สัตว์แต่ละชนิดย่อมมีพฤติกรรมที่แสดงออกแตกต่างกันออกไป โดยมีปัจจัยต่างๆ เป็นสิ่งเร้า การศึกษา พฤติกรรมของสัตว์ จึงเป็นการศึกษาที่ต้องอาศัยการสังเกตและเก็บข้อมูลอย่างต่อเนื่องพฤติกรรมของสัตว์ (Animal Behavior) หมายถึง การกระทำและการแสดงออกของสัตว์ที่เกิดขึ้นจากการทำงานร่วมกันของระบบประสาท กล้ามเนื้อ และฮอร์โมนภายในร่างกาย เพื่อตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มากระตุ้น (Stimulus) ทั้งสิ่งเร้าภายในร่างกาย เช่น ความหิว ความเครียด หรือความต้องการทางเพศ และสิ่งเร้าภายนอก เช่น แสงสว่าง อุณหภูมิ ความชื้น และการสัมผัสโดยตรงจากสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น ๆ โดยการตอบโต้สิ่งเร้าอาจแสดงออกในรูปของพฤติกรรมการกิน การนอน การต่อสู้ หรือแม้แต่การช่วยเหลือกันภายในกลุ่ม สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต่างมีแบบแผนในการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นแตกต่างกันออกไป ทั้งการตอบสนองอย่างเฉียบพลันและการตอบสนองในระยะยาว ซึ่งการแสดงออกหรือพฤติกรรมส่วนใหญ่ล้วนตั้งอยู่บนพื้นฐานของการอยู่รอดและการดำรงอยู่ของเผ่าพันธุ์ (Fitness) เช่น พฤติกรรมการเลือกอาหารที่ให้พลังงานสูงสุด หรือการเลือกคู่ผสมพันธุ์ที่สมบูรณ์แข็งแรง เพื่อให้รุ่นต่อไปมีโอกาสรอดชีวิตในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปสูงสุด ปัจจัยที่ก่อให้เกิดพฤติกรรม
พฤติกรรมของสัตว์สามารถจำแนกออกเป็น 2 ประเภท พฤติกรรมที่มีมาแต่กำเนิด (Innate behavior) คือ พฤติกรรมการแสดงออกที่เป็นผลจากพันธุ์กรรมและเป็นลักษณะเฉพาะตัวที่ใช้ในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าชนิดใดชนิดหนึ่ง เช่น แสง เสียง หรือการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล ซึ่งสัตว์สามารถแสดงออกและตอบสนองต่อสิ่งเร้าเหล่านี้ โดยไม่จำเป็นต้องผ่านการเรียนรู้หรือมีประสบการณ์มาก่อน ดังนั้น การแสดงออกจึงมีแบบแผนเดียวกัน (Stereotype) ตามลักษณะเฉพาะของสัตว์แต่ละชนิดและส่วนใหญ่เป็นพฤติกรรมที่ปราศจากความซับซ้อน เช่น การสร้างรังของผึ้ง หรือการคุ้ยเขี่ยดินเพื่อหาอาหารของไก่ พฤติกรรมที่มีมาแต่กำเนิดแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือ
นอกจากนี้ ยังมีพฤติกรรมการตอบสนองอย่างต่อเนื่อง (Chain of Reflexes) ที่กลายเป็น “สัญชาตญาณ” (Instinct) หรือพฤติกรรมในระยะยาวจากการรวมกันของพฤติกรรมการตอบสนองย่อยจำนวนมาก เช่น การชักใยของแมงมุม การจำศีล และการอพยพย้ายถิ่นของนก เป็นต้น พฤติกรรมการเรียนรู้ (Learning behavior) คือ พฤติกรรมการแสดงออกที่เกิดขึ้นจากการเรียนรู้และประสบการณ์ในอดีต ซึ่งได้รับอิทธิพลจากทั้งพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม พฤติกรรมเหล่านี้มักพบในสัตว์ชั้นสูงที่มีระบบประสาทเจริญแล้ว โดยสัตว์แต่ละชนิดมีความสามารถในการเรียนรู้ที่แตกต่างกันออกไป พฤติกรรมการเรียนรู้สามารถแบ่งออกเป็น 6 ลักษณะ
พฤติกรรมจากการเรียนรู้เป็นผลมาจากประสบการณ์และการฝึกฝนเฉพาะตน ซึ่งไม่สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรม ดังนั้น สัตว์แต่ละตัวมีการแสดงออกที่แตกต่างกันออกไปตามอายุและสภาพทางสรีรวิทยาของร่างกาย สืบค้นและเรียบเรียง คัดคณัฐ ชื่นวงศ์อรุณ และณภัทรดนัย ข้อมูลอ้างอิง https://biology.mwit.ac.th/Resource/EcoPWPpdf/behavior_60.pdf https://www.scimath.org/lesson-biology/item/7042-animal-behavior https://science.jburroughs.org/sdeken/advbio/notes/learned.pdf อ่านเพิ่มเติม มีสัตว์หลายชนิดที่แกล้งตาย และไม่ใช่เพียงเพื่อหลีกเลี่ยงผู้ล่า |