 pearyzaa Download
3411008TM-คม-ภาษาไทยหลักภาษา-ม4[211119] 3411008TM-คม-ภาษาไทยหลักภาษา-ม4[211119] Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!Create your own flipbook View Text Version Likes : 0 Category : All Report
3411008TM-คม-ภาษาไทยหลักภาษา-ม4[211119] 1 เอกสารประกอบการสอน วิชาภาษาไทยพ้ืนฐาน รหัสวชิ า ท33101 หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 1 เรอ่ื ง วิจกั ษ์วรรณคดไี ทย *********************************************************************************************** เน้ือหาทเ่ี รยี น การอ่านอาขยานบทร้อยกรอง การเขยี นอธบิ าย บรรยาย พรรณนา การพจิ ารณาเนื้อหาและกลวธิ ใี นวรรณคดี การวิเคราะห์และประเมินค่าวรรณคดี วรรณคดเี ร่อื ง กาพยเ์ ห่เรือเจ้าฟา้ ธรรมาธิเบศร ของ... ช่อื -สกลุ ............................................................................................ ช้ันมธั ยมศึกษาปที ่ี 6/............ เลขท่ี............ ครผู สู้ อน... นางสนทยา คาออ่ น ตาแหนง่ ครชู านาญการพเิ ศษ โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ สานกั งานเขตพื้นท่ีการศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต 37 พฤติกรรมด้านที่ประเมิน ที่ ชือ่ หนว่ ยการเรียนรู้/จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ ด้านความรู้ ดา้ นทกั ษะ ดา้ นคุณลักษณะ รวม (K) (P) (A) 1. วิจกั ษณว์ รรณคดไี ทย 1. ทองจาและบอกคณุ คาบทอาขยานตามทกี่ าหนดและบท 6 5 4 15 รอ ยกรองทมี่ ีคุณคาตามความสนใจและนาไปใชอางองิ ได 2. สามารถเขียนและวิเคราะหแงานเขยี นอธบิ าย บรรยาย พรรณนาได 3. อธบิ ายการพจิ ารณาเน้ือหาและกลวธิ ใี นวรรณคดไี ด 4. อธบิ ายแนวทางการวเิ คราะหแแ ละประเมินคาวรรณคดีได 5. สามารถวเิ คราะหแ และสังเคราะหขแ อคดิ จากวรรณคดี เร่ือง กาพยแเหเ รือ ได วชิ า ภาษาไทยพืน้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 2 ใบความรู้หน่วยท่ี 1 เรือ่ ง ความหมาย ประวตั คิ วามเป็นมา ประโยชนข์ องการทอ่ งบทอาขยาน ความหมายของบทอาขยาน บทอาขยานคือ บททองจา การเลา การสวด เรอื่ ง นทิ าน ซึ่งเปน็ การทองจาขอ ความหรือคาประพนั ธแ ท่ชี อบบทรองกรองทไี่ พเราะ โดยอาจตดั ตอนมาจากหนังสอื วรรณคดเี พือ่ ใหผทู อ งจาได และเหน็ ความงามของ บทรอยกรอง ทัง้ ในดานวรรณศลิ ป การใชภาษา เน้อื หา และวธิ ีการประพันธแ สามารถนาไปใชเ ปน็ แบบอยา ง ในการแตงบทรอยกรอง หรือนาไปใชเ ป็นขอ มลู ในการอางองิ ในการพูดและการเขียนไดเ ปน็ อยา งดี วตั ถุประสงค์ของการท่องบทอาขยาน 1. ตระหนกั ในคุณคาภาษาไทย 2. เปน็ พ้ืนฐานในการแตง คาประพนั ธแ 3. ภมู ใิ จในความสามารถของกวี 4. ถา ยทอดคณุ ธรรม จริยธรรม 5. สง เสริมใหม จี ิตสานึกทางวัฒนธรรม หลกั การทอ่ งบทอาขยาน การทองบทอาขยานสว นใหญเปน็ การทอ งออกเสยี ง คือ ผูทองเปลงเสียงออกมาดงั ๆ ในขณะทีใ่ ชสายตา กวาดไปตามตัวอักษร ยึดหลกั การออกเสยี งเหมอื นหลักการอา นท่วั ไป เพื่อใหการออกเสียงมปี ระสทิ ธิภาพควร ฝึกฝน ดังน้ี 1. ฝึกเปลง เสยี งใหดงั พอประมาณ ไมตะโกน ควรบังคบั เสียง เนนเสียงปรบั ระดบั เสียงสูง – ตา่ ให สอดคลองกบั จังหวะลลี า ทวงทานอง และความหมายของเน้อื หาท่อี า น 2. ทอ ง ดว ยเสยี งทีช่ ดั เจน แจม ใส ไพเราะ มกี ระแสเสียงเดยี ว ไมแ ตกพรา เปลง เสียงจากลาคอโดยตรง ดวยความมนั่ ใจ 3. ทอง ออกเสียงใหถ ูกอกั ขรวิธีหรอื ความนิยม และตองเขาใจเนื้อหาของบทอาขยานนี้กอน 4. ออกเสียง ร ล คาควบกล้า ใหถ กู ตอ งชัดเจน 5. ทอ ง ใหถ ูกจังหวะและวรรคตอน 6. ทอ งใหไดอ ารมณแแ ละความรสู กึ ตามเนือ้ หา การท่องบทอาขยานรอ้ ยกรองทานองเสนาะ การทองบทอาขยานเป็นทานองเสนาะชวยใหบทอาขยานน้ันมีความไพเราะ ผูท อ ง เกิดความสนใจจดจา บทอาขยานไดดี และสนกุ สนานยง่ิ ขน้ึ การฝึกอานทานองเสนาะมีขน้ั ตอนดังนี้ 1. ทอง เป็นรอยแกวธรรมดาใหถ กู ตองชดั เจน ตามอกั ขรวธิ ีกอ น ทงั้ ร , ล ตัวควบกลา้ อา นออกเสียงให ตรงตามเสยี งวรรณยกุ ตแ 2. ทองใหถ กู จังหวะวรรคตอน การอานผิดวรรคตอนทาใหเ สยี ความ 3. ทองใหส มั ผัสคลองจองกันเพือ่ ความไพเราะ 4. ทอ งใหถ กู ทานองและลีลาของคาประพันธแแ ตละชนิด คาประพนั ธแแ ตล ะชนิดจะมบี ังคบั จานวน คาสัมผสั หรอื คาเอก คาโท แตกตา งกนั การอา นทานองเสนาะจึงตอ งอานใหถ กู ทว งทานองและลลี าของ คาประพันธแแ ตล ะชนิด 5. ทองโดยใชนา้ เสียงใหเหมาะสมกบั เน้อื หาและอา นพยางคสแ ุดทายของวรรคดว ยการทอดเสยี ง แลว ปลอยใหหางเสียงผวนข้ึนจมกู วิชา ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาออ่ น 3 ประโยชนแ์ ละคณุ คา่ ของการท่องบทอาขยาน 1. ฝกึ ความจา ซึง่ เปน็ สง่ิ สาคัญยิง่ เพราะมนุษยตแ องอาศัยความจาเพือ่ เปน็ เครอื่ งมอื ในการคดิ วิเคราะหแ คิดสงั เคราะหแ 2. เป็นการฝกึ วินัย เพราะการจะทองใหจาไดตองมวี ินัย หมน่ั ฝกึ หม่นั ทอ งอยเู สมอ 3. เป็นการใชเวลาวา งใหเ ป็นประโยชนแ 4. อนุรกั ษวแ ัฒนธรรมไทยทางดานภาษาใหค งอยตู ลอดไป 5. ไดร บั คติสอนใจจาก บทคาประพนั ธแตา ง ๆ ทที่ อง 6. ทาใหเ ปน็ คนอารมณดแ ี จากความงามของบทประพันธทแ ท่ี อง 7. เพ่ือตระหนกั ในคุณคาของภาษาไทย และซาบซึ้งในความไพเราะของบทรอ ยกรอง 8. เพื่อใหเ กิดความภาคภูมิใจในความสามารถของกวไี ทย 9. เพื่อเปน็ พน้ื ฐานในการแตงคาประพนั ธแ 10. เพ่อื ใชเปน็ ส่ือถายทอดคณุ ธรรมจริยธรรมและนาขอคดิ ทเี่ ป็นประโยชนไแ ปใชใ นชวี ิตประจาวัน ใบกจิ กรรมหนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 1 เร่ือง การอ่านอาขยานบทรอ้ ยกรอง ******************************* คาช้ีแจง ให้นักเรียนฝึกท่องบทอาขยาน (หลัก) แล้วสอบท่องจาโดยใชเ้ กณฑก์ ารประเมนิ ตามตาราง ดา้ นลา่ ง บทอาขยานจากเรอ่ื ง กาพย์เห่เรือ เจา้ ฟ้าธรรมาธิเบศร โคลงสสี่ ุภาพ ปางเสดจ็ ประเวศดาว ชลาลัย ทรงรัตนพิมานชัย กงิ่ แกว พรง่ั พรอมพวกพลไกร แหนแห เรอื กระบวนตนแพรว เพริศพรง้ิ พรายทอง กาพยย์ านี 11 พระเสดจ็ โดยแดนชล ทรงเรือตนงามเฉิดฉาย กิ่งเเกว แพรว พรรณราย พายออ นหยบั จบั งามงอน นาวาแนน เป็นขนดั ลวนรูปสัตวแแ สนยากร เรือร้ิวทวิ ธงสลอน สาครลัน่ ครน่ั คร้ืนฟอง เรือครุฑยดุ นาคหว้ิ ล่วิ ลอยมาพาผนั ผยอง พลพายกรายพายทอง รอ งโหเ หโ อเหม า สรมขุ มุขส่ีดา น เพียงพิมานผานเมฆา มานกรองทองรจนา หลังคาแดงแยง มังกร สมรรถชัยไกรกาบแกว แสงแวววับจับสาคร เรยี บเรียงเคยี งคจู ร ด่ังรอ นฟาู มาแดนดนิ สพุ รรณหงสทแ รงพูหอ ย งามชดชอยลอยหลังสนิ ธุแ เพยี งหงสแทรงพรมมินทรแ ลนิ ลาศเลอ่ื นเตือนตาชม เรือชยั ไววอ งว่งิ รวดเรว็ จรงิ ย่งิ อยา งลม เสียงเสา เรา ระดม หมทายเยิ่นเดินคกู นั วิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 4 ชอื่ – สกุล การออกเ ีสยง ร ล และ คาควบก ้ลา ร ล กาวรเถู ื้อกอต้นองการทอดเ ีสยง การเว้นวรรคตอน ถูกต้อง ้นาเ ีสยง และ ีลลา ท่าทาง ค ่ลองแค ่ลวและ แ ่มนยา หอ้ ง เลขท่ี รวม (3) (3) (3) (3) (3) 12 ลงชือ่ ....................................... (นางสนทยา คาออน) ครูผูสอน/ประเมิน เกณฑก์ ารประเมินการท่องอาขยานรอ้ ยกรองทานองเสนาะ รายการประเมนิ คาอธิบายระดบั คณุ ภาพ/ ระดับคะแนน ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1) 1. ออกเสียง ร ล และ คา ออกเสียง ร ล และคา ออกเสียง ร ล และ ออกเสยี ง ร ล และ ควบกลา้ ร ล ว ถกู ตอ ง ควบกล้า ร ล ว ถกู ตอง คาควบกลา้ ร ล ว ไมถ กู ตอ ง 2 ครง้ั คาควบกลา้ ร ล ว ชัดเจน ไมถูกตอ งเกิน 2 ครงั้ 2. การเอ้อื น การเอื้อน การทอดเสยี ง การเออ้ื น การทอดเสยี ง การเอือ้ น การทอดเสียง การทอดเสียงถูกตอ ง หรอื จงั หวะทานองตาม หรือ จังหวะทานองตาม ตามประเภทของ ถกู ตองตามจังหวะ ประเภทของคาประพนั ธแ ประเภทของคาประพันธแ คาประพนั ธแ ผดิ 2 ครง้ั ผิดเกนิ 2 คร้งั ทานองถกู ตองตามประเภท 3. การเวน วรรคตอน ของคาประพนั ธแ อานเวน วรรคตอนไม อานเวน วรรคตอนไม ถกู ตอ ง ถูกตอ ง 2 ครัง้ ถกู ตองเกิน 2 ครั้ง อา นเวน วรรคตอนได ถูกตองชดั เจน 4. น้าเสียง ไพเราะ เสียงดงั ชดั เจน นา้ เสยี งและ เสียงดัง ชดั เจน นา้ เสียงแต เสยี ง ไมชัดเจน นา้ เสยี ง สละสลวยและลีลาทา ทาง ลีลาเหมาะสมกบั บทรอ ย ลีลาทา ทางไมเ หมาะสมกบั และลลี าทา ทาง ในการอา นเหมาะสม กรองทอี่ าน บทรอยกรองท่ีอาน ไมเ หมาะสม 5. ความคลองแคลว และ ออกเสียงบทรอยกรอง ออกเสยี งบทรอยกรอง ออกเสยี งบทรอยกรองไม แมนยา ดวยความคลอ งแคลว และ ไมคลองแคลว ไมแ มน ยา คลอ งแคลว และไมแมน ยา แมนยา มีความม่ันใจสูง ขาดความมั่นใจ 2 ครง้ั ไมมคี วามมนั่ ใจ เกณฑ์การประเมินคุณภาพ 10 – 15 คะแนน ดมี าก 7 – 9 คะแนน ดี 4 – 6 คะแนน พอใช 1 – 3 คะแนน ปรบั ปรงุ วชิ า ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 5 ใบความร้หู นว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 1 เร่อื ง การใช้ภาษาอธบิ าย บรรยาย พรรณนา การเขยี นอธบิ าย การอธิบาย หมายถงึ การทาใหบคุ คลอืน่ เขา ใจในความจรงิ ความสัมพนั ธแ หรอื ปรากฏการณตแ า งๆ วิธกี ารเขียนอธบิ าย มหี ลายวธิ ี ดงั น้ี 1. ชีแ้ จงตามลาดับขนั้ เป็นการอธิบายกจิ กรรม การปฏิบัติ การเปลย่ี นแปลงตางๆทเ่ี ป็นกระบวนการ หรอื กรรมวธิ ี 2. ใชต้ วั อยา่ ง เปน็ การอธิบายหลกั การ วธิ กี าร ขอความรทู เี่ ขาใจยาก โดยใชต วั อยา งชว ยในการอธบิ าย 3. เปรยี บเทียบความเหมอื นกนั และแตกต่างกนั เป็นการอธิบายสิง่ แปลกใหมทีผ่ ฟู ังยงั ไมคนุ เคย มากอน แลวหาสิง่ ที่ผฟู งั คนุ เคยมาเปรียบ 4. ชสี้ าเหตแุ ละผลลัพธ์ท่สี มั พนั ธ์กนั บางเรอื่ งทอี่ ธบิ ายอาจเป็น เรอ่ื งทีม่ คี วามสมั พนั ธแกนั ระหวาง สาเหตุและผลลพั ธแ กต็ อ งอธิบายกันวาอะไรเปน็ สาเหตุ อะไรเปน็ ผลลพั ธแ 5. ใหน้ ิยาม เปน็ การอธบิ ายความหมายของคา/คาศัพทแ ท่มี กั ใชถ อ ยคาสนั้ ๆ ทาใหผ ูฟงั หรือผอู านไม เขา ใจ จาเปน็ ตอ งอธบิ ายเพิม่ ใหเ ขา ใจย่งิ ขน้ึ ตวั อยา่ งการเขยี นอธบิ ายดว้ ยวิธีใชต้ วั อย่าง การคนพบบางอยางในทางวิทยาศาสตรกแ ารแพทยแ และจิตวิทยาของตะวันตก