ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา

มหาสมุทรแอตแลนติกกำลังขยายตัว มีขอบเขตกว้างใหญ่ขึ้นทุกปีเพราะอะไร

31 มกราคม 2021

ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา

ที่มาของภาพ, GETTY IMAGES

แม้นักวิทยาศาสตร์จะทราบมาก่อนหน้านี้แล้วว่า มหาสมุทรแอตแลนติกซึ่งกั้นกลางระหว่างทวีปอเมริกากับแผ่นดินยุโรปและแอฟริกานั้น กำลังขยายตัวใหญ่ขึ้นปีละกว่า 4 เซนติเมตร จนเบียดให้มหาสมุทรแปซิฟิกค่อย ๆ แคบลงไปด้วย แต่พวกเขาก็ยังไม่รู้ว่าปรากฏการณ์นี้มาจากสาเหตุใดกันแน่

ล่าสุดทีมนักวิทยาศาสตร์นานาชาติจากอิตาลี ออสเตรีย และสหราชอาณาจักร ตีพิมพ์ผลการศึกษาทางธรณีวิทยาที่ได้รวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลมาหลายปีลงในวารสาร Nature โดยระบุว่าความเคลื่อนไหวที่ผิดคาดของแผ่นเปลือกโลกใต้ผืนน้ำ บริเวณเทือกเขากลางมหาสมุทรแอตแลนติก เป็นต้นเหตุที่นำมาซึ่งการขยายตัวอย่างไม่หยุดยั้งของผืนมหาสมุทรในครั้งนี้

ย้อนไปเมื่อปี 2016 มีการใช้เรือสำรวจหย่อนอุปกรณ์ตรวจวัดแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว (seismometer) รวม 39 ตัว ลงไปที่ก้นมหาสมุทรแอตแลนติก บริเวณเทือกเขากลางมหาสมุทรนอกชายฝั่งทางตะวันตกเฉียงเหนือของแอฟริกา เพื่อทราบถึงความเคลื่อนไหวของหินหลอมละลายหรือแมกมาในชั้นเนื้อโลก (mantle) ได้ชัดเจนขึ้น

  • มวลความเย็นกลางมหาสมุทรแอตแลนติกยังคงยืนหนึ่งสวนทางภาวะโลกร้อน
  • เขตสนามแม่เหล็กโลกอ่อนแรงผิดปกติเหนือมหาสมุทรแอตแลนติกขยายตัว
  • มหาสมุทรร้อนขึ้นในอัตราเทียบเท่าระเบิดปรมาณูถล่ม 5 ลูกต่อวินาที

ตามทฤษฎีดั้งเดิมที่ว่าด้วยการแปรสัณฐานของแผ่นธรณีภาค หรือทฤษฎีความเคลื่อนไหวของแผ่นเปลือกโลก เชื่อว่าบริเวณใต้เทือกเขากลางมหาสมุทรนั้นสงบนิ่ง ไม่สู้จะมีบทบาทต่อพลวัตความเปลี่ยนแปลงทางธรณีวิทยามากนัก

แต่ทีมนักวิทยาศาสตร์กลับได้พบกับเรื่องน่าประหลาดใจ เมื่อผลการตรวจวัดล่าสุดชี้ว่า แมกมาที่ไหลเวียนในชั้นเนื้อโลกซึ่งจะเอ่อล้นขึ้นมาด้านบนและกลับจมลงไปด้านล่างครั้งแล้วครั้งเล่า มีแรงดันมากพอที่จะทำให้แผ่นเปลือกโลกบริเวณเทือกเขากลางมหาสมุทรขยายตัวและเคลื่อนห่างออกจากกันได้

ที่มาของภาพ, UNIVERSITY OF SOUTHAMPTON

คำบรรยายภาพ,

เรือสำรวจหย่อนอุปกรณ์ตรวจวัดแรงสั่นสะเทือนลงไปที่ก้นมหาสมุทรแอตแลนติก

ทีมผู้วิจัยบอกว่า ปรากฏการณ์นี้คล้ายกับกระบวนการที่ทำให้เกิดเกาะภูเขาไฟอย่างฮาวายหรือไอซ์แลนด์ แต่การไหลเวียนของแมกมาที่เป็นตัวการขยายพื้นก้นสมุทรให้กว้างขึ้นนี้ กลับไม่มีการระเบิดปะทุของแมกมาออกมาจากชั้นเนื้อโลก เปรียบเสมือนกับไขมันและหนองที่ดันหัวสิวให้โป่งนูนขึ้น แต่ยังไม่แตกออก

