
         ๒. กลอน ๗ เป็นกลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี ๒ คำกลอน หนึ่งค ากลอนมี ๒ วรรค ทุกวรรคมี ๗ คำเรียกชื่อกลอน ๗ ตามจำนวนค าในแต่ละวรรค ลักษณะสัมผัสก็จะคล้ายกับกลอน ๖
         ๓. กลอน ๘ เป็นกลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี ๒ คำกลอน หนึ่งค ากลอนมี ๒ วรรค ทุกวรรคมี ๘ คำลักษณะสัมผัสเหมือนกลอน ๖และ ๗
        ๔. กลอน ๙ เป็นกลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี ๒ คำกลอน หนึ่งคำกลอนมี ๒วรรค ทุกวรรคมี ๙ ค า ลักษณะสัมผัสเหมือนกลอน ๖,๗ และ ๘

ตัวอย่างกลอนสุภาพ
            กลอนสุภาพพึงจำมีกำหนด            กลอนหนึ่งบทสี่วรรคกรองอักษร
    วรรคละแปดพยางค์นับศัพท์สุนทร           อาจยิ่งหย่อนเจ็ดหรือเก้าเข้าหลักการ
            ห้าแห่งคำคล้องจองต้องสัมผัส        สลับจัดรับรองส่งประสงค์สมาน
เสียงสูงต่ำต้องเรียงเยี่ยงโบราณ                   เป็นกลอนกานท์ครบครันฉันท์นี้เอย 

กฎสัมผัส
        พยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๑ สัมผัสกับพยางค์ที่ ๓ หรือ ๕ ในวรรคที่ ๒พยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๒ สัมผัสกับพยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๓ และสัมผัสกับพยางค์ที่ ๓ หรือ ๕ ในวรรคที่ ๔  สัมผัสระหว่างบทพยางค์สุดท้ายของบทต้น สัมผัสกับพยางค์สุดท้ายของวรรคที่ ๒ของบทถัดไป
        สัมผัสในกลอนสุภาพจะมีความไพเราะยิ่งขึ้นไป    นอกเหนือจากการสัมผัสตามสัมผัสบังคับแล้วยังต้องมีสัมผัสในที่เป็น  สัมผัสสระและสัมผัสอักษร  อีกด้วยจึงจะเป็นบทกลอนที่ไพเราะ เสียงวรรณยุกต์ คือ การบังคับเสียงท้ายวรรคของบทร้อยกรองโดยเฉพาะบทร้อยกรองประเภทกลอน อันที่จริงไม่ถึงกับเป็นการบังคับที่เคร่งครัดแต่ก็เป็นความนิยมโดยทั่วไปทางการแต่งบทร้อยกรอง
เสียงท้ายวรรคของกลอน
        วรรคสดับ นิยมใช้เสียงวรรณยุกต์ทุกเสียง
        วรรครับ นิยมใช้เสียงวรรณยุกต์เอก โท และจัตวา
        วรรครอง นิยมใช้เสียงวรรณยุกต์สามัญ และ ตรี
        วรรคส่ง นิยมใช้เสียงวรรณยุกต์สามัญ และตรี

กลอนสุภาพคือกลอนประเภทใด

ข้อใดคือลักษณะบังคับของกลอนสุภาพ

ฉันทลักษณ์ของกลอนสุภาพคืออะไร

กลอนสุภาพมีอะไรบ้าง