ไดใ หหลกั ฐานสอดคลอง กบั ความเชอ่ื ทางพุทธศาสนาวาดว ยชีวติ ในชาติปางกอ น ตวั อยาง ผูหญงิ ถูกสะกดจิตรายหนง่ึ ไดเ ลา ยอนความ ทรงจาของเธอไปหลายรอ ยปีกวา เธอเคยเป็นแมบ านอยูในฝรั่งเศสมากอน นักประวตั ศิ าสตรแตา งยอมรับ ความถูกตอ งของสถานทภี่ าษา และวถิ ีชวี ิตของคนสมัยน้ันทเ่ี ธอไดเลาใหฟังตอนนนั้ และอีกหลายรายที่มปี ระวตั ิ ของการยอ นระลกึ ถึงชาตปิ างกอ น ซงึ่ ไดตพี ิมพใแ นนติ ยสารจากนักวิทยาศาสตรแผูท ่ีมีช่อื เสียง” จากหนังสือธรรมะ ฉบับ”แกท้ ุกข์ใจ” ชดุ ท่ี 1 ของ เชวง เดชะไกศยะ ตวั อยา่ งการเขียนอธิบายดว้ ยวธิ เี ปรียบความเหมอื นและความต่าง รามเกยี รติ์ รัชกาลท่ี 1 มีความมงุ หมายเพื่อรวบรวมเรอื่ งรามเกียรติ์ ซึ่งกระจัดพลัดพรายอยูน้นั ใหค ุมกัน เขาเปน็ เร่ืองละเอยี ดลออ ทกุ แงทุกมมุ แมจะแตงเป็นกลอนบทละคร แตก ็มิไดค านึงถึงการนาไปแสดงละครเปน็ ประการสาคัญ รามเกยี รติ์ รัชกาลที่ 2 มีความมุงหมายเพอ่ื ใชเ ปน็ บทละครในโดยตรง จากหนงั สอื รามเกยี รตป์ิ ริทัศน์ ของ ชานาญ รอดเหตภุ ัย ตวั อย่างการเขียนอธิบายด้วยวธิ ชี สี้ าเหตุและผลลัพธท์ ีส่ ัมพันธ์กัน เพราะสงั คมนิยมสง เสรมิ ความสาราญ ใหค ณุ คา แกวตั ถทุ ่ีเปน็ เครอื่ งอานวยความสะดวก สงั คมจึงเชิดชู ความมั่งคง่ั มากกวา คุณธรรม เงนิ จึงไดร ับการบูชามากกวา น้าใจ ความแลง น้าใจคร้งั น้นั เปน็ เครือ่ งชแี้ สดงถึง ความแลงนา้ ใจในบา นเมอื ง ซง่ึ จะตองรบี แกไ ขกอนทจ่ี ะสายเกนิ ไป จากหนังสือคุณค่าชีวิต ของ ระวี ภาวิไล ตวั อยา่ งการเขยี นอธบิ ายด้วยวิธใี ห้นิยาม ที่จรงิ แลว โขนก็คอื ละครราชนิดหนึ่งนนั่ เอง (ละครใน) ในพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ.2493 อธิบายความหมายไวว า โขน คือ ละครชนดิ หน่งึ ซ่งึ ผูเลนสวมหนา กากและหัวตา งๆที่เรยี กวา หัวโขน สว นละครนัน้ นยิ ามไวว า คือการมหรสพอยา งหน่ึงท่ีเลน เป็น จากหนงั สือโขนละครฟอ้ นรา ภาคพิเศษ ของ สุนนั ทา โสรจั จ์ วชิ า ภาษาไทยพืน้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 6 การเขยี นบรรยาย การบรรยาย หมายถงึ การเลา เรือ่ งหรือประสบการณขแ องผเู ขียนใหผ อู า นไดร ับรแู ละเขา ใจ เหมือนกบั ผอู านได ประสบกับเหตุการณนแ น้ั ดวยตนเอง วธิ ีการเขียนบรรยาย อาจทาไดห ลายวิธี โดยพจิ ารณาตามความเหมาะสมแกเ นอื้ เรอ่ื งหรอื จดุ ประสงคแของตน เชน 1. บรรยายใหค รบวา ใคร ทาอะไร ท่ไี หน อยา งไร เพ่ืออะไร 2. บรรยายโดยเนนเหตุการณตแ ามลาดบั ของเวลาทเี่ ป็นจรงิ 3. บรรยายโดยสลับเหตุการณแ คอื อาจจะเริ่มจากเหตุการณสแ ดุ ทายของเรื่องแลว ยอนกลบั ไปกลาวถงึ เหตุการณตแ อนตน หรืออาจสลบั เปลี่ยนกันบางก็ได 4. เลือกเฉพาะเหตกุ ารณแทส่ี าคญั ทสี่ งผลเก่ยี วเน่ืองถงึ เหตุการณแอ่นื ๆมาบรรยาย 5. เลอื กใชวธิ ีอ่นื ๆแทรกไวในการบรรยาย เชน แทรกบทพรรณนาหรอื ผูกเรอื่ งเปน็ บทสนทนา โดยการต้งั คาถามใหคดิ แลวคลค่ี ลายเป็นคาตอบ ตวั อยา่ งการเขียนบรรยาย “ผมเกดิ ที่บานสวนธนบุรี หนาบานตดิ คลองวดั ดอกไมไ มไกลจากสถานตี ารวจบุปผารามปจั จุบนั มากนัก สถานตี ารวจแหงนส้ี รา งมากอนผมเกิด แตไ มไ ดม รี ปู รางหนา ตาอยางท่ีเปน็ อยูท ุกวนั นี้ เดิมเปน็ เรอื นไมสงู พ้ืนชั้น ลา งลาดซเี มนตแ มเี รอื นพกั ตารวจเป็นเรือนแถวเกา ๆ ไมก่หี อง หนา โรงพักมถี นนผา นกลาง ฝัง่ ตรงขา มคือวดั ดอกไม ซงึ่ เปน็ ศพั ทชแ าวบา น ภาษาราชการเรยี กวา วัดบุปผาราม” จากหนังสือ เดก็ บ้านสวน ของ พ.เนตรรังษี การเขียนพรรณนา การพรรณนา หมายถึง การเรียบเรยี งขอ ความเพ่ือใหผ ูอ า นเกิดความรสู กึ ซาบซ้ึง ประทบั ใจเกดิ จินตนาการ คือ ทาใหเห็นภาพและมคี วามรสู ึกรว มกบั ผเู ขียน วธิ ีการพรรณนา มีหลายวธิ ี ดงั น้ี 1. แยกสว นประกอบส่งิ ที่จะพรรณนา โดยชใี้ หเ ห็นวา แตล ะสว นสงเสรมิ ซง่ึ กนั และกนั อยางไร 2. ชลี้ ักษณะเดน 3. การใชถ อ ยคา ตอ งเลือกสรรถอ ยคาทเ่ี หมาะสมทัง้ เสยี งและความหมายเพอ่ื ใหผอู านเกดิ มโนภาพ เกดิ ความรสู ึกสะเทอื นอารมณแ ตวั อย่างการเขียนพรรณนาดว้ ยวิธีชลี้ ักษณะเด่น “ออ มผานไมใ หญขนาดสองโอบ กองธงท้งั สพ่ี บเห็นพญาลอหมอบซุกอยูกลางกอหญาเหลอื งเกรียมหนา แดงสดใสดังสนี ้าครา่ ขนปีกเลือ่ มระยับจบั แดดเป็นสีเขยี วกา่ แกมคราม แลว ทาทับดวยทองแจม จนสวางไสว ขนหางออ นโคงราวแกลง ดัด เหลอื บแรรงุ รว ง กลมกลืนออ นแกด เู รยี วระหง ขนอกออ นนมุ ดูนวลเนียนราวไมเ คย คลุกฝุนเผา ละอองดิน” จากหนังสือหบุ เขากนิ คน ของ มาลา คาจนั ทร์ ตวั อยา่ งการเขียนพรรณนา “ อันเทวาลัย ซึง่ มผี นงั ดาครา่ ดว ยความชรา ประหนงึ่ วา ยนิ ดรี ับเอาแสงแดดกาลงั รอนๆจวนจะเลอื น หายไปจากฟูา เปรยี บดวย ชายชราไดด ่มื น้าทิพยแแลว กลับฟ้นื คืนความกระชุมกระชวยขนึ้ ฉะนนั้ ภายลา งแหง แสงซ่ึงเรอื งรองดงั่ ทองทาประสมกับเงาไมกลายเปน็ สีมวงแลดูเตนระยบั ไปทุกแหงหนถงึ เวลาตอนนี้ที่ประชมุ สงบเงยี บยิ่งกวาเกา เงยี บจนดูเหมือนใบไมท เี่ คยไหวกห็ ยดุ เงียบไปดว ย วิชา ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 7 ตวั อย่างการเขียนพรรณนา โดยใชถ้ ้อยคา รศั มีมีเพยี งเสยี งดนตรี ประทปี ทฆี รสั สะจงั หวะโยน ระเมยี นไมใ บโบกสุโนกเกาะ สุดเสนาะเสียงนกซ่งึ ผกโผน โผตน น้นั ผนั ตนไปตน โนน จังหวะโจนสงจบั รบั กนั ไป ตัวอยา่ งการเขียนพรรณนา โดยใชถ้ อ้ ยคา สงู ระหงทรงเพรียวเรียวรู งามละมายคลา ยอูฐกะหลาปา พศิ แตห ัวตลอดเทา ขาวแตต า ทั้งสองแกม กลั ยาดงั ลูกยอ คิว้ กงเหมือนกงเขาดีดฝูาย จมกู ละมายคลา ยพรา ขอ หูกลวงดวงพกั ตรีหกั งอ ลาคอโตตันสนั้ กลม สองเตา หอยตงุ ดังคงุ ตะเคียว โคนเห่ียวแหง รวบเหมือนบวบตม เสวยสลายาจุกพระโอษฐอแ ม มันนา เชยนาชมนางเทวี\" จากบทละคร เร่ือง ระเด่นลันได ของพระมหามนตรี (ทรัพย์) ตัวอย่างการเขียนพรรณนา โดยการใชส้ ัญลกั ษณ์ เม่อื แรกเชอื่ วาเป็นเนื้อทับทิมแท มาแปรเป็นพลอยหุงไปเสยี ได กาลวงวาหงสใแ หปลงใจ ดวยมไิ ดด ูหงอนแตกอนมา การพัฒนาแนวทางการเขยี นอธบิ าย บรรยาย พรรณนา การอธิบาย บรรยาย และพรรณนา เพือ่ ใหสัมฤทธผิ์ ลในการสื่อสารนัน้ ตองอาศยั การพฒั นาหลายดาน ดวยกนั ท่สี าคัญๆ คือ 1. อ่านมากฟังมาก โดยเฉพาะตอ งอานบทอธบิ าย บทบรรยาย บทพรรณนาท่ดี ี ๆ รจู ักสงั เกตสง่ิ ทไี่ ดอาน ไดฟงั น้ันดวยความพินิจพิเคราะหแ รจู ักเลือกจดจาไวเปน็ ตวั อยางหรอื เป็นแนวทางของตนเอง 2. ช่างสังเกต เป็นเรอ่ื งสาคญั มากในการพัฒนาความสามารถในการบรรยายและกาพรรณนา เพราะจะ ทาใหเ ราสามารถบรรยายและพรรณนาส่งิ เหลานั้นไดอยางละเอยี ดและสมจรงิ 3. จดบนั ทกึ เร่อื งท่ีไดอานไดฟ งั และสิ่งทีไ่ ดส ังเกตเห็นจะชว ยรวบรวมขอ มูลทน่ี ามาใชในการบรรยาย และการพรรณนาได ทัง้ ยงั จะชว ยใหจดจาไดน านอีกดว ย 4. ใชภ้ าษามีประสิทธผิ ล ตองรูจกั ใชภ าษาใหส ่ือความหมายไดต รงตามทต่ี องการ ถา จาเป็นตองใชศัพทแ เฉพาะกค็ วรคะเนดวู า ผูร ับสารเขา ใจหรือไม ถา ไมเขาใจควรอธบิ ายศัพทแเฉพาะนน้ั ใหเปน็ ท่เี ขาใจดวย อนงึ่ ความคิดหนึง่ เม่อื กลาวออกไปแลวอาจกลาวซา้ โดยใชถ อ ยคาและประโยคท่ีแปลกออกไป กลา วคือ ใชค าหรอื วาง ลาดบั คาแตกตา งกนั ซ่ึงจะชว ยใหผูอานผูฟังเขาใจความคิดทอ่ี าจเขา ใจไดยาก 5. ฝกึ ฝนอยูเ่ ป็นนิจ ความสามารถในการอธบิ าย บรรยาย และพรรณนาจะเกดิ ข้ึนไดจรงิ ก็ตอเม่ือได ฝึกฝนใหสม่าเสมอและมากพอ มีผวู จิ ารณแ ติ ชม เพ่อื ชวยปรับปรุงแกไ ขใหด ขี น้ึ และตอ งฝกึ ในโอกาสอ่นื ๆดวย วชิ า ภาษาไทยพน้ื ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 8 ตารางเปรียบเทียบลักษณะความแตกตา่ งของการเขยี นท้ัง 3 ประเภท การอธบิ าย การบรรยาย การพรรณนา 1. มงุ ใหเ กดิ ความเขาใจ 1. มงุ ใหเหน็ ภาพตอเนื่อง 1. มงุ ใหเหน็ ภาพ 2. ถือหลกั วิชาความรเู ป็น 2. มเี หตุการณแเปน็ แกนของเรอ่ื ง เฉพาะจดุ แกนของเร่อื ง 3. คานงึ ถงึ พืน้ ฐานความรูของ 3. คานงึ ถงึ พ้ืนฐานรสนิยม และความรสู กึ ของ 2. มจี นิ ตนาการเป็น ผูรบั สาร ผรู ับสาร แกนของเรอื่ ง 4. สารจาการอธบิ าย ผูร ับสาร 4. ผรู บั สารอาจตีความตา งกัน ตามจินตนาการ จา เป็นตองตีความตรงกัน และประสบการณแ 5. ใชภาษานัยตรงกนั 5. ใชภาษานัยตรงและนัยประหวัดได 6. จา เป็นแกเร่อื งวิชาการ 6. จา เปน็ แกการเพมิ่ เติมหรอื เสรมิ สติปัญญา ธรุ กิจ กจิ ธุระ การจรรโลงใจ การทาใหเกดิ ความเพลดิ เพลินใจ ใบกิจกรรมหนว่ ยที่ 1 เรอื่ ง การใช้ภาษาอธิบาย บรรยาย พรรณนา คาช้ีแจง เลือกคาตอบท่ถี กู ทส่ี ุดเพียงขอ้ เดยี ว 1. จดุ ประสงค์ของการอธิบาย คอื ข้อใด ก. ตองการใหผูอน่ื เกดิ ความเขาใจ ข. ตอ งการใหผูอ่นื เกดิ ความสนใจ ข. ตอ งการใหผูอื่นเกดิ ความเหน็ ใจ ง. ตอ งการใหผูอื่นเชื่อและปฏบิ ัติตาม 2. กลวธิ ีอธบิ ายโดยการใชต้ วั อย่างควรใชเ้ มื่อใด ก. อธบิ ายคาศพั ทยแ าก ข. อธบิ ายหลกั การหรือวิธีการ ค . อธบิ ายส่ิงท่แี ปลกใหมไมค ุน เคย ง. อธิบายกรรมวธิ หี รอื กระบวนการ 3. ภาษาที่ใชใ้ นการอธบิ ายใหม้ ปี ระสิทธผิ ลจะมีลักษณะตรงตามข้อใด ก. สละสลวย ถกู ตองตามหลกั ภาษา ข. สานวนโวหารดกี อใหเ กดิ จินตภาพ ค. ใชค างาย ๆ แตง ประโยคความเดียว เรียบเรียงไมส บั สน ง. ใชภาษากระชบั ชดั เจน สื่อความหมายไดต รงตามตองการ 4. การอธบิ ายกิจกรรมหรือการปฏิบตั ิหรอื การเปลย่ี นแปลงตา่ ง ๆ ที่เป็นกระบวนการหรอื กรรมวิธี เราควรใช้ กลวธิ ีการอธิบายขอ้ ใด ก. การนยิ าม ข. การใชต วั อยาง ค . การอธิบายตามลาดับขั้น ง. การกลาวซา้ ดวยถอยคาท่แี ปลกออกไป 5. การอธิบายหลกั การ หรอื วธิ ีการหรอื ข้อความรู้ ซง่ึ เข้าใจยาก เราควรใชก้ ลวิธกี ารอธบิ ายข้อใด ก. การนยิ าม ข. การใชตวั อยาง ค . การอธิบายตามลาดบั ขั้น ง. การกลา วซ้าดวยถอ ยคาทแ่ี ปลกออกไป วิชา ภาษาไทยพน้ื ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 9 6. การอธิบายเรือ่ งในข้อใดตอ่ ไปนี้ ทถ่ี อื ว่าเป็นการอธบิ ายปรากฏการณ์ทางสังคม ก. อุทกภยั ข. ภูเขาไฟระเบิด ค . การระบาดของแมลง ง. การปราบแมลงทมี่ าทาลายพชื ผล 7. ผู้ทตี่ ้องการพัฒนาสมรรถภาพในการอธบิ าจะตอ้ งขวนขวายหาใหม้ ีกอ่ นเป็นประการแรกคือสง่ิ ใด ก. ความรูค วามเขาใจในเร่อื งทตี่ นจะอธบิ าย ข. การรจู กั ใชภาษาในการอธบิ าย ค . การหาโอกาสฝกึ ฝนการอธิบาย ง. การรูจ ักสงั เกตวธิ ีอธบิ ายของผูอนื่ 8. การใหค้ วามหมายของคาหรือคาศัพท์ ควรใชค้ าตรงกบั ข้อใด ก. การอธิบาย ข. การนยิ าม ค . การบญั ญตั ิศพั ทแ ง. การกลา วซา้ ดวยถอ ยคาท่แี ปลกออกไป 9. ข้อความตอ่ ไปน้จี ดั อยู่ในกลวธิ ีของการอธิบายชนดิ ใด “นักเรียนคอื ผู้ทอ่ี ยูใ่ นวยั เรียน ตั้งแต่ 3 ขวบ จนถึง 17 ปี กอ่ นท่จี ะถงึ ภาวะนกั ศึกษาในมหาวทิ ยาลัย” ก. อธบิ ายตามลาดบั ข้ัน ข. การยกตวั อยา งประกอบ ค. นยิ ามหรือใหคาจากัดความ ง. การกลา วซ้าๆ เพื่อใหช ดั เจนย่ิงขึน้ 10. “ภาพ ๆ เดยี วท่มี คี า่ เทา่ กับถอ้ ยคาถงึ พนั คา” ข้อความนแี้ นะนาเราเกยี่ วกับการอธิบายวา่ อยา่ งไร ก. ใหใชภาพแทนคาอธิบาย ข. ใหใชคาอธบิ ายแทนภาพ ค. ใหใชภ าพประกอบคาอธบิ าย ง. ใหใชคาอธิบายประกอบภาพ 11. “ความคิดอย่างเดียวกัน มีวธิ ีแสดงออกได้ดว้ ยประโยคทแี่ ตกต่างกนั กลา่ วคอื ใช้คาหรอื วางลาดับคา แตกต่างกนั ออกไปได้” ลักษณะของภาษาเป็นไปตามขอ้ ความข้างตน้ ดังนั้นเราจงึ สามารถสรา้ งกลวธิ อี ธิบาย ในข้อใดได้ ก. การอธิบายตามลาดับขน้ั ข. การชห้ี าสาเหตุและผลลพั ธแทส่ี ัมพันธกแ ัน ค. การกลา วคาซา้ ดว ยถอยคาท่ีแปลกออกไป ง. การเปรยี บเทียบความเหมอื นกนั และตา งกนั 12. “เคร่อื งราชอสิ รยิ าภรณ์ หมายถงึ เคร่อื งประดบั เกียรตยิ ศ ซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณา โปรดเกลา้ ฯ พระราชทานแกผ่ ู้กระทาความดี ความชอบ โดยคาแนะนารฐั บาล” ข้อความนต้ี รงกบั ลักษณะ การอธิบายในข้อใด ก. การนยิ าม ข. การใชต วั อยา ง ค. การอธิบายตามลาดับข้ัน ง. การกลา วซ้าดว ยถอ ยคาท่แี ปลกออกไป 13. “นอนกลางวนั ก็จงไดนอนในมงุ เพราะเจายงุ น้ีไมไดไ ปขางไหน มนั บนิ วอ นรอ นเปน็ หมอู ยไู มไ กล กลางวนั ไซรค ือเวลามนั หากนิ ” กลวธิ ีการอธิบายท่ีใช้ในคาประพันธ์ขา้ งตน้ ตรงกับข้อใด ก. การนยิ าม ข. การใชต วั อยา ง ค . การอธบิ ายจากผลลพั ธไแ ปหาสาเหตุ ง. การเปรียบเทยี บความเหมอื นและความตา ง 14. “ความรักคอื ความหวาน คอื อาหารฤทัยใครหวงั คือความสขุ ความตอ งการอนั จรี งั คือพลงั เตมิ ใจใหม แี รง” บทรอ้ ยกรองขา้ งต้นคอื การอธบิ ายถึงขอ้ ใด ก. ความรัก ข. ความสุข ค. ความหวาน ง. ความตองการ วิชา ภาษาไทยพ้นื ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาออ่ น 10 15. ความหมายทถ่ี ูกตอ้ งของ “การบรรยาย” คอื ข้อใด ก. ถอยคาสัน้ ๆ ๒-๓ ประโยคทีใ่ ชป ระกอบภาพ ข. การสอนในช้นั เรยี นที่มผี เู รียนเป็นจานวนมาก ค. การใหรายละเอยี ดของส่งิ ใดสงิ่ หนงึ่ สิ่งน้นั อาจจะเป็นบคุ คล วัตถุ สถานที่ หรืออะไรๆก็ได ง. การกลา วถึงเหตกุ ารณแที่ตอเน่ืองกัน โดยช้ีใหเห็นฉาก สาเหตุท่กี อใหเ กิดเหตกุ ารณแ บุคคลทเ่ี กี่ยวขอ ง และผลของเหตกุ ารณนแ น้ั 16. ขอ้ แตกต่างระหวา่ งการบรรยายและพรรณนาคือข้อใด ก. การพรรณนาไมม ีการดาเนนิ เรอ่ื ง ข. การบรรยายไมม ีการดาเนินเรื่อง ค. การบรรยายไมใหร าบละเอียด ง. การพรรณนาไมใหรายละเอียด 17. เม่อื ได้รับมอบหมายให้ไปบรรยาย ส่งิ แรกทผ่ี บู้ รรยายต้องกระทาคือข้อใด ก. ตั้งชือ่ เร่อื ง ข. เลือกกลวิธีในการจดั เนือ้ หา ค. เลอื กกลวธิ ใี นการนาเสนอบทบรรยาย ง. เลอื กหวั ขอ เนื้อหา และความคิดรวบยอด 18. ขอ้ ใดกลา่ วไมถ่ ูกตอ้ งเกีย่ วกับกลวิธีการพรรณนา ก. ใชอุปมาและสัญลักษณตแ ามความเหมาะสม ข. ตัง้ คาถามใหคิด เพอื่ เรยี กความสนใจแลวจึงคลค่ี ลายเปน็ คาตอบ ค. เรียงลาดับเหตกุ ารณแท่ตี น่ื เตน ทสี่ ุดไวในตอนตนเพ่อื เรยี กความสนใจ ง. แทรกบทพรรณนาไวใ นตอนทีเ่ หมาะสมเพื่อใหบ ทบรรยายมีชวี ติ ชวี านา สนใจ 19. ขอ้ ใดใหค้ วามหมายของ พรรณนาโวหาร ไดถ้ ูกต้องทส่ี ุด ก. กระบวนความที่กลา วชแ้ี จงเรือ่ งราวเปรยี บเทยี บใหผูอ านเหน็ จริง ข. กระบวนความท่กี ลาวชแ้ี จงถงึ ตวั อยางเปรยี บเทียบใหผ ูอานเขาใจ ค. กระบวนความทีก่ ลาวช้ีแจงใหผอู านไดเ หน็ ภาพตามทีผ่ เู ขียนตองการ ง. กระบวนความท่ีกลา วช้แี จงเรอ่ื งตา งๆ โดยละเอยี ดใหผูอา นรแู จมแจง 20. ในการบรรยายเหตกุ ารณค์ วรปฏบิ ัตติ ามขอ้ ใด ก. บรรยายทุกเหตุการณใแ หมสี ัดสวนพอๆกนั ข. เลอื กเฉพาะเหตุการณแทส่ี าคัญเทา นั้นมาบรรยาย ค. บรรยายเหตุการณทแ ี่สาคญั กอนเหตกุ ารณแทีไ่ มสาคัญ ง. บรรยายทุกเหตกุ ารณเแ พือ่ ใหผ ูอา นผฟู ังติดตามเรอ่ื งได 21. ขอ้ ใดเป็นการบรรยาย ก. ทอมเป็นแมวตัวผู ขนสเี ทาเปน็ มันเรยี บ ข. สามคั คธี รรมเปน็ สิ่งจาเป็นสาหรบั มนษุ ยแ เฉกเชนนทิ านเรอื่ งก่งิ ไผ ค. ประสิทธิ์สวมกางเกงขม่ี า ทอ็ ปบตู฿ และเสอื้ เช้ติ แลว ข้นึ ขมี่ า สีดาตัวงาม ง. เวลาของการเป็นนกั เรยี นมีนอ ย จึงควรใชเ วลาใหถ ูกตองเหมาะสมทส่ี ดุ 22. “แดดในยามเยน็ กาลงั อ่อนลงส่สู มัยใกลว้ ิกาล ทอแสงแผซ่ า่ นไปท่ัวสาลีเกษตร” ข้อความข้างต้นเป็น ลลี าการเขยี นแบบใด ก. เสาวรจรี ข. นารปี ราโมทยแ ค. พิโรธวาทัง ง. สัลลาปังคพสิ ยั 23. ถา้ เราตอ้ งการใหก้ ารพรรณนามชี วี ติ ชีวาน่าอา่ น และช่วยใหผ้ ้อู ่านผฟู้ ังรบั รคู้ วามหมายของสิง่ ท่ีเป็น นามธรรมไดด้ ีย่ิงข้นึ เราควรใช้กลวธิ ีการพรรณนาตรงกับขอ้ ใด ก. อปุ มา ข. สัญลกั ษณแ ค. พรรณนาสวนประกอบแตล ะสว นใหแจมแจง ง. พรรณนาลกั ษณะเดนไมเ นนลกั ษณะประกอบ วชิ า ภาษาไทยพืน้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 11 24. ถา้ ต้องการใหก้ ารบรรยายมชี วี ิตจติ ใจ ควรใชก้ ลวิธีในการนาเสนอบทบรรยายอยา่ งไร ก. ต้งั คาถามเก่ยี วกบั เหตุการณทแ ีเ่ กิดขึ้น ข. แทรกบทพรรณนาเขา ไวใ นตอนทเ่ี หมาะสม ค. ผูกเป็นบทสนทนาขึน้ โดยมผี ถู ามคนหน่ึงผตู อบคนหนึ่ง หรืออาจจะหลายๆคนก็ได ง.จดั ลาดับเหตุการณตแ ง้ั แตเ รม่ิ ตนจนคลคี ลายไปเปน็ ระยะๆตามลาดับของกาลเวลาตามทีเ่ ป็นจริง 25. “ทศั นียภาพของแมน่ ้าบางประกงยามสนธยาเป็นภาพทป่ี ระทับใจมาลนิ ีอย่างย่งิ ดวงอาทติ ย์ลบั ทิวไม้ไป แลว้ ลมเย็นพดั มาเบาๆ มาลินรี สู้ กึ สดชื่น เธอสูดอากาศบรสิ ทุ ธิ์เต็มท่ี” ข้อความนเี้ ป็นการพรรณนาถงึ สงิ่ ใด ก. พรรณนาความรสู ึกของมาลนิ ี ข. พรรณนาบรรยากาศของแมน้าบางประกง ค. พรรณนาความงามตามธรรมชาติของแมนา้ บางประกงในยามอาทิตยแตกดนิ ง. ไมม ีขอ ใดถูก คาชแี้ จง จงพจิ ารณาว่าข้อความตอ่ ไปนีเ้ ปน็ การอธิบาย บรรยาย หรอื พรรณนา ตวั อย่าง ในการใชภ าษาสอ่ื สาร แมว าบุคคลจะมวี ฒุ ิภาวะ กลา วคือมคี วามเจริญเติบโตในดา นตา งๆ อยางเพียง พอทจ่ี ะเรียนรูก ารใชภาษาสื่อสารได แตถาบคุ คลขาดความสนใจหรอื ขาดประสบการณเแ ดิมทเี่ ป็นพน้ื ฐานแกก าร เรียนรภู าษา ก็กลาวไดว า บุคคลนน้ั ขาดความพรอ มในการเรียนรกู ารใชภ าษาสอ่ื สาร ตอบ อธบิ าย 1. ดอกจันทนกแ ะพอรว งพรู แตม ิไดหลนลงสพู นื้ ดินทีเดียว เกสรเลก็ ๆ แดงเรื่อแกมเหลอื งลอยวอ นกระจายพลัด พรายอยใู นอากาศท่ีโปรงสะอาดเหมือนลวดลายของตาขา ยทคี่ ลมุ ไตรพระ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 2. อนจิ จา แสงเดอื นเพญ็ ผอ งกระจางจบั พระพกั ตรแอยูเม่อื กี้กจ็ างซดี ขมุกขมัวลง ทองฟาู สลวั มวั พยบั คร้มึ อากาศ เย็นเฉยี บจบั หัวใจ น้าคางหยดลงเผาะๆ เป็นหยาดนา้ ตาแหง สวรรคแ เกสรรังรว งพรเู ปน็ สายสหัสธาราสรงแหง พระพุทธสรีระ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 3. บงเนือ้ ก็เน้ือเตน พิศเสนสรีรรแ วั ทัว่ รางและทง้ั ตัว ก็ระริกระริวไหว ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 4. เจางามนาสายลดังกลขอ เจา งามศอเหมอื นคอสุวรรณหงสแ เจา งามกรรณกลกลบี บษุ บง เจา งามวงวลิ าศเรยี บระเบยี บไร ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 5. น้าคางทเี่ กาะคา งบนใบหญา ตองแสงอาทติ ยแกท็ อแสงเปน็ ประกายระยบิ ระยับราวกบั เพชรน้าหนึ่ง ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 6. สมัยหนงึ่ เมอ่ื คนไทยเร่ิมคิดที่จะเลกิ เปบิ ขาวดว ยมอื และตองการเครือ่ งมือการกินของตะวนั ตกเขา มาใช ชาวตะวันตกกไ็ ดเสนอคนไทยดว ยเครอ่ื งมอื การกินอยางครบชดุ สมบูรณแแ บบ ประกอบดว ยมดี สาหรบั หนั่ ชอ น ซุป ชอนปลา มีดปลา มดี หวาน ฯลฯ จนลานตาหยิบไมถกู แตเมือ่ คนไทยต้งั ใจจะรับวฒั นธรรมการกนิ แบบ ตะวันตก เขากพ็ ยายามเลือกคัดเครอ่ื งมือกินเฉพาะคนไทยออกมา จนในท่ีสุดกป็ รากฏอยางที่เหน็ ทกุ วนั นีค้ อื ชอ น หนง่ึ คัน และสอมหนึง่ คนั รวมกันเปน็ คูหนึง่ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. วิชา ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 12 7. สมยั พระเจาพรหมทัตครองกรุงพาราณสี ยงั มเี ศรษฐผี หู นึ่งมีทรัพยสแ มบัตมิ ากมาย เศรษฐีน้นั มีบุตรชาย3 คน มีสติปญั ญาวชิ าความรูทดั เทยี มกนั ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 8. ศนู ยเแ ยาวชนลมุ พนิ ีเป็นศูนยเแ ยาวชนแหง หนง่ึ ในหลายแหงทีส่ รางและบรหิ ารงานโดย กทม. เปดิ ดาเนินการมา ตัง้ แต พ.ศ. 2504 ภายในบรเิ วณศูนยฯแ มสี นามหญาสา หรับเลน ฟตุ บอล ตะกรอ ชิงชาไมล่ืน ฯลฯ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 9. ในทสี่ ุด หลงั จากการเดินทางอันลา บากย่ิงแลว เรากม็ าถงึ บา นพกั เชงิ เขาในเวลาใกลคา่ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 10. งานปน้ั ขนมจบี แปงู สิบนี้ เปน็ การแสดงความสามารถของลูกผูห ญิง เร่มิ ตั้งแตโมแปูง เอาแปูงมาคลึงบน กระดาน ตัดแปงู เป็นทอ นกลมๆ แลว ใชน วิ้ ขลิบรมิ ใหเ ป็นเกลียว ป้ันเปน็ รูปตางๆ แลว นา ไปนงึ่ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 11. ครุเป็นภาชนะเกา ท่ีทา กันมาตัง้ แตสมัยพระรวง ใชข นนา้ สงสว ยของเมอื งข้ึน เพราะครุที่สานจากไมไ ผ นั้นมนี ้าหนักเบา สะดวกในการขนยายระยะทางไกลๆ นอกจากนย้ี งั มภี าชนะเครอื่ งใชอ กี มากท่ีทาจากไมไผ เชน ทา เคร่อื งมอื ดักสัตวแ ทา เครื่องดนตรี และอ่นื ๆ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 12. สาร ทใ่ี ชใ นภาษาไทย หมายถึง เร่ืองราวอันมคี วามหมายซงึ่ มนุษยสแ ามารถรับรไู ดจ ากแหลงตา ง ๆ ……………………………………………………………………………………………………….. 