ที่มาของภาพ, UNIVERSITY OF SOUTHAMPTON

คำบรรยายภาพ,

แผนที่แสดงตำแหน่งของอุปกรณ์ตรวจวัดแรงสั่นสะเทือน 39 ตัว (จุดสีแดง) ที่นอกชายฝั่งทวีปแอฟริกา

การค้นพบดังกล่าวทำให้นักวิทยาศาสตร์ต้องทบทวนความรู้เดิมด้านธรณีวิทยาเสียใหม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเชื่อที่ว่ามหาสมุทรแอตแลนติกนั้นสงบนิ่ง ไม่สู้มีความเคลื่อนไหวของแผ่นเปลือกโลกมากเท่ากับมหาสมุทรแปซิฟิกที่มี "วงแหวนแห่งไฟ" (Ring of Fire)

����ѵ���ʵ��  ������ʵ�� �ؤ���Ӥѭ �������з�ջ >>

�ó��Է�Ңͧ�����͡�š

ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา

        

����š����dz��ҧ� ���ѡɳе�ҧ�ѹ�ҧ����繷���Һ �ҧ��������� �ҧ������غ��� ��кҧ����繷������������ط� �ѡ�Է����ʵ���������ѹ ��������ô ������� ���ʹ��ǤԴ����ǡѺ���͡�š��� �����ʹյ����ҳ 225 ��ҹ�� ����š��ǹ������蹴Թ�����蹢���Ҩҡ��ǹ������§��ջ���� �繷�ջ����˭��ҡ �����駪��ͷ�ջ������ ᾧ��� (Pangaea)

����� 200 - 135 ��ҹ�շ������ �¡�͡�� 2 ��ջ�˭� ��� ������� �ҧ�͹�˹�� ��С͹���ҹҷҧ�͹�� �������� 135 - 65 ��ҹ�շ������ �������������¡������ԡ��˹�� ������������ ��ǹ�͹���ҹҨ��¡�� ����ԡ��� �Ϳ�ԡ� ��������� �͹���졵ԡ ����Թ���

�ѡ�ó��Է�����蹸ó��Ҥ�ͧ�š�͡�� 2 ������ ��� �蹷�ջ����������ط÷�� 2 ����������ѹ�� 13 �� (��з�ǧ�֡�Ҹԡ��, 2546: 50)

  • �蹷�ջ �� ��������� �Թ��� ����ԡ��˹�� ����ԡ��� ���ԡ� �������
  • �������ط� �� ��ừԿԡ �͹���졵ԡ ���Ժ��� �ͤ�� ��ʡ�

�ҡ������㹻Ѩ�غѹ�������� ��ջ��ҧ� �����Ш��仵����ǹ��ҧ� �ͧ�š���������ط���з��� ������������ҧ��ջ����ҹ�� ��Т����ŷ����ҡ����֡�Ҥ鹤��� ����ҵ��� �Ҿ���ҷ�ջ���������͡�š���������������Ѻ��� ����ա������͹����ʹ����

����֡�Ңͧ�ѡ�ó��Է�Ҿ���� ��觵�ҧ� ����Сͺ�ѹ�����͡�š��� ������������Դ�ѹ���������µ�ʹ ���������¡�������� �������¡����ҹ����ǹ�˭�������֡ŧ仨ҡ����š �֧���������ö�����͡�š���� � ���¡��� �����͡�š �ѡ�ó��Է�Һ觪����� �������͡�š��Ҵ�˭� 6 ����������͡�š��Ҵ����ա������

���͡�š��Сͺ���������͡�š��Ҵ�˭� 6 �蹴ѧ���

ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา

  1. ���������
    �������͡�š����ͧ�Ѻ��ջ�������з�ջ���û ��о�鹹�� ����dz�����§
  2. ������ԡ�
    �������͡�š����ͧ�Ѻ��ջ����ԡ��˹�����������ԡ��� �� ��鹹�Ӥ��觫ա���ѹ���ͧ�����ط��͵�Ź�ԡ
  3. ��ừԿԡ
    �������͡�š����ͧ�Ѻ�����ط�ừԿԡ
  4. �����������
    �������͡�š����ͧ�Ѻ��ջ�����������л�����Թ��� ��о�鹹�������ҧ�������������¡Ѻ����Ȩչ
  5. ���͹���졵ԡ
    �������͡�š����ͧ�Ѻ��ջ�͹���졵ԡ ���о�鹹�����ͺ
  6. ���Ϳ�ԡ�
    �������͡�š����ͧ�Ѻ��ջ�Ϳ�ԡ� ��о�鹹���ͺ� ��ջ�Ϳ�ԡ�

�ŵ����ҹ�����ٻ�ç�Ѻ�ѹ�����µ�ͧ͢�ŵ ��µ�ͧ͢�ŵ����ҹ�����͡�� 3 ������ ����

  1. �ѹ��������ط� (oceanic ridges) ����µ�ͷ���ŵ����͹����¡�ѹ �����Թ����»зآ���ҵ������¡ ����Դ�����͡�š�������
  2. �������͹����Ҿ (transform faults) ����µ�ͷ���ŵ����͹�����´�ѹ
  3. ࢵ�ش��Ǣͧ���͡�š (subduction zones) ����µ�ͷ���ŵ����͹���зСѹ �����ŵ˹���ش���ŧ��ҧ���ա�ŵ˹�� ��������͡�š��ǹ����ش��� ���ŧ�㹪��������

��駹�� ��µ�ͧ͢�ŵ���Ѻ��͹����ش ����µ�ͷ���ŵ����ŵ�зСѹ ���¡��� ���µ�������ҹ� (triple junction) ��µ���ѡɳй���Ҩ��Сͺ������µ�͵�ҧ� �����������������ҹ�ѹ ����蹴Թ�����ǹ�˭��Դ��鹵������µ�������ҧ�ŵ �����µ�������ҧ�ŵ��������¡ѹ 3 ���������� ��������蹴Թ��Ƿ���Դ��鹵������µ������ҹ���͡�� 4 ������ ���

  1. �蹴Թ��ǵ�� ����Դ��鹺���dz�ѹ��������ط�
  2. �蹴Թ��ǵ�� ����Դ��鹵���������͹����Ҿ �� �������͹�ҹ�ѹ����� �ҧ��ҹ���ѹ���ͧ��ջ����ԡ��˹��
  3. �蹴Թ��ǵ�� �蹴Թ����֡�ҹ��ҧ ����蹴Թ����֡ ����Դ��鹵�����ش��Ǣͧ���͡�š ����dz���������
  4. �蹴Թ��ǵ�� �蹴Թ����֡�ҹ��ҧ ����蹴Թ����֡ ����Դ��鹵������͡���Ӥѭ � �� ��͡��������� ��͡���Թ�١ٯ ���蹴Թ��ǹ��������ҡ����dz����������¹ ����ͺ�֧����Ȩչ

����� ��ŵ෤ⷹԡ�� �¡�͡�ҡ�ѹ�����᡹�ͧ�ѹ�ҡ�ҧ�����ط� ��з���ŵ�¡�͡�ҡ�ѹ ���������͹��С�ûзآͧ���� ��ҡ���鹵ç����¡ �������Դ������мҪѹ����Ǵѧ����� ����dz��������觡��Դ�蹴Թ��� ������� ᶺ���������Ѻ������Թ 2 ��ҹ�ͧ����¡ �ա����Ŷ��¤�����͹����ҳ�٧���Һ���dz��蹺����͡�š������� ��С��¡��Ǣͧ���Ի���� ���������信��� 200 ��� ���§�����������¡��Ǣͧ��鹷��� �������������ѧ�վ�ѧ �����Ŷ��¤�����͹�ջ���ҳ�٧�ҡ

�͡�ҡ����ѧ��ҡ�����¡��Ҵ�˭��ѹ�Դ�ҡ�ç�֧��� �����¡��Ǻ���dz����ͫ��Ź���繨ӹǹ�ҡ ����ö�ͧ�����Ѵਹ ������ա������͹�����ŧ�ç����¡����ҹ�� �������Դ�ѹ�Һ��͡�������͹ (fault block ridges) ���§��¤���¢�鹺ѹ��ѡ��仵����ͧ�غ�� ��������ա�ûзآ��������������ѹ��� ���ҡ���ó�����Դ��� ����� ��ʹ��ǧ�����ѹ��ǹҹ����ҹ��

��ջ��ǹ�˭������躹�ŵ �������µ�������ҧ�ŵ �ѹ���ٹ���ҧ�������͹�������������ط� ����¡�ͧ�ŵ�Ϳ�ԡҡѺ�ŵ������·�����Դ����ᴧ �������¡�ͧ�ŵừԿԡ�Ѻ�ŵ����ԡ��˹�� ������Դ������Կ������ �繷���һ����Ҵ���� ��駷���ջ����͹����¡�ѹ������ҹҹ���� ��Ѻ����ö���һеԴ�е�͡ѹ����Ǫ�½�觷�ջ���ա ����͹����ͷ�ջ������������͹�������á

ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
�������͹���ͧ���͡�š
ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
�蹸ó��Ҥ��С������͹���

ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา
ปัจจุบันแผ่นเปลือกโลกที่รองรับทวีปอเมริกา ทวีปยุโรป และทวีปแอฟริกา