กิจกรรมส่งเสริมการอ่านของห้องสมุดหมายถึงอะไร

กิจกรรมส่งเสริมการอ่านคือ การกระตุ้นด้วยวิธีการต่างๆ เพื่อให้ผู้อ่านสนใจการอ่านจนกระทั่งมีนิสัยรักการอ่าน และได้พัฒนาการอ่านจนกระทั่งมีความสามารถในการอ่าน นำประโยชน์จาการอ่านไปใช้ได้ตรงตามวัตถุประสงค์ของการอ่านทุกประเภท (ฉวีวรรณ คูหาภินันทน์, 2542 : 93)

กรมวิชาการ (อ้างถึงใน ฉวีวรรณ คูหาภินันทน์, 2542 : 93) ให้ความหมายว่า กิจกรรมส่งเสริมการอ่านคือ การกระทำเพื่อ

1.       เร้าใจบุคคลหรือบุคคลที่เป็นเป้าหมายให้เกิดความอยากรู้ อยากอ่านหนังสือ โดยเฉพาะหนังสือที่มีคุณภาพ

2.       เพื่อแนะนำชักชวนให้เกิดความพยายามที่จะอ่านให้แตกฉาน สามารถนำความรู้จากหนังสือไปใช้ประโยชน์ เกิดความเข้าใจในเรื่องต่างๆดีขึ้น

3.       เพื่อกระตุ้น แนะนำให้อยากรู้ อยากอ่านหนังสือหลายอย่าง เปิดความคิดให้กว้าง ให้มีการอ่านต่อเนื่องจนเป็นนิสัย พัฒนาการอ่านจนถึงขั้นที่สามารถวิเคราะห์เรื่องที่อ่านได้

เพื่อสร้างบรรยากาศที่จูงใจให้อ่าน

4.       เพื่อสร้างบรรยากาศที่จูงใจให้อ่าน

ดังนั้น สามารถกล่าวได้ว่า กิจกรรมส่งเสริมการอ่าน หมายถึงกิจกรรมต่างๆที่ห้องสมุดจัด ขึ้นเพื่อส่งเสริมให้เกิดการอ่านอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งเป็นนิสัยรักการ อ่าน เช่น การเล่านิทาน การเชิดหุ่น การแสดงละคร การแนะนำหนังสือที่น่าสนใจ เป็นต้น

-เป็นงานที่ห้องสมุดจัดขึ้นเป็นครั้งคราวหรือในโอกาสต่างๆ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมการใช้ห้องสมุด และส่งเสริมการอ่าน ซึ่งมีความสอดคล้องกับการส่งเสริมให้มีการอ่านตลอดชีวิต จึงทำให้มีความแตกต่างกับงานบริการที่จัดขึ้นในห้องสมุด ซึ่งจะเป็นงานที่จะคงอยู่ภายในห้องสมุดตลอดไป และมีกำหนดระยะเวลาที่แน่นอน เป็นงานประจำที่บรรณารักษ์ต้องทำอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดการวางแผนว่าจะจัดทำเป็นระยะเวลานานเท่าใด เพื่อให้สามารถเข้าถึงผู้ใช้ให้ได้มากที่สุด ก่อให้เกิดการปรับปรุงในการให้บริการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

-บรรณารักษ์จึงต้องเป็นผู้ที่มีความคิดสร้างสรรค์ในการจัดกิจกรรมที่มีความน่าสนใจขึ้นมาเพื่อดึงดูดให้ผู้ใช้เข้ามาใช้บริการของห้องสมุดมากขึ้น โดยมีความคิดที่แปลกใหม่แตกต่างไปจากเดิม ดังนั้น บรรณารักษ์จึงต้องไม่หยุดนิ่งอยู่กับที่ ต้องตามติดความทันสมัย เพื่อให้สามารถจัดบริการที่ทันสมัยให้กับผู้ใช้ได้ นอกจากนี้ยังต้องมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีเพื่อให้สามารถสร้างปฏิสัมพันธ์กับผู้ใช้ได้ ซึ่งเป็นการแสดงออกถึงศักยภาพของบรรณารักษ์เองในการติดต่อสื่อสารกับผู้ใช้ เพื่อให้ทราบความต้องการที่แท้จริงของผู้ใช้ได้ ซึ่งจะทำให้ผู้ใช้เกิดความพึงพอใจและเกิดความรู้สึกที่ดี มีความประทับใจในบริการและกลับมาใช้ห้องสมุดในภายหลัง 

Information Literacy หมายถึง การเข้าถึงแหล่งสารสนเทศเพื่อให้สามารถคัดเลือกและประเมินคุณค่าของสารสนเทศเหล่านั้นได้ ทำให้ได้รับสารสนเทศตรงตามความต้องการในการนำไปใช้งาน

1. กิจกรรมส่งเสริมการอ่าน

   เป็นกิจกรรมที่สร้างแรงจูงใจให้สมาชิกสนใจในการอ่านและเกิดนิสัยรักการอ่าน มีดังต่อไปนี้