13. มนษุ ยใแ นโลกเรานตี้ อ งการการยอมรับจากสังคมดวยกันทง้ั สน้ิ ไมม ีใครเลยท่ีอยากจะใหสงั คมดถู กู เหยยี ดหยามตนเอง ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 14. สังคมหมายถงึ ภาวะการดารงชีวติ โดยเกี่ยวขอ งพ่งึ พากนั ระหวางบุคคลตงั้ แต 2 คนขน้ึ ไปในดา นตา งๆ อาทิ ความเก่ียวของผกู พันในครอบครัว ชุมชน สถาบัน สวนวัฒนธรรม หมายถงึ แบบแผนทเ่ี ปน็ ทั้งรปู ธรรมและ นามธรรมของการดา รงชีวติ อยใู นสงั คม เชน แบบแผนการแตง กาย การแสดงกริ ยิ าอาการ ฯลฯ ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. 15. มองไปขางหนาเห็นนกคมุ โผข้ึนจากพงหญา หมปู ุาสามตัววงิ่ พรวดพราดสวนทางมา ตอบ……………………………………………………………………………………………………….. วชิ า ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาออ่ น 13 ใบความรูห้ น่วยท่ี 1 เร่ือง การพจิ ารณาเน้อื หาและกลวิธใี นวรรณคดี การพิจารณาเนือ้ หาและกลวิธีในวรรณคดี เนือ้ หา หมายถึง ใจความสาคัญหรอื สาระสาคัญของเรอื่ ง กลวิธี หมายถงึ วธิ ีการทก่ี วีหรอื ผปู ระพนั ธใแ ชใ นการนาเสนอเน้ือหา วรรณคดี หมายถึง วรรณกรรมหรอื งานเขียนที่ ยกยอ งกันวาดี มีสาระ และมีคณุ คาทางวรรณศิลป การ ใชค าวา วรรณคดเี พ่ือประเมนิ คา ของวรรณกรรมเกิดขน้ึ ในพระราชกฤษฎีกาต้ังวรรณคดสี โมสรในสมยั รัชกาลที่6 วรรณคดสี โมสร จดั ต้ังขน้ึ โดยพระราชกฤษฎีกา ตัง้ วรรณคดีสโมสร พ.ศ. 2457 เม่ือวนั ที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ.2457 ตรงกับรชั สมัยพระบาท- สมเด็จพระมงกุฎเกลา เจา อยหู วั การพิจารณาเน้อื หาและกลวิธใี นวรรณคดี มกี ารพิจารณาในประเด็นต่อไปน้ี 1. เนื้อเรื่อง คือ เรอ่ื งราวต้ังแตตนจนจบท่ีเลา วามเี หตุการณแใด ใคร ทาอะไร ทไ่ี หน อยา งไร ตวั อยา ง เรอ่ื งเสภาขุนชา งขุนแผน ตอนขุนชา งถวายฎกี า เรม่ิ ตง้ั แตพ ลายงามคิดถึงนางวนั ทองผเู ปน็ มารดาซึ่งยงั อยูกบั ขนุ ชา ง จงึ คดิ จะพานางมาอยดู ว ยกับตนและขุนแผน พลายงามลอบข้นึ เรอื นขนุ ชา งและพา นางวนั ทองหนี ขนุ ชา งโกรธจึงถวายฎกี าตอ สมเดจ็ พระพนั วษากลา วโทษพลายงาม สมเดจ็ พระพนั วษาตัดสนิ ให นางวันทองเลอื กจะอยูก ับใคร แตนางวนั ทองตัดสนิ ไมไ ด เพราะยงั รักขุนแผน แตก็เหน็ ใจขุนชางเรือ่ งจบลงเมอื่ สมเดจ็ พระพันวษากริว้ และส่ังประหารนางวันทอง เพอ่ื ทจ่ี ะใหเ ขาใจเนอ้ื เรอ่ื ง ผอู า นจะตอ งอา นอยา งพนิ จิ พเิ คราะหแ เพอ่ื จบั ใจความสาคัญใหไ ด หากเปน็ ศพั ทแโบราณ ก็ตอ งศกึ ษาความหมายเสียกอ น จึงจะเขา ใจเนื้อเรอื่ งไดด ี 2. โครงเรื่อง คือ ลาดับหรอื ทิศทางของเรื่องท่วี างไวเป็นกรอบ เปน็ แนวทางในการสรา งเรอื่ ง ตวั อยา ง โครงเรอ่ื งเสภาขุนชา งขุนแผน ตอนขุนชา งถวายฎกี า โครงเรอ่ื งเกย่ี วกบั ผหู ญงิ คนหนง่ึ ซง่ึ ตกอยู ในสถานการณคแ ับขัน ไมอ าจตัดสนิ ใจไดวา จะเลือกไปอยกู บั ผูชายคนใด เพราะคนหน่งึ ตนก็รักมาก อีกคนหนึ่งก็ สงสารเหน็ ใจวา เขาดตี อตนมากโครงเรื่องมกั แสดงความขัดแยง ท่เี ปน็ เหตขุ องเร่ืองราวตางๆอาจเป็นความขดั แยง ระหวางตวั ละครฝาุ ยหน่งึ กบั อกี ฝาุ ยหนงึ่ 3. ตัวละคร คือ ผทู ี่ทาใหเ กดิ เหตกุ ารณใแ นเรอื่ ง และผูถูกกระทาทีต่ องรับผลจากเหตุการณแนนั้ ลักษณะนสิ ัย ของ ตัวละครมักเปน็ เนอ้ื หาสาคญั ของเรือ่ ง ในการวิเคราะหแลกั ษณะนสิ ยั ของตวั ละคร อาจพิจารณาไดหลาย ประเดน็ เชน - ตัวละครตวั ใดสาคัญแกเ น้ือเรื่อง หรือแกความคิดเหน็ ของกวี - ตวั ละครใดทาใหเนอ้ื เร่อื งมีรสขึ้นในทางใด - ตวั ใดควรถอื เปน็ ตวั เอก เกย่ี วเน่อื งกบั ชอื่ เรือ่ งหรือไม - ตวั เอกหรอื ฝาุ ยตรงขาม กบั ตวั เอกมีขอที่นา ชมเชยหรือตาหนิอยา งไร - เปน็ ตวั ละครสมมุตทิ ่ีคลายกบั ชีวติ มนุษยแจรงิ เพียงใด - การแสดงลักษณะนสิ ยั ของตัวละครนนั้ กวแี สดงโดยอาศยั คาพูด ของตัวละคร หรอื โดยการ พรรณนาและบรรยาย เปน็ ตน 4. ฉากท้องเรื่องฉากทอ้ งเรอ่ื ง คอื เวลาและสถานท่ีทเ่ี กิดเหตกุ ารณแ หรือตวั ละครแสดงพฤตกิ รรม ตวั อยา ง ฉากทอ งเรอ่ื ง เรื่องเวสสันดรชาดกกณั ฑมแ ทั รี เป็นฉากปุาทพ่ี ระนางมัทรีเสด็จไปเกบ็ ผลไม มีความวปิ ริตพกิ ล เปน็ ลางราย เร่ืองมทั นะพาธา เปน็ ฉากสมมตุ ิ คือฉากสวรรคแและเมืองหัสตินาปรุ ะ วชิ า ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 14 5. บทเจรจา หรือ ราพงึ ราพัน คือ บทที่เป็นคาพดู หรอื ความนึกคิดของตวั ละคร เปน็ กลวิธีการประพนั ธแ อยา งหนง่ึ ที่นอกจากจะทาใหผูอา นเขาใจเนอ้ื เร่อื งแลวยงั ทาใหเ ขา ใจลักษณะนสิ ยั ทาที และความรูส ึกของตัว ละครอีกดวย และในบทเจรจาหรอื บทราพงึ ราพนั มกั จะมสี านวนโวหารที่คมคายเปน็ ท่จี ับใจผูอ า นอยดู วย 6. แกน่ ของเรื่อง บางทเี รียกวา แนวเรอ่ื ง แนวคดิ สารัตถะ ซึง่ กห็ มายถงึ ทรรศนะหรือเจตนารมณแท่ีกวี ตองการ จะเสนอตอผูอานโดยแฝงอยูในเนอื้ หาของเร่อื งแกน ของเรอื่ ง เปน็ แกนหลกั ท่กี วใี ชในการวางโครงเรื่อง สรา งตัวละคร สรางฉาก และดาเนนิ เรอื่ ง จงึ เป็นจุดเรมิ่ ตนในการแตงเรื่องแกนของเรอื่ ง เปน็ ส่งิ ที่ควรพิจารณา หลังสุด หลังจากท่ีไดอานเรือ่ งนน้ั จบแลวเปน็ การประมวลทกุ ส่งิ ท่ไี ดอา นอยางพินิจพเิ คราะหมแ าสกัดเอาแกนเรือ่ ง ออกมา ซึ่งตอ งมปี ระสบการณเแ ปน็ อยา งดีสาหรับผเู รียน จะตอ งอธิบายไดว าท่เี ขา ใจแกนของเร่ืองวาเป็นเชน น้ี เพราะเหตใุ ด เร่ืองพระอภยั มณี ตอน พระอภัยมณหี นนี างผีเส้อื แกน ของเรือ่ ง คอื ความรกั ของผทู ต่ี างเผา พันธุแ ยอมไมจ รี ังนา จะพิจารณาไดจาก เนอื้ เรื่องทีแ่ สดงความพยายามของพระอภัยมณที จี่ ะหนีนางผเี สื้อ โดยใหเหตผุ ล ทว่ี า “พี่มนษุ ยแสดุ สวาทเปน็ ชาตยิ กั ษแ จงคิดหักความสวาทใหขาดสูญ” คุณคา่ และความสาคัญของการศกึ ษาวรรณคดแี ละวรรณกรรม วรรณคดเี ป็นส่งิ สรางสรรคอแ นั ลา้ คาของมนุษยแ มนษุ ยแสรา งและส่ือสารเรื่องราวของชีวิต วัฒนธรรมและ อารมณคแ วามรสู กึ ที่เก่ยี วขอ งหรอื สะทอ นความเปน็ มนษุ ยแดวยกลวิธีการใชถอยคา สานวนภาษา ซง่ึ มีความเหมือน หรอื แตกตา งกันไปในแตละยุคสมยั พระยาอนมุ านราชธน ไดกลาวถงึ ความสาคญั ของวรรณคดีไว ในหนงั สือแงค ิดจากวรรณคดีวา โลกจะ เจริญกาวหนา มาไดไกลก็เพราะวิทยาศาสตรแ แตล าพังวิทยาศาสตรเแ ทานนั้ ไมค รอบคลมุ ไปถงึ ความเปน็ ไปในชีวิต ท่มี ีอารยธรรมและวฒั นธรรมสูง เราตอ งมศี าสนา เราตองมปี รัชญา เราตอ งมศี ิลปะ และเราตองมวี รรณคดีดว ย สิ่งเหลา นยี้ อมนามาแตความดีงาม นาความบันเทงิ มาใหแ กจติ ใจใหเราคดิ งาม เหน็ งาม ประพฤติงาม มีความงาม เปน็ เจาเรือน แบบสนิทอยูในสันดาน ศลิ ปะและวรรณคดนี ้ีแหละคอื แดนแหงความเพลดิ เพลินใจ ทาใหมีใจสงู เหนอื ใจแขง็ กระดา ง เปน็ แดนท่ี ทาใหความแขง็ กระดา งตองละลายสญู หาย กลายเปน็ มีใจงาม ละมุนละมอม เพียบพรอมไปดว ยคุณงามความดี วรรณคดมี ี ความสาคัญ ทางดา นการใชภ าษาสะทอนใหเ หน็ วถิ ชี ีวิตของคน การสบื ทอดและอนรุ กั ษแ วฒั นธรรม กฎระเบยี บ คาสอน และเป็นเคร่อื งมือสรา งความสามคั คีใหเกิดในกลมุ ชน และใหความจรรโลงใจ นอกจากจะใหค ณุ คาในดา นอรรถรสของถอยคาใหผ ูอานเหน็ ความงดงามของภาษาแลว ยังมคี ณุ คาทางสติปัญญา และศีลธรรมอกี ดวย วรรณคดจี งึ มคี ณุ คาแกผ อู าน 2 ประการคือ 1. คณุ คาทางสนุ ทรียภาพหรือความงาม สุนทรยี ภาพหรอื ความงามทางภาษาเปน็ หัวใจของวรรณคดี เชน ศลิ ปะของการแตงทั้งการบรรยาย การเปรียบเทียบ การเลอื กสรรถอยคาใหม คี วามหมาย เหมาะสม กระทบอารมณผแ อู า น มีสมั ผัสใหเ กดิ เสยี งไพเราะเปน็ ตน 2. คุณคาทางสารประโยชนแ เปน็ คุณคาทางสตปิ ญั ญาและสังคมตามปกติวรรณคดีจะเขียนตามความเป็น จริงของชวี ติ ใหคตสิ อนใจแกผูอาน สอดแทรกสภาพของสังคม วฒั นธรรมประเพณี ทาใหผ ูอ านมีโลกทศั นเแ ขา ใจ โลกไดก วา งข้ึน วชิ า ภาษาไทยพน้ื ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาออ่ น 15 ใบความรู้หนว่ ยท่ี 1 เรอ่ื ง การวิเคราะหแ์ ละประเมนิ ค่าวรรณคดี ************************************************* กาวิเคราะหว์ รรณคดแี ละวรรณกรรม การวเิ คราะห์วรรณคดีและวรรณกรรม คอื การพิจารณาในแงความงามของวรรณคดีและวรรณกรรมวา มคี วาม ดีเดนหรอื ไพเราะอยา งไร เพอ่ื ทาใหเกดิ ความเขา ใจ ความซาบซงึ้ ตระหนกั ในคุณคา และความงามของวรรณคดี และวรรณกรรม ทาใหเ กิดความหวงแหน ตอ งการรกั ษาไวเป็นสมบัติของชาติ หลักการวเิ คราะห์วรรณคดีและวรรณกรรม มีดงั นี้ 1. อานชา ๆ วเิ คราะหทแ าความเขาใจ รวู า ใคร ทาอะไร ทไ่ี หน อยา งไร 2. คน หาวา ส่ิงทก่ี วีแสดงออกมีอะไรบาง เพราะกวีแตละทา นจะมีทศั นะเป็นของตนเองซ่งึ สื่อใหเ ห็น ปรัชญาที่กวยี ึดถือ ความรู ความนึกคิดและคานยิ มตอ สิง่ ตาง ๆ การวเิ คราะหล์ กั ษณะเดน่ ของวรรณคดแี ละวรรณกรรม คาวา “วิเคราะห”แ ในพจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2556 (2556 : 1115) อธิบายไวว า วเิ คราะหแ หมายถงึ แยกออกเปน็ สว น ๆ เพ่ือศึกษาใหถ อ งแท เชน วเิ คราะหแปญั หาตาง ๆ วิเคราะหแขา ว การวิเคราะหแ คอื การพจิ ารณาแยกแยะส่งิ ใดสงิ่ หนึ่งออกเปน็ สว น ๆ เพ่ือทาความเขาใจแตละสวนใหแจมแจง จากนั้นควรพจิ ารณาวาแตล ะสว นมีความสมั พันธเแ ก่ยี วขอ งกันอยา งไร การวิเคราะห์ลกั ษณะเด่นของวรรณคดแี ละวรรณกรรม มีดงั นี้ 1. วิเคราะห์เนอื้ หา วา มลี กั ษณะอยา งไร กลาวถงึ ส่ิงใด องคแประกอบตา ง ๆ ของเรอื่ งมีการประสานกนั อยางกลมกลืนหรอื ไม ตรงตามขอเทจ็ จริงหรอื มคี วามสมจรงิ หรอื ไม 2. วเิ คราะหร์ ูปแบบ พจิ ารณาลักษณะคาประพนั ธแวาเป็นรอยแกวหรือรอยกรอง เหมาะสมกับเน้อื หา หรอื ไม 3. วเิ คราะห์ดา้ นวรรณศลิ ป์ การใชส านวนโวหารไพเราะสละสลวย มีลกั ษณะเดนในเชิงประพนั ธหแ รอื ไม วรรณคดแี ละวรรณกรรมทด่ี ีจะตองมวี รรณศิลป คือ มกี ารใชภาพพจนแ เชน สัทพจนแ อปุ มา อปุ ลักษณแ มีการเลน เสียง เชน เสียงสัมผัส มีการเลน คา เชน การใชค า 4. วิเคราะห์การแสดงออกอย่างมีศิลปะ ศิลปะ คือ การแสดงออกท่กี อใหเ กดิ อารมณแสะเทอื นใจ เมอ่ื อานวรรณคดีและวรรณกรรมแลวเกิดอารมณสแ ขุ หรอื ทุกขแ เรียกวา อารมณแสะเทือนใจ 5. วเิ คราะหค์ ณุ คา่ ทางสงั คม วรรณคดแี ละวรรณกรรมจะสะทอ นภาพเหตุการณแในอดตี และวถิ ชี ีวติ ของ คนแตละยคุ แตละสมัย หลกั การวเิ คราะหแควรพิจารณาวา เนือ้ หากลา วถงึ วิถชี ีวิตความเป็นอยใู นสมยั นัน้ อยางไร มีวัฒนธรรมดา นตาง ๆ อยางไร การสงั เคราะห์วรรณคดแี ละวรรณกรรม สังเคราะหแ หมายถงึ การนาความรู ประสบการณแ ความสามารถมาใชใ นการสรางสรรคสแ ่งิ ใดส่ิงหนึง่ ขึน้ โดยมีจดุ มุง หมายทชี่ ดั เจน เชน การประพนั ธแวรรณคดีและเขยี นวรรณกรรมตอ งใชค วามรคู วามสามารถหลาย ๆ ดา น ท้ังความรูท ่วั ไป การใชภ าษา สานวนโวหาร มาสรางสิง่ ใหมข้ึนเปน็ ผลงานวรรณคดีและวรรณกรรม การสงั เคราะหขแ อ คดิ จากวรรณคดีและวรรณกรรมก็เชน เดยี วกนั จาเป็นตองอา นหลาย ๆ คร้งั ใช ประสบการณแ ความสามารถทางภาษาในการวเิ คราะหแ ตคี วาม ทาความเขาใจเน้อื หาแลวสังเคราะหอแ อกมาเป็น ขอ คดิ คติเตือนใจ เพื่อนนาไปใชใ นชีวติ ประจาวนั เชน วิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาออ่ น 16 - รามเกยี รติ์ ลิลติ ตะเลงพาย ใหข อคิดเร่ืองความรกั ชาติ - สามคั คเี ภทคาฉันทแ ใหข อ คิดเรือ่ งความสามัคคี - โคลงโลกนติ ิ สุภาษิตพระรว ง ใหขอ คดิ ในเรอื่ งการดาเนินชีวติ ในสงั คมมนษุ ยแ การใชจาย การคบเพื่อน - มัทนะพาธา อเิ หนา ขุนชา ง-ขุนแผน ใหข อ คดิ ในเร่ืองความรกั ความเจ็บปวดในความรัก การประเมินคา่ วรรณคดแี ละวรรณกรรม วรรณคดเี ป็นผลงานทส่ี บื ทอดกันมาชานานเป็นหนงั สอื ท่ีมคี ณุ คาสมควรอานอยางพนิ ิจพิเคราะหแไปถงึ การวิจักษแ ซง่ึ เทา กบั เป็นการกลนั่ กรองคณุ คาของวรรณคดที ่อี า น มีทง้ั คุณคา ทางดานเนือ้ หา คุณคา ทางดา น วรรณศิลป และคุณคา ทางดา นสงั คม โดยพิจารณาดังนี้ 1. คณุ คา่ ด้านเนอื้ หา การพิจารณาคณุ คาดานเนอ้ื หามแี นวทางในการพจิ ารณา ดงั ตอ ไปนี้ 1) รปู แบบ ในการศกึ ษาวรรณคดี นักเรยี นควรมคี วามเขา ใจเกี่ยวกับรปู แบบของวรรณคดีวาจะ พจิ ารณาวรรณคดเี รื่องนัน้ ในลักษณะใด ซงึ่ รูปแบบของวรรณคดีแบง ออกเปน็ รอยแกวและรอ ยกรอง 1.1) รอ ยแกว คอื คาประพนั ธทแ ไ่ี ม จากดั ถอ ยคาและประโยค ไมม กี ฎเกณฑทแ างฉันทลักษณเแ ปน็ รปู แบบตา งๆ ตายตวั การพิจารณาความหมายในคาประพนั ธปแ ระเภทรอยแกวข้ึนอยกู บั จุดประสงคแแ ละเนอ้ื หา ของเร่อื ง ถากวมี ีจดุ มงุ หมายท่ีจะบนั ทึกเรอื่ งราวเหตุการณใแ หความรทู ั่วๆ ไป จะมกี ารใชภาษาตรงไปตรงมา เรียบงาย และชัดเจน และหากกวีแตง เรอื่ งที่มเี นอื้ หาลุมลึก แสดงความลกึ ซึ้งแยบคาย เชน เรอื่ งเกยี่ วกับ พระพทุ ธศาสนา ปรชั ญา หรือเรอ่ื งท่ีเกิดจากจินตนาการ วรรณกรรมรอ ยแกว ช้นิ ท่ีเลอื กใชถ อ ยคาไดเ หมาะสม เนอื้ ความ แตงไดก ระชับรดั กมุ สละสลวย ส่อื ความหมายไดช ัดเจน วางเหตกุ ารณใแ นเร่อื งไดแ นบเนยี น วรรณกรรมรอยแกวชิ้นนั้น จะมีความไพเราะงดงามและสะเทือนอารมณผแ ูอา นไดเป็นอยา งดี 1.2) รอ ยกรอง คือคาประพันธทแ ีน่ าคามาประกอบกันข้นึ ใหม ลี ักษณะรูปแบบตามท่กี าหนดไวแ ละมี กฎเกณฑขแ อบงั คับตา ง ๆ วรรณคดสี มาคมไดม ีการบญั ญัตคิ าวา รอ ยกรอง เป็นคารวมเรียกโคลง ฉันทแ กาพยแ กลอน และรา ย คาประพันธปแ ระเภทรอยกรองจะเนน จงั หวะของเสยี งซึ่งเกดิ จากการกาหนดจานวนพยางคแหรือ คาเปน็ วรรค บาท และบท การผกู คาสมั ผัสคลองจองอยา งมแี บบแผน ลักษณะการบงั คับตาแหนง วรรณยกุ ตแ เชน โคลง เปน็ ตน และการเพิม่ สมั ผัสคลอ งจองในวรรคขน้ึ อยูก ับลีลาชน้ั เชงิ ของกวแี ตล ะคน วรรณคดเี ร่ืองหนึง่ ๆ อาจ ใชคาประพันธชแ นิดเดยี วเป็นหลัก เชน เสภาเร่อื งขนุ ชา งขนุ แผน เรื่องอิเหนา แตง เปน็ กลอนสภุ าพ วรรณคดีบาง เรือ่ งแตงดว ยคาประพนั ธแตางชนิดกัน เชน เร่ืองพระลอ เรอื่ งตะเลงพายแตง เปน็ โคลงและราย เรียกวาลลิ ติ เรอ่ื ง มัทนะพาธาแตง เปน็ ฉันทแแ ละกาพยแ เรยี กวา คาฉนั ทแ กาพยเแ หเ รือแตงเป็นโคลงและกาพยเแ พ่อื ใหฝ พี ายได ขบั เห ในกระบวนพยหุ ยาตราทางชลมารค กวไี ดเ ลือกรูปแบบกาพยแยานี ซง่ึ เหมาะกับเนอื้ เร่ืองทพ่ี รรณนาธรรมชาติ รวมกับอารมณคแ วามรสู ึกของกวที ่ีแสดงความรักความอาลัยถึงคนรกั การอานคาประพนั ธแเปน็ จงั หวะทานองตามลักษณะคาประพนั ธแแตละชนดิ จะชว ยใหผอู า นสามารถรับรู อารมณแของกวีท่แี ทรกไวใ นบทรอ ยกรองอยา งมีประสิทธิภาพ การอานอยางเขา ใจซาบซึง้ ยอ มชว ยใหผ อู า นและ ผูฟงั เขาถงึ รสถอ ยคา รสความ รสคลอ งจอง และรสภาพอยางสมจรงิ เกิดความรูส กึ ประทบั ใจในวรรณคดีไทย 2) องคป์ ระกอบของเรือ่ ง พิจารณาไดดงั นี้ 2.1) สาระ พจิ ารณาวาสาระทผ่ี ูแ ตง ตอ งการสอ่ื มายังผูอา นเป็นเรือ่ งอะไรเชน ใหค วามรู ขอ เท็จจรงิ ขอ คดิ เหน็ หรอื แสดงความรูสึกนึกคิดออกมา ควรจบั สาระสาคญั หรอื แกนของเร่ืองใหไดว าผูแตง ตองการสื่ออะไร แกนเรอ่ื งมีลกั ษณะแปลกใหม นาสนใจเพยี งใด เชน เรอ่ื งสามกก฿ มเี นอ้ื หาเก่ียวกบั การปกครองบา นเมอื ง และ การชิงอานาจกันดว ยอุบายการเมืองและการสงคราม เป็นตน 2.2) โครงเรอื่ ง พจิ ารณาวิธกี ารเรียงลาดบั ความคดิ หรอื เหตกุ ารณใแ นเร่อื งวา เปดิ เร่ืองอยางไร ดังเชน โครงเรอื่ งของเสภาเร่ืองขนุ ชา งขนุ แผน ตอนขุนชางถวายฎีกา คือ ผูห ญิงทต่ี องเลือกไปอยูกบั ผชู ายคนใดคนหน่ึง ซึ่งคนหน่งึ ตนก็รกั มากอีกคนหนึง่ กด็ ีตอตนมาก กวีมีวิธีวางโครงเรอื่ งไดด ีหรือไม การลาดบั ความไปตามลา ดับ วิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 17 ข้ันตอนหรือไม มีวธิ กี ารวางลาดับเหตุการณแนา สนใจอยางไร และมีการสรา งปมขัดแยง อะไรที่นาไปสูจดุ สงู สดุ ของเรอื่ ง เปน็ ตน 2.3) ฉากและบรรยากาศ พิจารณาการพรรณนาหรอื บรรยายฉากของเรือ่ ง โดยบรรยากาศนน้ั สราง โดยการบรรยายฉาก ซง่ึ เกิดจากการสรา งเหตุการณแตางๆ ท่ีเกดิ ข้ึนในเรอ่ื งกวีตองใหรายละเอียดเกยี่ วกับสถานท่ี และสภาพแวดลอ ม เพ่ือใหผูอา นเกิดความรสู ึกคลอยตาม เชน เรอ่ื งสามกก฿ มฉี ากของเร่อื งอยใู นประเทศจนี ใน สมัยพระเจา เหยี้ นเต เสภาเรื่องขุนชา งขุนแผน ตอน ขนุ ชางถวายฎกี ามีฉากการตัดสินพระทัยของสมเด็จพระ พนั วษาก็เกดิ ขึน้ ในสมัยการปกครองตามระบอบสมบูรณาญาสิทธริ าชยแและบรรยากาศนา เกรงขาม เปน็ ตน 2.4) ตวั ละคร พิจารณาลักษณะนิสยั ของตัวละครเปน็ สวนสา คญั ของเร่อื ง โดยตอ งพิจารณาวา มี บุคลกิ ภาพอยางไรและมบี ทบาทอยางไร พฤติกรรมทีแ่ สดงออกมาดีหรือไม เชน ความไมร ูจ ักกาลเทศะของ ขุนชา งในคราวท่ดี าน้าเขาไปถวายฎกี าถึงเรือพระที่นั่ง เป็นตน 2.5) กลวิธกี ารแตง พจิ ารณาวธิ ีการเลือกใชถ อยคา และการนาเสนอวากวีนาเสนออยางไร เชน เสนออยางตรงไปตรงมา เสนอโดยใหต ีความจากสญั ลกั ษณแหรือความเปรียบ เสนอโดยใชภ าพพจนใแ หเ กดิ จินตภาพ ควรพิจารณาวาวธิ กี ารตาง ๆ เหลาน้ี ชวนใหนา สนใจ นาตดิ ตามและนา ประทบั ใจไดอ ยา งไร 2. คณุ คา่ ด้านวรรณศิลป์ การพจิ ารณาคุณคา ดา นวรรณศลิ ป พจิ ารณาจากการเลือกสรรคามาเรยี งรอยกนั ใหเกดิ ความงาม ความไพเราะ มคี วามหมายลกึ ซง้ึ กินใจ ทาใหผ อู านเกิดจนิ ตนาการ ซง่ึ มีแนวทางในการพจิ ารณา ดังนี้ 1) การสรรคา คอื การทก่ี วีเลอื กใชคาใหสื่อความคิด ความเขา ใจ ความรูสกึ อารมณไแ ดอ ยา งไพเราะตรง ตามท่กี วีตอ งการ โดยพจิ ารณาการใชคาตางๆ ดังนี้ 1.1) การเลอื กใชคาไดถูกตอ งตรงตามความหมายทีต่ อ งการ เชน การเลือกใชคาไวพจนแ คือ คาที่ เขียนตางกัน แตมีความหมายเหมอื นกันหรอื ใกลเ คยี งกัน บางคาจะใชในบทรอยกรองเทา นน้ั เชน ชมดวงพวงนางแยม บานแสลม แยมเกสร คดิ ความยามบงั อร แยม โอษฐยแ ้มิ พรมิ้ พรายงาม มะลิวัลยแพนั จิกจวง ดอกเป็นพวงรวงเรณู หอมมานา เอน็ ดู ชชู นื่ จิตคิด วนดิ า (จากวรรณคดีเรือ่ ง กาพย์เหเ่ รือ) จากบทประพนั ธคแ าวา บังอร และ วนิดา หมายถงึ ผูหญงิ และนางผูเปน็ ท่รี ัก ซึง่ จะอยใู นแตล ะตาแหนงที่ สอดคลองกันกบั บทประพันธแ 1.2) การเลือกใชคาทเี่ หมาะแกเ นือ้ เร่ืองและฐานะของบคุ คลในเรอื่ ง เชน เอออุเหม่นะมงึ ชิช่างกระไร ทุทาสสถุลฉะนไ้ี ฉน กม็ าเป็น ศึก บ ถึงและมงึ ก็ยงั มิเห็น จะนอ้ ยจะมากจะยากจะเย็น ประการใด อวดฉลาด และคาดแถลงเพราะใจ ขยาดขยน้ั มิทันอะไร ก็หมน่ิ กู (จากวรรณคดเี รือ่ ง สามัคคีเภทคาฉันท์) จากบทประพันธแเปน็ การเลอื กใชคาทเี่ หมาะสมกบั ฐานะของบคุ คล ในเร่ืองเปน็ ตอนท่ีพระเจา อชาตศตั รแู สรง ใชคาบรภิ าษวัสสการพราหมณแ เมื่อวัสสการพราหมณทแ ดั ทานเรื่องการศกึ ซ่งึ เป็นคาท่ีกษัตริยแใช กับผูทมี่ ฐี านะต่ากวา วชิ า ภาษาไทยพน้ื ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 18 1.3) การเลอื กใชค าไดเหมาะแกลักษณะของคาประพันธแ เชน ตืน่ ตาหน้าเผือด หมดเลือดสั่นกาย หลบลห้ี นตี าย วุ่นหว่ันพรัน่ ใจ ซุกครอกซอกครัว ซ่อนตัวแตกภยั เข้าดงพงไพร ทิ้งยา่ นบ้านตน (จากวรรณคดีเรื่อง สามัคคีเภทคาฉันท์) จากบทประพันธแมีคาทใี่ ชไ ดทั้งรอ ยแกว และรอยกรอง เชน คาพ้นื ฐานตาง ๆ ไดแก เลือด หนา เผือด หลบล้ี ซกุ เป็นตน 1.4) การเลอื กคาโดยคานงึ ถึงเสียง ดงั นี้ (1) คาท่เี ลนเสยี งวรรณยกุ ตแ คาในภาษาไทยทต่ี า งกนั เฉพาะเสยี งวรรณยุกตแ กจ็ ะมีความหมาย ตางกัน เพ่ือสรา งความหลากหลายของระดับเสยี งสูงต่า ซ่ึงจะทาใหเกดิ ความไพเราะดานเสียงโดยตรงและไม เสียความ ดังตัวอยา ง จะจับจองจองจองสงิ่ ใดน้นั ดสู าคญั คั่นค้ันอยางนั ฉงน อยา ลามลวงลวงลวงดเู ลศกล คอ ยแคะคนคน คนใหควรการ อยา เคลม้ิ คลาคลา่ คลา้ แตล ะโลภ เทยี่ วหวงหว งหวงละโมบละเมอหาญ สง่ิ ใดปองปอุ งปูองเปน็ ประธาน อยา ดวนดานดา นดา นแตโ ดยใจ จับปลาชอนชอนชอ นสองกรถอื ขา งละมือม่อื มอ้ื จะมัน่ ไฉน เพื่อระแวงแวงแวงพลกิ แพลงไป ครนั้ จะวางวางวางไวด ูลานเลว (จากหนงั สือ กลบทสภุ าษติ ) จากบทประพนั ธแแสดงใหเหน็ ถงึ ความสามารถของกวที เี่ ลอื กใชคาท่ีมพี ยัญชนะตน ตวั เดียวกัน และมีตัวสะกดตัวเดียวกนั ตางกันท่เี สยี งวรรณยกุ ตแ (2) คาทเ่ี ลยี นเสียงธรรมชาติ ทาใหผูอา นเห็นภาพชดั เจนและเกดิ ความรสู ึกคลอ ยตามไปดวย เชน เปร้ียงเปรี้ยงดั่งเสียงฟา้ รอ้ ง กึกก้องทว่ั ทศทศิ า ต้องอกทศกัณฐอ์ สรุ า ตกจากรถาอลงกรณ์ (รามเกียรติ์) (3) คาที่เลน เสยี งสัมผัส คือ การใชถ อยคา ใหมเี สียงสมั ผสั คลอ งจองของคาประพันธแ สมั ผสั มี 2 ชนิด คือ สัมผัสในและสมั ผัสนอก สมั ผัสนอกเปน็ สัมผัสบังคบั ต ามลกั ษณะคาประพนั ธแแตละชนิด เชน โคลง สีส่ ุภาพ กาพยแยานี 11 กม็ ีสมั ผสั ที่แตกต างกนั สัมผสั ในเปน็ สมั ผัสทีไ่ มบงั คบั แตช วยทา ใหคาประพนั ธไแ พเร าะ ยิ่งขึ้น สัมผัสในมี 2 ลกั ษณะ คอื สัมผสั พยัญชนะ และสมั ผัสสระ ดังตวั อยาง ไผซอออ เอยี ดเบยี ดออด ลมลอดไลเลีย้ วเรียวไผ ออดแอดแอดออดยอดไกว แพใบไลน้าลาคลอง (คาหยาด) สัมผัสพยญั ชนะ ไดแก ออ - เอยี ด - ออด, ลม - ลอด - ไล - เล้ยี ว - เรียว, ออด - แอด - ออด, ไล - ลา สมั ผสั สระ ไดแ ก ซอ - ออ, เอียด - เบียด, เลย้ี ว - เรียว, ออด - ยอด, ใบ - ไล, นา้ – ล้า (4) การเลนคาพอ งเสยี งและซ้าคา คอื การใชค าเดียวกนั หรอื คาที่มีเสียงเหมือนกันใชซ ้าหลาย แหง ในบทประพันธแหน่งึ บท ในความเดยี วกนั หรือตางความหมายกนั เพอ่ื ย้าน้าหนกั ความใหห นักแนน เชน แกม ชา้ ช้าใครตอง อนั แกม นองชา้ เพราะชม ปลาทกุ ทุกขอแ กกรม เหมอื นทกุ ขแพีท่ จี่ ากนาง (กาพย์เหเ่ รอื ) จากบทประพนั ธแกวเี ลน คาท่ีเสียงพองกนั แตค วามหมายตางกนั โดยเลน คาวา ปลาแกมชา้ ช้า ปลาทกุ ทกุ ขแ และซ้าคาวา ช้า และ ทุกขแ วิชา ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 19 2) การใชโ้ วหาร 2.1) บรรยายโวหาร คือ การใชค าอธบิ ายเลา เร่ืองราวรายละเอียดใหเ ขา ใจตามลาดับเหตกุ ารณวแ า ใคร ทาอะไร ทไี่ หน และอยางไร เชน สามก฿ก ตอน กวนอไู ปรบั ราชการกบั โจโฉ โจโฉพากวนอไู ปหาพระเจา เห้ยี นเตเ พือ่ ใหร ับเปน็ ทหาร ความวา “…ครนั้ อยูม าวันหนง่ึ โจโฉจึงพากวนอูเขาไปเฝาู พระเจา เหย้ี นเตแลว ทลู วากวนอคู นน้มี ีฝมี ือ พอจะเปน็ ทหารได พระเจา เหี้ยนเตกม็ ีความยนิ ดจี งึ ตง้ั กวนอูเป็นนายทหาร โจโฉกับกวนอกู ็ลากลบั มาบา นโจโฉ จงึ ใหเชิญกวนอกู ินโตะ฿ …” (จากวรรณคดีเร่ือง สามก๊ก) 2.2) พรรณนาโวหาร คือ การอธบิ ายความโดยการสอดแทรกอารมณแ ความรูสกึ หรอื ใหรายละเอียด อยางลึกซึ้งของกวลี งไปในเรือ่ งน้ันๆ ทาใหผ อู านเกดิ อารมณสแ ะเทอื นใจคลอยตามไปกับบทประพันธแ ดังบทชมไม ในกาพยแเหเ รือเจาฟาู ธรรมธิเบศรที่พรรณนาดอกไมตามท่กี วีไดพ บเห็นแลว ชวนใหคดิ ถงึ นางผูเป็นทร่ี ักทเี่ คยรอย มาลัยดอกไมม าถวาย ความวา สาวหยุดพทุ ธชาด บานเกลือ่ นกลาดดาษดาไป นกึ นองกรองมาลยั วางใหพ ข่ี า งท่ีนอน (จากวรรณคดเี รอ่ื ง กาพยเ์ ห่เรือ) 2.3) เทศนาโวหาร คอื กลวิธีท่ใี ชโ วหารในการกลา วส่ังสอนอยา งมเี หตผุ ลประกอบ เชน สุภาษติ สอน หญิง ของสนุ ทรภู สว นใหญจ ะเป็นการกลาวส่ังสอนหญิงสาวใหประพฤตปิ ฏิบัตติ นใหเหมาะสมท้ังในเรื่อง การแตง กาย กิริยามารยาท การวางตัว การพดู จา ดังตัวอยาง ประการหน่งึ ซงึ่ จะเดินดาเนนิ นาด คอ่ ยเยอื้ งยาตรยกยา่ งไปกลางสนาม อย่าไกวแขนสุดแขนเขาห้ามปราม เสง่ยี มงามสงวนไว้แต่ในที อย่าเดินกรายย้ายอกยกผา้ ห่ม อย่าเสยผมกลางทางหว่างวิถี อย่าพดู เพอ้ เจ้อไปไมส่ ูด้ ี เหย้าเรือนมีกลบั มาจง่ึ หารอื (จากวรรณคดีเร่ือง สภุ าษติ สอนหญิง) 2.4) สาธกโวหาร คอื การยกตัวอยา งเรอื่ งราวมาประกอบ เพ่อื เพิม่ รายละเอียด หรือสงิ่ ทีน่ า รู นาสนใจลงไปในขอ ความ ทาใหเ ขาใจชดั เจนยิ่งขน้ึ เชน “...เตียวเลยี้ วจึงวา มหาอปุ ราชไมแ จงหรือ ในนทิ านอิเยียงซึ่งมมี าแตก อนวาเดมิ อิเยยี งอยูกบั ตเงหางซึ่งเปน็ เจาเมือง ตงเ หางเลีย้ งอเิ ยียงเป็นทหารใชส อย คร้นั อยูมายังมคี ิเปฺกเจาเมืองหนง่ึ นนั้ ยกทพั มาฆา ตงเ หางตาย คเิ ปฺกไดอ เิ ยียงไปไว จึงตั้งอิเยยี งเป็นขนุ นางที่ปรกึ ษา อเิ ยยี งมีความสขุ มาเปน็ ชา นาน...” (จากวรรณคดีเร่อื ง สามกก๊ ตอน กวนอไู ปรับราชการกับโจโฉ) จากบทประพันธแเปน็ เหตุการณตแ อนทกี่ วนอขู อสญั ญาสามขอจากโจโฉ เพอ่ื แลกกับการเป็น ทหารรบั ใชโจโฉ แตโจโฉไมยอมรับสัญญาขอทีส่ ามของกวนอูท่ีขอวา หากรวู าเลา ปี่อยทู ี่ไหนจะไปหาทันที เตยี วเล้ยี วจึงไดย กนิทานอิเยียงใหฟงั วา เมื่ออิเยียงไดนายใหมค ือคิเปกฺ และคเิ ปฺกเลีย้ งดูอิเยยี งอยางดี อิเยยี งได ตอบแทนบุญคุณคเิ ปฺกดว ยชีวติ หลงั จากไดฟังนทิ านอเิ ยียงโจโฉก็ไดใ หสญั ญาขอ ที่สามกบั กวนอู 2.5) อุปมาโวหาร คอื โวหารทกี่ ลา วเปรยี บเทยี บ มกั ใชคูกบั อปุ ไมย อปุ มา เปน็ สิ่งหรอื ขอความทยี่ ก มาเปรยี บ สวนอปุ ไมย คือ ขอความท่ีเปรียบเทียบกบั สิง่ อนื่ ใหเขา ใจแจมแจง เชน เรือ่ งมหาเวสสันดรชาดก กัณฑแมัทรี เม่ือชชู กมาขอสองกุมาร คือ กัณหากับชาลี ดังความวา “...ปางเม่อื ทา วเธอยกสองดรณุ เยาวเรศผยู อดรกั ราวกะแขวะควกั ซึง่ ดวงเนตรทงั้ สองขา งวางไว ซ่งึ มือพราหมณ…แ คดิ ไปคดิ ไปแลว ใจหายเหน็ นานา้ ตาตกวา โอโ อเอกมัทรเี อย จะเสวยพระทุกขแแ ทบถงึ ชีวิต จะปลดิ ปลง ดวยพระลูกรักทง้ั สองพระองคนแ ี้...” (มหาเวสสันดรชาดก กณั ฑม์ ทั รี) วชิ า ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 20 จากบทประพันธจแ ะเห็นการใชอุปมาไดจากการใชคาวา ราวกบั เปรียบเทียบลูกทงั้ สอง คอื พระกณั หากับพระชาลีเป็นดวงตา แสดงใหเหน็ วาลูกน้ันมคี า กบั พอ แมร าวกบั ดวงตาและยังทาใหรสู กึ ถงึ ความเจบ็ ปวดทรมานของการถกู พรากเอาลูกทงั้ สองคนไปเหมอื นการถูกแขวะควักดวงตาดงั นั้นอปุ มา คือ ดวงตาท่ยี กมาเปรียบกบั ลกู ท้งั สอง สว นลกู ท้งั สองเปน็ อุปไมย 3) การใชภ้ าพพจน์ คือ การพลกิ แพลงภาษาที่ใชพดู หรือเขียนที่ทาใหผ ูอา นเกิดจนิ ตภาพ ไดอ ารมณแ และความรสู กึ การใชโ วหารมหี ลายลกั ษณะ ดงั น้ี 3.1) การใชภาพพจนแอปุ มา เปน็ การเปรยี บเทยี บวาสิง่ หน่งึ เหมือนกบั อีกสงิ่ หนง่ึ โดยใชคาวา เสมอื น ดุจ ดงั่ ราว เพยี ง ประหน่ึง แสดงความหมายอยา งเดยี วกบั คาวา เหมอื น เชน นางนวลนวลน่ารัก ไมน่ วลพกั ตรเ์ หมือนทรามสงวน แกว้ พีน่ ส้ี ุดนวล ดัง่ นางฟ้าหนา้ ใยยอง (กาพยเ์ หเ่ รือ) จากบทประพนั ธแกวีกลาวถึงนกนางนวลวามคี วามนารกั แตค วามนารักของนกกไ็ มเทาหนานวล ของนางผูเ ป็นทร่ี กั นางมีหนา นวลราวกับนางฟาู ทม่ี หี นา งามผดุ ผอง 3.2) การใชภ าพพจนอแ ปุ ลักษณแ เปน็ การเปรยี บส่งิ หนึง่ เปน็ อกี สิ่งหนงึ่ การเปรยี บลกั ษณะน้ีไมม ีคา ทส่ี ื่อความหมายวา เหมือนปรากฏอยู แตเป็นการเปรยี บเทียบโดยใชค าวา คือ เป็น พอตายคอื ฉตั รกงั้ หายหกั แมด ับดจุ รถจกั ร จากดวย ลกู ตายบวายรัก แรงรา่ เมียมง่ิ ตายวายมวย มืดคลุมแดนไตร (โคลงโลกนติ ิ) จากบทประพันธแกวเี ปรียบพอเป็นฉัตร และความตายของพอ เปน็ เหมอื นกบั ฉัตรหัก หมายถึง ผทู ีค่ มุ ครองใหค วามอบอนุ มนั่ คง ปลอดภยั ไดสญู สนิ้ ไปแลว 3.3) การใชภาพพจนแบุคคลวตั เปน็ การสมมตสิ ิ่งไมม ชี ีวิตหรือสัตวแใหม ีกริ ิยาอาการ ความรสู ึกเหมอื น มนุษยแ เชน หลังคาโบสถโ์ อดครวญเมอ่ื จวนผุ ระแนงลุล่วงหลน่ บนพื้นหญ้า เสาอฐิ ปูนทรดุ เซตามเวลา พระประธาน สน่ั หน้าระอาใจ (แสดงธรรม) 4) ลีลาการประพนั ธแ เป็นทว งทานองทีส่ าคญั ในการแตง คาประพันธใแ หด ีเดนทาใหผูอานเกิดอารมณแแ ละ ความรูส กึ ตางๆ คลอ ยตามไปดว ย ดังนี้ 4.1) เสาวรจนี เปน็ ลีลาทใี่ ชแตงความงามจะเป็นความงามของมนษุ ยแ สถานท่ี หรอื ธรรมชาตกิ ็ได เชน ชมธรรมชาติ กระถางแถวแกว้ เกดพกิ ลุ แกม ยสี่ นุ่ แซมมะสังดัดดูไสว สมอรดั ดดั ทรงสมละไม ตะขบขอ่ ยคัดไว้จังหวะกัน ตะโกนาทง้ิ กง่ิ ประกบั ยอด แทงทวยทอดอนิ พรหมนมสวรรค์ บ้างผลิดอกออกช่อขึ้นชชู ัน แสงพระจนั ทรจ์ ับแจ่มกระจา่ งตา (เสภาเร่ืองขุนชา้ งขนุ แผน) 4.2) นารีปราโมทยแ เป็นลีลาการประพันธแทมี่ งุ ไปในทานองเกี้ยว ประเลาประโลมดว ยคาหวาน เชน บทเกยี้ วพาราสี แมเน้ือเยน็ เป็นหวงมหรรณพ พขี่ อพบศรสี วสั ด์เิ ปน็ มัจฉา แมเ ปน็ บวั ตัวพี่เป็นภุมรา เชยผกาโกสมุ ประทุมทอง เจาเปน็ ถา้ อาไพขอใหพ ่ี เป็นราชสีหแสมสูเป็นคสู อง จะติดตามทรามสงวนนวลละออง เปน็ คูครองพศิ วาสทุกชาตไิ ป (พระอภัยมณี) วชิ า ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 21 4.3) พโิ รธวาทงั เป็นลลี าทแ่ี สดงความโกรธแคน ประชดประชัน เกร้ยี วกราด เชน ครานัน้ พระองคผแ ูท รงภพ ฟงั จบแคนดั่งเพลงิ ไหม เหมอื นดินประสิวปลวิ ตดิ กบั เปลวไฟ ดูดเเู ป็นไดอวี นั ทอง จะวา รักขา งไหนไมวาได น้าใจจะประดังเขา ท้ังสอง ออกนนั่ เขานม่ี สี ารอง ยิ่งกวา ทองทะเลอันลา้ ลึก (เสภาเรือ่ งขนุ ช้างขุนแผน) 4.4) สลั ลาปังคพสิ ยั เปน็ ลีลาแหงการคร่าครวญหวนไหต ัดพอ เศรา โศก เชน บทคร่าครวญ “…โอพ ระชนนีของลกู แกว นบั วันลูกจะไกลแลว จากนเิ วศนแวัง พระมารดาอยขู า งหลังจะ ประชวรโรคาไข ถึงสสู วรรคแครรไล กท็ ีไ่ หนจะไดถ วายพระเพลงิ พระชนนี ลูกจะบกุ ปุาพนาลไี ปไกลเนตร ลูกจะ ทรงบรรพชาเพศบาเพ็ญผล จะแผเพ่ิมเตมิ กศุ ลสง ทุกค่าเชา โอพระป่ินปกเกลาของลกู เอย อยา เศราเสียพระทยั เลยถึงลกู แกว ไดเ ลี้ยงลกู มาแลว เอาแตบญุ เถดิ นะทลู กระหมอมทูลพลางเธอก็นอมพระเศยี รซบแทบพระบาท พระชนน…ี ” (มหาเวสสนั ดรชาดก) 3. คุณคา่ ดา้ นสังคม การพิจารณาคุณคา ทางดา นสงั คม เปน็ การพิจารณาวา ผแู ตงมีจดุ ประสงคแในการจรรโลงสงั คมอยางไร โดยพิจารณาจากแนวคดิ การใหค ตเิ ตือนใจ การสะทอ นใหเ ห็นชีวิตความเปน็ อยคู านยิ ม วฒั นธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และจริยธรรมของคนในสงั คมที่วรรณคดีได จาลองภาพ โดยกวไี ดส อดแทรกไวในบท ประพันธแอยา งแนบเนียน เชน จงึ ปลอบวา พลายงามพอทรามรกั อยา ฮกึ ฮักวา วุน ทาหนุ หนั จงครวญใครใ หเหน็ ขอสาคัญ แมนี้พร่ันกลวั แตจ ะเกิดความ ดว ยเปน็ ขา ลกั ไปไทลักมา เหน็ เบอื้ งหนาจะองึ แมจ งึ หาม ถาเจา เหน็ เปน็ สขุ ไมล กุ ลาม กต็ ามเถิดมารดาจะคลาไคล (เสภาเรือ่ งขนุ ช้างขนุ แผน) จากบทประพันธแแ สดงถงึ ลกั ษณะนสิ ยั ของนางวนั ทอง จะเหน็ ไดว า นางเปน็ คนทร่ี กั ลูกมาก เมอ่ื ลกู บุกข้ึน เรือนผอู นื่ ในยามวิกาลกว็ ิตกวา ลกู จะไดร ับอันตรายและมคี วามผิด แตเมือ่ ลกู ตดั พอวานางคงไมร กั ลกู นางก็รูสกึ เสยี ใจแลวจึงยอมตามลูกไปเพราะเหน็ แกความสุขของลกู ในการอา นวรรณคดใี