   -การเล่านิทาน

   -การเล่าเรื่องหนังสือ

   -การตอบปัญหาจากหนังสือ

   -การอภิปราย

   -การออกร้านหนังสือ (ในงานนิทรรศการ)

   -การแสดงละครหุ่นมือ (วรรณกรรมสำหรับเด็ก)

   -การโต้วาที (การคิดหัวข้อการโต้วาทีที่เป็นการส่งเสริมการอ่าน ซึ่งจะต้องมีการเตรียมตัวในการศึกษาหาข้อมูลมาใช้ในการโต้วาที เพื่อให้เกิดความน่าเชื่อถือ)

   -การประกวด (วาดภาพ แต่งกลอน ถ่ายภาพ เป็นต้น)

   -การแข่งขัน

   -การจัดแสดงหนังสือใหม่

   -การวาดภาพโดยใช้จินตนาการจากการฟังนิทาน

2. กิจกรรมส่งเสริมความรู้เรื่องห้องสมุด

   เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้รู้จักใช้ห้องสมุดในการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง ซึ่งมีดังต่อไปนี้

   -การแนะนำการใช้ห้องสมุด

   -การปฐมนิเทศการใช้ห้องสมุด

   -การนำชมห้องสมุด

   -การอบรมนักเรียนให้รู้จักช่วยงานห้องสมุด หรือที่เรียกว่า ยุวบรรณารักษ์

3. กิจกรรมส่งเสริมการเรียนการสอน

   เป็นกิจกรรมที่ห้องสมุดจัดขึ้นเพื่อส่งเสริมการเรียนการสอนของแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ ซึ่งมีดังต่อไปนี้

   -การจัดนิทรรศการ

   -การประกวดคำขวัญ

   -การประกวดเรียงความ

   -การตอบปัญหา

   -การประกวดวาดภาพ

   -การให้ความร่วมมือกับผู้สอนในการจัดให้มีการศึกษาค้นคว้าในชั่วโมงเรียน

4. กิจกรรมส่งเสริมความรู้ทั่วไป

   เป็นกิจกรรมที่ห้องสมุดจัดขึ้น เพื่อเสริมความรู้ให้แก่ผู้ใช้บริการ ได้แก่

   -การจัดสัปดาห์ห้องสมุด

   -การจัดนิทรรศการ

   -การสาธิตภูมิปัญญา

   -การจัดป้ายนิเทศเสริมความรู้

   -การฉายสื่อมัลติมีเดีย

   -การตอบปัญหาสารานุกรมไทยและหนังสือความรู้รอบตัว

   ข้อสังเกต ในการจัดนิทรรศการนั้นจะเป็นการเลือกใช้วัสดุรองรับสื่อหรือเนื้อหาต่างๆ ที่นำมาจัดแสดง ส่วนป้ายนิเทศนั้นเป็นป้ายที่ใช้เสริมความรู้ เป็นการสื่อความรู้โดยไม่มีการใช้ข้อความที่มาก จึงเป็นองค์ความรู้แบบสั้นๆ   โดยใช้ข้อความสั้นๆ เพื่อบอกกล่าวถึงสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในตอนนั้น ใช้ในการติดตามข้อมูลข่าวสาร

5. กิจกรรมส่งเสริมการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ 

   เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์จากการอ่าน ซึ่งมีดังต่อไปนี้

   -การจัดมุมรักการอ่าน

   -การจัดมุมหนังสือในห้องเรียน

   -การจัดห้องสมุดเคลื่อนที่

• การเล่านิทาน (Story telling)*การเล่านิทานมีจุดเริ่มต้นในการบอกเล่าสืบต่อกันมา เรียกว่า "มุขปาฐะ" มีการปรับเปลี่ยนเรื่องเล่าให้เหมาะสมกับยุคสมัยใหม่ แต่ยังคงรักษาเค้าโครงเดิม

  การเล่านิทานเป็นกิจกรรมส่งเสริมการอ่านประเภทหนึ่งที่ช่วยให้เด็กมีนิสัยรักการอ่าน เพราะนิทานให้ทั้งความสนุกสนาน เพลิดเพลิน เพิ่มพูนความรู้ทางภาษา เสริมสร้างจินตนาการ ก่อให้เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ไม่ดีของตนเอง เนื่องจากเกิดความคล้อยตามจากการเรียนรู้จากการฟังนิทาน นอกจากนี้ผู้เล่านิทานต้องมีการใช้จิตวิทยาในการศึกษาความสนใจของผู้ฟังว่าให้ความสนใจในเรื่องใดบ้างก่อนทำการเล่า เนื่องจาก ในการเล่านิทานย่อมมีทั้งผู้ฟังที่เป็นเด็กผู้ชายและเด็กผู้หญิง ดังนั้นผู้เล่าจึงต้องพิจารณาเรื่องที่จะนำมาเล่าให้สอดคล้องกับกลุ่มเป้าหมายที่จะมาฟังด้วย ซึ่งจะมีความสนใจเหมือนกัในระยะเวลาหนึ่งเท่านั้น ผู้เล่าต้องพยายามสื่อไปให้ถึงนิทานที่เป็นตัวเล่มให้ได้ เนื่องจากเราใช้นิทานเป็นสื่อนำไปสู่การอ่าน ถ้าผู้เล่าสามารถเล่าเรื่องให้สนุก เด็กก็จะเกิดความสงสัยและซักถามผู้เล่าหลังจากฟังเรื่องเล่าจบ และผู้เล่าทิ้งท้ายไว้ให้ติดตามต่อไป นักเรียนจะอยากรู้จนต้องหาหนังสือมาอ่านเอง จึงเห็นได้ว่าการเล่านิทานนั้นมีบทบาทช่วยสั่งสอนด้านศีลธรรมจรรยา ซึ่งเป็นการปลูกฝังให้เด็กเป็นผู้ที่มีคุณธรรมและจริยธรรม