หเขาถึงอยา งลกึ ซง้ึ เรียกวา การวิจักษวแ รรณคดี จะตองอา นอยา งพินิจพเิ คราะหแ ทาความเขาใจใหแ จมแจง ท้ังในดา นเนอื้ หาและรูปแบบ สามารถวเิ คราะหแวิจารณแคณุ คา และขอคิด ซ่ึงจะทาให อา นงานประพันธแไดอยา งสนุกสนาน เพลิดเพลนิ และไดรบั รสไพเราะอยางอ่ิมเอมใจ รวมทัง้ ชวยสรางสรรคแ จรรโลงชีวิต ประเทืองปญั ญา ยกระดับจติ ใจปลกู จิตสานึกท่ีดงี าม และใหค วามรู เปน็ การเพ่ิมพนู ประสบการณแ ซง่ึ การวิจกั ษแคุณคา ของวรรณคดีจะทาใหเกดิ ความภมู ใิ จในฐานะทีเ่ ป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทยทม่ี ีมาชานาน และควรคา แกก ารอนุรกั ษแแ ละสบื ทอดตอไป ********************************************************************** ใบกจิ กรรมหน่วยที่ 1 เรอ่ื ง การพจิ ารณาเนอื้ หาและกลวธิ ีในวรรณคดแี ละการวิเคราะห์และประเมนิ ค่าวรรณคดี คาชีแ้ จง ใหนกั เรยี นเขียนแผนภาพความคิดเรือ่ ง การพจิ ารณาเนอื้ หาและกลวธิ ใี นวรรณคดีและการวิเคราะหแ และประเมนิ คา วรรณคดี ซึง่ การประเมินจะใชเกณฑดแ ังน้ี 1) เนื้อหาครบถวน สอดคลองกบั เรอ่ื ง (5 คะแนน) 2) ความถูกตอ งของแผนภาพ (5 คะแนน) 3) ความคดิ รเิ ริม่ สรา งสรรคแ (5 คะแนน) 4) ความสะอาดเรียบรอย (5 คะแนน) วิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 22 ใบความร้หู นว่ ยที่ 1 เรือ่ ง กาพย์เหเ่ รือ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร **************************************** ผแู้ ตง่ เจาฟูาธรรมธเิ บศรไชยเชษฐสแ ุริยวงศแ (เจาฟูากุง ) พระราชโอรสในสมเดจ็ พระเจาอยูหวั บรมโกศ ในสมัยกรงุ ศรีอยุธยาตอนปลาย รูปแบบ แตง เป็น กาพยแหอโคลง มโี คลงสสี่ ุภาพนา 1 บท เรียกวาเกริ่นเห และกาพยแยานี 11 พรรณนา เนื้อความโดยไมจากดั จานวนบท จุดประสงคใ์ นการแตง่ ใชเหเรือเลนในคราวเสดจ็ ฯ โดยทางชลมารคเพื่อไปนมัสการพระพทุ ธบาท จังหวัดสระบุรี การเหเรอื นอกจากจะเปน็ ทีส่ าราญพระราชอริ ิยาบถแลว ยังเป็นการใหจังหวะแกฝ พี ายดว ย เนื้อเรื่องยอ่ กลาวถงึ ขบวนพยุหยาตราทางชลมารค ซึ่งประกอบดวยเรือพระท่ีน่ังกงิ่ และเรอื ท่มี ีโขนเรือเปน็ รปู สตั วแ ตา ง ๆ คือ เรอื ครฑุ ยุดนาค เรือไกรสรมุข เรือสมรรถชัย เรอื สวุ รรณหงษแ เรือชัย เรือคชสีหแ เรือมา เรอื สงิ หแ เรือ นาคา (วาสกุ รี) เรือมังกร เรือเลยี งผา เรืออนิ ทรี เห ชมปลา กลา วพรรณนาชมปลาตา ง ๆ มี ปลานวลจนั ทรแ คางเบอื น ตะเพยี น กระแห แกมช้า ปลาทุก น้าเงนิ ปลากราย หางไก ปลาสรอย เน้ือออน ปลาเสอื แมลงภู หวเี กศ ชะแวง ชะวาด ปลาแปบ เห ชมไม เมื่อเรือแลน เลียบชายฝง่ั ชมไมท ่ีเหน็ ตามชายฝ่ัง ซ่งึ มี นางแยม จาปา ประยงคแ พุดจบี พิกุล สุกรม สายหยดุ พทุ ธชาด บนุ นาค เตง็ แตว แกว กาหลง มะลวิ ลั ยแ ลาดวน เหช มนก เม่ือใกลพลบค่าเหน็ นกบินกลบั รัง กช็ มนกตาง ๆ มี นกยูง สรอยทอง สาลกิ า นางนวล แกว ไกฟ าู แขกเตา ดเุ หวา โนรี สตั วา และจบลงดวยบทเหครวญ เป็นการครา่ ครวญ คิดถึงนางท่เี ปน็ ทีร่ ักในยามค่าคืน การดาเนินเร่อื ง ดาเนินเรอื่ งไดสมั พนั ธกแ บั เวลาใน 1 วนั คือ เชาชมกระบวนเรือ สายชมปลา บา ยชมไม เย็นชมนก กลางคืนเป็นบทครวญสวาท การพรรณนาความ ตอนชมปลา ชมไม ชมนก มีการพรรณนาพาดพงิ ไปถึงหญิงท่ีรัก เขาทานองเดยี วกบั นริ าศ ประเพณีการเห่เรอื มมี าแตโบราณ แบง่ เปน็ 2 ประเภท คือ เห่เรือหลวง และเห่เรือเลน่ เหเรือหลวงเปน็ การเหเรอื ในราชพิธี สว นเหเรือเลน ใชเ หใ นเวลาเลนเรือเที่ยวเตร กาพยเแ หเ รอื เจา ฟูาธรรมธเิ บศร เดมิ เป็นเหเ รอื เลน ตอมาในรชั กาลที่ 4 ใชเป็นบทเหเ รือหลวง ตานานการเหเ่ รอื สมเดจ็ กรมพระยาดารงราชานุภาพทรงสนั นิษฐานวา การเหเ รอื ของไทยนา จะไดแบบมาจากอนิ เดยี แต ของอนิ เดียใชเ ป็นมนตแในตาราไสยศาสตรแ บชู าพระราม ของไทยใชการเหเ รอื บอกจังหวะฝีพายใหพายพรอ มกัน เปน็ การผอ นแรงและใหความเพลดิ เพลนิ ลานาการเห่เรอื มี 3 ลานา คอื 1. ชาละวะเห มาจาก ชา แลวาเห เป็นการเหท านองชา ใชเ หเ ม่ือเรอื เริ่มออกจากทาและเม่ือพายเรือ ตามกระแสน้า 2. มูลเห เป็นการเหทานองเร็ว ๆ ใชเหห ลงั จากชา ละวะเหแ ลว ประมาณ 2-3 บท และใชเหเรอื ตอน เรอื ทวนน้า 3. สวะเห ใชเหเ มือ่ เรอื จะเทยี บทา วชิ า ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 23 เน้ือเรือ่ งกาพย์เหเ่ รือ เห่ชมกระบวนเรือ พระเจาอยูหัวบรมโกศเสด็จพระราชดาเนินโดยทางชลมารคไดป ระทบั บนเรือตนในการเดนิ ทางภาพ ของเรอื ก่ิงนน้ั ดูแพรวพราวภาพการพายเรอื นน้ั ก็ดูออ นไหว งดงามอยา งพรอมเพรยี งกนั ขบวนเรอื นัน้ แนน เปน็ แถวเป็นแนวประกอบดวยเรอื ท่หี ัวเรือเปน็ รปู สตั วแ หลายๆชนิดมองเห็นธงเดนสะพรง่ั มาแตไ กลการเดินขบวนเรอื ทาใหเ กดิ เปน็ คลน่ื นา้ ระลอก เรอื ครุฑซึ่งบนเรอื นนั้ มพี ลทหารกาลังพายเรืออยา งเปน็ จังหวะพรอ มกับเปลง เสียงโหร อ ง เรอื สรมุขลอยมาเปรยี บสวยงามดง่ั พมิ าน บนสวรรคแท่กี าลังเคลอื่ นท่ีผานหมูเมฆ เรือสรมุขตกแตง ไปดว ยมานสที อง หลังคาสีแดงมลี วดลายมังกรประดบั อยู เรอื สมรรถชัยซ่งึ กาลงั แลนมาเทยี บเคียงกับเรือสรมขุ น้นั ประกอบไปดว ยกาบแกว ขนาดใหญม กี ารเกิดแสง แวววับสะทอ นกับแมน า้ มคี วามงดงามมากเหมอื นดัง่ วา กาลังรอนลงจากสวรรคแฟากฟาู ลงสูพ้นื ดิน เรือสวุ รรรณ หงสแมีพหู อ ยอยา งสวยงามลองลอยอยูบนสายนา้ เปรียบด่ังหงสทแ ี่เปน็ พาหนะของพระพรหมเตือนตาใหชม เรือชัย นั้นแลน ดว ยความรวดเร็วเหมือนดง่ั ลม มเี สยี งเสาท่คี อยใหจ งั หวะทายเรือใหแลน ไปเคียงคูกันไปกับเรอื พระท่ีนง่ั ลาอื่นๆ เรอื คชสีหแทกี่ าลังแลน ไปนนั้ ดแู ลว ชวนขบขันสว นเรอื ราชสีหแท่แี ลน มาเคียงกันน้นั ดมู ั่นคงแขง็ แรง เรือมา นน้ั กาลังมุงหนาไปขางหนา ซึ่งเรือมา ทลี ักษณะทีส่ ูงโปรง เหมือนกบั มา ทรงของพระพาย เรือสิงหแดูเหมือนกบั วา กาลังจะกระโจนลงสแู มน้าและมคี วามลาพองใจน้ันกแ็ ลน ปน็ แถวตามๆกันมา เรอื นาคน้นั มองดูเหมือนกบั มีชีวิต แลว ชวนขบขันกาลังจะถูกเรือมังกรแลน ตามมาทัน เรือเลยี งผานน้ั ทาทา เหมอื นกบั กาลงั จะกระโจนลงแมน ้า สวน เรืออินทรีกม็ ปี ีกท่ีเหมอื นกับกาลงั จะลอยไปในอากาศ เสียงดนตรีน้นั ดังล่ันมเี สียงกองมาจากแตรงอน เสียงพล ทหารโหร อ งอยางครึกครนื้ ทาใหเ กิดความความร่นื เริงในหมูพลทหาร การเคลอื่ นขบวนออกจากนนั้ ดเู ขม แข็งเป็น ภาพท่ที าใหช ื่นอกชืน่ ใจมองดูเหมอื นฝูงปลาทีม่ ีมากมายในสายนา้ มีชนดิ ของเรอื ดงั นี้ 1. เรอื สมรรถไชย 2. เรือไกรสรมขุ 3. เรือสวุ รรณหงสแ 4. เรือเรือชยั 5. เรือครุฑยุดนาค 6. เรือนาคา 7. เรือมา 8. เรือวาสกุ รี 9. เรือคชสหี แ 10. เรอื ราชสีหแ 11. เรอื มงั กร 12. เรอื เลียงผา 13. เรอื นกอินทรี เห่ชมปลา พนั ธปแุ ลาชนดิ ตา งๆวา ยวนเวยี นอยใู นสายนา้ ทาใหมจี ิตใจเศรา หมอง ปลาทั้งหลายยังรูวา ไมมใี จทีจ่ ะวา ย นา้ อยใู นสายน้า พระจนั ทรแสอ งแสงสวา งมคี วามงามราวกับเนื้อตวั ของปลาซ่ึงมีความงามราวกับเน้อื ตัวของปลาซง่ึ มีคาง ไมโ คงมนเหมอื นกบั ใบหนารปู รางหนา ตาของผชู าย เปรียบดังทองไมเหมอื นกบั นอ งที่หม ผาสไบ ปลากระแหซงึ่ มี รูปรา งคลา ยปลาตะเพยี นทอง ดั่งปลาทีว่ า ยจากกนั ไปอยา งเหมาะสม ปลาน้นั แกมช้าเหมอื นมคี นมาจบั ตอ งคลา ย กับวา ปลาอนั อมทุกขไแ วมาก เหมือนกับการจากลาไปจากคนรัก สีน้าเงนิ เปรยี บเสมอื นสขี าวผอ งเปน็ มันวาวของ ปลาไมเ หมือนความงามของหญงิ สาว งามราวกับมเี นือ้ ตัวสองสี ปลากรายวา ยเวยี นไปเคยี งคกู นั แตน างกลับตีจาก พ่ีไป เหน็ ปลาแลวรูสึกเศราใจ ปลาหางไกซ่งึ เปน็ ปลาทะเลชนดิ หนึง่ แหวกวา ยอยูใ นน้า ปลาชนดิ นี้ไมม ีหงอน คดิ เพลงยาว รูปเอวอร มผี มประบา เอย่ี มอร ปลาสรอยลอ งลอยวา ยวนอยูในแมน ้าเหมอื นปลาสรอ ยในวยั ในเดก็ ไม เหน็ มีความโศกเศราในจิตใจ ปลาเนอื้ ออนน้นั ออ นแตช ่อื เน้อื นองหรือจะออนไปทงั้ กาย ใครจบั ตอ งกไ็ มนึกอาย และชา้ ใจปลาเสอื ตาแหลมกวาปลาทัง้ หลายเปรียบเสมือนดวงตาซง่ึ ดูแหลมคม มีหอยแมลงภูเ วียนวายนาชนื่ ชม คดิ ความตา งๆในยามเหมาะสม เจา ที่มหี นาทสี่ ระสางเสนผมตา งสละสลวยมกี ล่นิ หอมวา ยวนไปตามแนวฝง่ั นา้ และมักจะมปี ลาชะวาดวา ยปนอยูดวยเหมอื นกับพม่ี าดูแลนอ งอยา งทะนถุ นอม พันธุแปลาตางๆแหวกวายมาใน แหลงน้า เปรียบดงั หญิงงามทีม่ าหาพ่ีจะรูส ึกดีใจ บทแหช มปลา มีชนดิ ของปลา ไดแก วิชา ภาษาไทยพ้ืนฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 24 1. ปลาแกม ช้า 2. ปลาน้าเงิน 3. ปลากรายกราย 4. ปลาหางไก 5. ปลาสรอ ย 6. ปลาเนื้อออ น 7. ปลาเสอื 8. ปลาหวเี กศ 9. ปลาแปบ 10. ปลาชะวาด 11. ปลาชะแวง 12. ปลานวลจนั ทรแ 13. ปลาคางเบือน 14. ปลากระแห 15. ปลาตะเพยี น 16. ปลาเคลาดา 17. ปลาทกุ เหช่ มไม้ กระบวนเรอื ของเจา ฟูากุงที่แลนอยูในแมน ้าตางกพ็ ากนั ชน่ื ชมพรรณไมท ี่กาลังพากนั บานชชู อและสง กล่นิ หอมมาจากชายตล่งิ ทั้งดอกนางแยมท่บี านแยมเกสรออกมาพอพระองคแเห็นดังน้นั กค็ ิดถึงนางผูเป็นทร่ี ักยิ้มออกมาอยา งราเริง ดอกจาปาทขี่ ้นึ อยูหนาแนน คลกี่ ลบี สเี หลอื งอรา มออกมาเม่อื พระองคแเหน็ กน็ กึ ถงึ นางผูเ ป็นทร่ี ักที่มผี วิ สีเหลือง นวลดอกประยงคทแ ี่หอ ยกนั เป็นพวงดแู ลวก็เหมอื นอุบะทีห่ อ ยพวงมาลัยท่นี างทาแขวนไวใหผ ูชายชืน่ ชมดอกพุด จบี กลีบบานกม็ ีดอกพกิ ุลและตน สกุ รมขึน้ แซมทีด่ อกตา งสงกล่นิ หอมเหมือนกบั กล่นิ เน้ือของนางทเ่ี คยอยูดว ย ติดตามมา ดอกสาวหยดุ กบั ดอกพทุ ธชาดท่บี านอยเู กลอ่ื นกลาดเต็มตลง่ิ เมอื่ พระองคแเห็นก็นกึ ถึงนางผูเป็นทร่ี กั ที่ เคยอยูดวยกันรอยมาลยั วางไวใ หท ่ีขา งหมอน ดอกพิกุลกับดอกบนุ นาคท่บี านสงกลน่ิ หอมหวาน ซาบซา น เหมือนกบั คาหวานที่นางผเู ปน็ ท่ีรกั ใชอ อนเวลาพดู ดวยตน เตง็ ตน แตวตนแกวและดอกกาหลงตางพากนั บานสง กลิ่นหอมอยู โดยไมร หู าย คลายกบั กลิน่ เส้ือผาของนางผเู ป็นท่รี กั ดอกมะลิวลั ยแดอกจิกดอกจวงพนั กันเปน็ พวงสง กลน่ิ หอมโชยมาช่ืนใจยิ่งนักเมือ่ ไดกล่นิ ก็ทาใหพระองคแคิดถึงนางผเู ป็นท่รี กั ดอกลาดวนกม็ กี ล่นิ หอมตลบอบอวล เมอื่ พระองคไแ ดกลนิ่ ก็ทาใหม คี วามรูสึกคิดถึงนางผเู ปน็ ทรี่ กั อยางเศรา ใจกล่นิ ดอกราเพยก็โชยมาเรอื่ ยๆทาใหคิดถึง เม่อื ครั้งเคยเชยชมนางผูเป็นท่รี ักอยูทุกวันไมม หี างเมอื่ นง่ั ชมเหลาดอกไมท่สี วยงามหลากหลายพรรณก็ทาใหค ดิ ไปวาถาหากนางผูเ ปน็ ที่รกั มาดว ยก็คงจะออนใหพ ระองคแนนั้ ช้ีใหด ดู อกไมเ หลา น้นั เหลานี้เป็นแน พรรณนาถงึ ดอกไม ไดแ ก 1. ดอกนางแยม 2. ดอกจาปา 3. ดอกประยงคแ 4. ดอกพุดจีบ 5. ดอกพกิ ลุ 6. ดอกสุกรม 7. ดอกสายหยุด 8. ดอกพุทธชาด 9. ดอกบนุ นาค 10. ดอกเต็ง 11. ดอกแตว 12. ดอกแกว 13. ดอกกาหลง 14. ดอกมะลวิ ลั ยแ 15. ดอกลาดวน เห่ชมนก พระอาทติ ยกแ าลังจะตกดนิ เวลาจะใกลค่าพกี่ ค็ ิดถึงแตหนานอ ง นกบนิ สูงเฉียงไปทั้งฝงู แตม ีอยตู วั หน่ึง ตอ งพลดั จากคเู หมือนกบั พีท่ ี่ ตอ งอยคู นเดยี ว เหน็ นกยูงแพนขนอยกู น็ ึกถึงนอ งตอนทาเคลอ่ื นไหวที่มลี ลี าเหมอื นกับไมเถา ชนดิ หน่ึงทก่ี าลังเยื้องกราย นกสาลกิ ามาตามคูชมกันเหมอื นกับนางงามแตพ ่ีนีก้ ็คดิ กังวลถงึ นอ งแลว เศรา ใจ นกนางนวลงามผดุ ผองแตหนา นั้นงามผุดผอ งเหมอื นกับหนา นองทงี่ ามผุดผอง เหมือนกบั นางฟูาท่หี นาผดุ ผอ งเป็นยองใย นกแกว เสียงแจมแจว อยูบนตนไมเคียงคูกนั เหมือนกับพีน่ ั้นประคองและรับ ขวัญนองตองมอื เบา ไกฟ ูามาตวั เดียวเดินทองเยวอยตู าม เขาเ หมอื นพ่ีพรากจากนองทีเ่ ปน็ ท่รี กั พี่น้นั กร็ ูสกึ เปลา เปล่ยี วใจคดิ ถึงนอ งนกแขกเตา อยูกนั เปน็ คูอยบู นตนไมไซ ปีกไซห างใหก ัน พน่ี น้ั ก็คิดถึงตอนทพ่ี ี่นั้นไดก อดนอ งแบบแนบชิดเปน็ เวลานาน นกดุเหวากร็ อ งกนั เสยี งหวานสนั่น กองไพเราะกงั วานปานเสยี งนองท่ีพดู กับพ่ี นกโนรสี ปี านชาดน้ันมีลวดลายทส่ี วยงามแตก็สวยไมเทา นองทห่ี ม ตาด (ชื่อผา ชนิดหนึง่ ทอดว ยไหมควบกับเงนิ แลงหรอื ทองแลง)ท่สี วยงามมาหาพ่ีนกสตั วานา เอน็ ดคู อยหาคอู ยูท ุก เวลาเหมือนพ่ีน้นั ท่ีตอ งจากนองมา พก่ี ็คดิ ถงึ นองจงึ เศราเสียใจ นกปักษีน้นั มีหลายพรรณ ตา งก็ชมกนั ขันเสียง ในปาุ ท่ียิง่ ฟังก็รูสึกวังเวงใจดวยความหลายหลากมากภาษาที่ทาใหพี่น้ันเศรา ใจ ไดก ลา วถงึ ชนดิ ของนกได้แก่ วชิ า ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 25 1. นกยงู นกขนาดใหญชนิดหนง่ึ ขนงามเปน็ สเี ลือ่ ม ขนเป็นแวว 2. สรอ ยทอง นกท่ีมคี อเป็นสีตา ง ๆ 3. สาลกิ า นกจาพวกนกเอ้ยี ง หัวสดี า ตัวสนี ้าตาลแกมดา หนงั ของตาจัดเหลอื ง 4. นางนวล ช่อื นกกินปลาชนิดหนึง่ อยูตามชายหาด 5. แกว ช่อื นกขนเขียว ปากแดงและงมุ มหี ลายชนิด 6. ไกฟูา เป็นนกสสี วยงามชอบอยเู ปน็ ฝงู อยา งไกบ า น ตวั ขนาดไกแจ บนิ เกง มาก 7. แขกเตา เป็นนกในตระกลู นกแกว แตต ัวเล็กกวา 8. ดเุ หวา ตวั สีดา เล็กกวากาเลก็ นอ ย รองไพเราะ มกั จะเรยี กกนั วา กาเหวา 9. โนรี เป็นนกจาพวกนกแกว โดยมากมขี นเป็นสแี ดงลว น บางชนิดมสี อี น่ื แซม เรยี กเบญจพรรณ 10. สตั วา เปน็ นกจาพวกนกแกว ตวั โต สเี ขยี วเกอื บเป็นสีคราม บทเหค่ รวญ เสียงหวั เราะน้เี ปน็ ของใคร เสยี งนอ งของพห่ี รือใคร พี่ไมรู เสยี งหวั เราะของนอ งเหมอื นตามพม่ี าเสยี ง ของนางอันเปน็ ทีร่ กั นั้นเพราะจนหาคนอื่นเทยี บไมได เสียงหวั เราะนีเ้ สยี งแกว ใจพหี่ รอื เสียงใคร เสียงหวั เราะเสียงของนางผเู ปน็ ยอดรกั เหมอื นพีต่ ามมา ลม แผว ๆ ชว ยพดั กลิ่นหอมของนอ งเรื่อยมาจนถึงจมูก เหลือบมองเหน็ เหมอื นเจา มาพอมอง หากลับไมเหน็ ตีสอง เสียงฆอ งดงั บอกเวลา ทกุ คืนพ่ีอยูตวั คนเดยี ว มเี สยี งปบ่ี รรเลงเหมือนเสียงของนอ งหญิงทีพ่ ี่คิดถงึ ยามตสี ามใกล เชา จนไกขัน เม่ือหลับไปพี่กลับฝันเหน็ นองตดิ ตาอยู ในฝนั ของพี่ เวลาเชาจนถึงเยน็ พ่ีนี้ไมว ายเศราหมอง อดกนิ ของรสอรอ ย เพราะอม่ิ ไปดวยความทกุ ขแอิ่มไปดวยน้าตา อ่ิมความเศรา โศกนา้ ตานองหนา เวรกรรมตามมาทนั แลว พจี่ งึ ตอ งจากเจา ทพ่ี ่รี ัก คดิ แลวก็แคน ใจนัก ทีต่ อ งจากนอ งมาเปน็ ทุกขแเศรา เสยี ดายยิ่งนกั นางเปรยี บเปน็ ด่ัง ภาพวาด งามท้งั มารยาท รอยย้ิมรวมทั้งคาพูดของนอง ไมมชี ายใดที่จะมาตรอมใจเหมอื นพ่ที เ่ี ฝาู แตค ิดถึงนอ ง พ่ีเฝาู แตทนทกุ ขแตัง้ แตเ ชา ถงึ เย็น ทกุ วันคืนเหมอื นตกนรกท้งั เปน็ ผูช าย คนไหนถา ไดจากหญงิ อันเป็นทร่ี ักกต็ อ ง ทกุ ขเแ หมอื นพี่ จากกนั แควนั เดียว แตทุกขแเหมือนจากกันนานนับปี คณุ คา่ ท่ไี ดร้ ับจากการศึกษาวรรณคดีเรื่องกาพยเ์ หเ่ รือ คณุ ค่าทางดา้ นวรรณศลิ ป์ 1. รูปแบบสอดคลองกบั เนอ้ื หา 2. ดีเดน ทางดา นการพรรณนาใหเห็นภาพ และใหอารมณคแ วามรสู กึ ดี 3. ศลิ ปะการแตง ดี มีกลวิธีพรรณนาโดยใชก ารอุปมา การเลน คา การใชคาที่แนะใหเห็นภาพ คาที่นาให นกึ ถึงเสยี ง คาท่แี สดงอารมณแตาง ๆ ไดดี คุณค่าทางด้านสงั คม 1. สะทอนภาพชวี ิตของคนไทยในปลายกรงุ ศรีอยุธยาทใ่ี ชการสัญจรทางน้าเป็นสาคญั เนื่องจากประเทศ ไทยมีแมน า้ ลาคลองมาก 2. ใหค วามรเู กยี่ วกับขบวนพยหุ ยาตราทางชลมารค และประเพณกี ารเหเรอื 3. สะทอนใหเห็นขนบธรรมเนยี มประเพณี คา นยิ ม และความเชือ่ ของคนไทย เชน คา นยิ มเกยี่ วกบั ความ งามของสตรีวาจะตองงามพรอมท้งั รปู ทรง มารยาท ยมิ้ แยม แจม ใส และพดู จาไพเราะ ความเช่อื เรื่อง เวรกรรมตามหลกั พระพุทธศาสนา เป็นตน วิชา ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 26 ใบกิจกรรมหน่วยการเรียนรทู้ ่ี 1 เรอื่ ง สรรพสารนา่ รู้จากเรอ่ื งกาพยเ์ หเ่ รือ ******************************************** คาชีแ้ จง ใหน ักเรยี นตอบคาถามตอ ไปน้ีใหถกู ตอ ง 1. กวีผูทรงพระนพิ นธกแ าพยแเหเ รือฉบับทน่ี ามาใหน กั เรียนศกึ ษาน้คี ือใคร 2. วรรณคดีเรื่อง กาพยเแ หเ รือ เปน็ วรรณคดใี นสมัยใด 3. พระอสิ ริยยศสงู สดุ ของกวีผูทรงพระนิพนธกแ าพยเแ หเ รอื ฉบบั น้ี คือพระอิสรยิ ยศใด 4. กวผี ูทรงพระนิพนธเแ ร่อื งกาพยแเหเรอื น้ี ทรงบรู ณะซอ มสรา งวิหารของวดั ใด 5. วรรณคดีเรอื่ งกาพยแเหเ รือน้ี กวที รงพระนพิ นธขแ ึ้นเพอ่ื จุดประสงคแใด และแตงข้ึนเพื่อใชใ นการเดนิ ทางไปท่ใี ด 6. วรรณคดเี รอื่ งกาพยแเหเรือนี้ ไดเ ป็นตน แบบใหกวีรนุ หลังแตงกาพยเแ หอีกหลายสานวน ไดแกก าพยแเหเร่อื ง อะไรบาง 7. เนื้อหาของกาพยแเหเ รอื ฉบับนีม้ ีกี่ตอน แตละตอนประกอบดว ยเน้อื หาอะไรบาง 8. กาพยเแ หเ รือ เปน็ วรรณคดรี อ ยกรองประเภทใด และแตงดวยคาประพนั ธปแ ระเภทใดบาง วชิ า ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาอ่อน 27 ใบกิจกรรมหน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 เร่ืองรู้คาถอดความจากเรื่อง กาพยเ์ ห่เรือ ********************************************* คาชีแ้ จง ใหน ักเรียนบอกความหมายของคาศัพทแท่กี าหนด และสรปุ สาระสาคัญของบทประพันธแใหถ ูกตอ ง 1. กรธี าหมนู าเวศ จากนคเรศโดยสาชล เหมิ หน่ื ชน่ื กระมล ยลมัจฉาสารพันมี นาเวศ หมายถึง สาชล หมายถึง หน่ื หมายถึง สาระสาคญั ของบทประพนั ธ์ 2. ปักษมี หี ลายพรรณ บา งชมกนั ขันเพรยี กไพร ย่งิ ฟงั วงั เวงใจ ลวนหลายหลากมากภาษา ปักษี หมายถงึ สาระสาคญั ของบทประพันธ์ 3. เพรางายวายเสพรส แสนกาสรดอดโอชา อิม่ ทกุ ขอแ มิ่ ชลนา อม่ิ โศกาหนานองชล เพรางาย หมายถึง กาสรด หมายถึง สาระสาคัญของบทประพันธ์ 4. สวุ รรณหงสแทรงพูหอ ย งามชดชอ ยลอยหลังสนิ ธุแ เพยี งหงสทแ รงพรหมินทรแ ลนิ ลาศเล่อื นเตือนตาชม สนิ ธ์ุ หมายถงึ พรหมินทร์ หมายถงึ ลนิ ลาศ หมายถึง สาระสาคัญของบทประพันธ์ 5. รอนรอนสรุ ิยโอ อัสดง เรื่อยเร่อื ยลบั เมรลุ ง คา่ แลว รอนรอนจติ จานง นชุ พ่ี เพยี งแม เร่ือยเร่อื ยเรียมคอยแกว คลับคลายเรียมเหลียว อัสดง หมายถงึ เมรุ (อา นวา “เมน”) หมายถงึ เรยี ม หมายถงึ วิชา ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 28 สาระสาคัญของบทประพนั ธ์ 6. พิศพรรณปลาวา ยเคลา คิดถงึ เจา เศราอารมณแ มตั สยายังรูช ม สมสาใจไมพามา มัตสยา หมายถงึ สาระสาคญั ของบทประพันธ์ 7. โนรสี ีปานชาด เหมอื นชางฉลาดวาดแตม ลาย ไมเทาเจา โฉมฉาย หม ตาดพรายกรายกรมา ชาด หมายถึง สาระสาคัญของบทประพนั ธ์ 8. นาวาแนนเป็นขนดั ลวนรปู สตั วแแสนยากร เรอื ริว้ ทิวธงสลอน สาครลัน่ คร่ันครนื้ ฟอง นาวา หมายถึง สาคร หมายถงึ สาระสาคญั ของบทประพันธ์ ใบกจิ กรรมหนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 1 เรือ่ ง คณุ ค่าภาษาศลิ ปจ์ ากเรือ่ ง กาพย์เหเ่ รือ ************************************************ คาชแี้ จง ใหนักเรียนอา นและพิจารณาความงามดานวรรณศิลปข องบทประพันธทแ ก่ี าหนด 1. รอนรอนสุรยิ โอ อสั ดง เร่ือยเร่อื ยลบั เมรลุ ง ค่าแลว รอนรอนจิตจานง นุชพี่ เพยี งแม เร่อื ยเร่อื ยเรียมคอยแกว คลับคลายเรียมเหลยี ว วชิ า ภาษาไทยพ้นื ฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น 29 2. แกม ช้าช้าใครตอง อันแกม นอ งช้าเพราะชม ปลาทุกทุกขแอกกรม เหมือนทกุ ขแพี่ท่ีจากนาง 3. ไกฟ าู มาตวั เดยี ว เดนิ ทอ งเทย่ี วเลยี้ วเหล่ยี มเขา เหมือนพรากจากนงเยาวแ เปลาใจเปลี่ยวเหลียวหานาง 4. แตเชาเทาถึงเยน็ กล้ากลนื เข็ญเป็นอาจณิ ชายใดในแผนดิน ไมเหมอื นพี่ทีต่ รอมใจ วชิ า ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาอ่อน 30 5. เรือสงิ หวแ ง่ิ เผนโผน โจนตามคล่นื ฝนื ฝาุ ฟอง ดยู ่ิงสงิ หแลาพอง เปน็ แถวทองลอ งตามกัน ใบกิจกรรมหน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 เรื่อง คุณคา่ และข้อคิดจากเรอื่ ง กาพยเ์ ห่เรือ ******************************************** คาชแ้ี จง ใหน กั เรยี นตอบคาถามตอ ไปนี้ 1. กาพยแเหเ รอื พระนพิ นธขแ องเจาฟูาธรรมธิเบศร สะทอนภาพสังคมและวัฒนธรรมของคนไทยในอดตี อยางไรบาง จงยกตัวอยา งบทประพันธแแลวเขียนอธิบายประกอบ วชิ า ภาษาไทยพนื้ ฐาน 5 (ท33101) ครูสนทยา คาออ่ น 31 2. จงเขยี นบทประพันธเแ ร่ืองกาพยแเหเ รือ ตอนทีน่ กั เรียนชอบ และอธบิ ายเหตุผลประกอบ 3. กาพยแเหเรือ พระนิพนธขแ องเจา ฟูาธรรมธิเบศร ใหความรขู อ คิดอยา งไรบา ง จงอธิบาย วิชา ภาษาไทยพื้นฐาน 5 (ท33101) ครสู นทยา คาออ่ น |
คำอธ บายรายว ชาภาษาไทยอ าน-เข ยน เพ มเเต ม ม.ต น
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.paraquee Inc.