• ประเภทของนิทานที่มีในไทย

  (1)นิทานก่อนมีประวัติศาสตร์

  (2)นิทานประเภทชาดกในนิบาตชาดก

  -นิทานที่มีความเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา ซึ่งกล่าวอ้างมาจากพุทธวัจนะ มีอยู่ในคำเทศน์ เช่น เทศน์มหาชาติ พระเวสสันดรชาดก

  (3)นิทานประเภทคำกลอน

  (4)นิทานชาดกนอกนิบาตชาดก

  -นิทานที่ไม่ได้มาจากคัมภีร์ในศาสนาพุทธ เป็นนิทานพื้นเมืองของประเทศต่างๆ เป็นเรื่องที่ไม่ได้อ้างมาจากพุทธวัจนะ

  (5)นิทานพื้นเมือง

  -เช่น เกาะหนูเกาะแมว ตายายปลูกถั่วปลูกงา

  (6)นิทานประเภทจักร ๆ วงศ์ ๆ

  (7)นิทานสุภาษิต

  (8)นิทานยอพระเกียรติ

  -เป็นนิทานที่เชิดชูพระเกียรติของพระมหากษัตริย์ไทย หรือผู้นำบางประเทศ

• การเลือกนิทานสำหรับเล่า

  วรรณกรรมที่เลือกมาเล่าให้เด็กฟังควรเป็น

  (1)นิทานปรัมปรา

  (2)ร้อยกรอง

  (3)สารคดี

  (4)ประวัติบุคคลสำคัญ

  -เด็กสามารถใช้ในการเรียนรู้เพื่อนำมาเป็นแบบอย่างในการนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้

• การเตรียมตัวก่อนเล่านิทาน

  การเล่านิทานเป็นศิลปะอันจะฝึกฝนได้ ดังนั้น ผู้เล่าต้องอ่านเรื่องที่เล่าซ้ำจนจำขึ้นใจ บางครั้งอาจใช้หนังสือประกอบในการเล่าได้ ไม่ควรก้มหน้าก้มาในการเล่า โดยไม่สนใจผู้ฟัง อีกทั้งยังต้องมีทักษะในการเล่าเรื่องด้วยคำพูดที่ไพเราะ มีความดึงดูดใจ ใช้ภาษาที่ถูกต้องและเหมาะสมในการเล่าเรื่อง และเลือกนิทานที่มีเนื้อหาชวนให้ติดตาม

• นิทานที่เหมาะสำหรับการเล่า

  (1)มีความเคลื่อนไหวอยู่ในเรื่อง

  (2)มีเนื้อเรื่องเร้าใจ ชวนให้ติดตามว่าจะมีอะไรเกิดขึ้นต่อไป

  (3)มีพรรณนาโวหาร ในการใช้ภาษาที่ถูกต้องให้เด็กฟัง

  (4)มีการใช้คำซ้ำๆ ข้อความซ้ำๆ และคล้องจองกัน

  (5)ตัวละครมีปฏิภาณไหวพริบ

  (6)เนื้อเรื่องมีความรู้สึกสะเทือนใจ

  (7)ไม่ใช่เรื่องที่น่ากลัวเกินไป

  (8)เรื่องเกี่ยวกับสัตว์เล็กๆ

  (9)นิทานสุภาษิตและนิทานอีสป

  (10)เรื่องขำขัน

  (11)ตำนาน นิทานพื้นเมือง เทพนิยาย เทพปกิรณัม

• วิธีการเล่านิทาน

  (1)มีการจัดให้เด็กนั่งเตรียมพร้อมสำหรับการฟัง

  (2)มีการสร้างบรรยากาศในการเล่า

  (3)สามารถเล่าได้อย่างมั่นใจ

  (4)การใช้ภาษาสำนวนที่ง่ายๆ

  (5)จิตใจจดจ่ออยู่กับเรื่องเล่า

  (6)ผู้เล่าต้องพยายามสร้างมโนภาพในเรื่องที่จะเล่า

  (7)ควรแสดงท่าทางประกอบตามความสมควรเพื่อให้เกิดความเหมาะสม

  ในการเล่านิทานผู้เล่าควรหลีกเลี่ยงในการก้มหน้าก้มตาเพื่อเล่าเพียงอย่างเดียว โดยไม่สบตากับผู้ฟังเลย ผู้เล่าจึงควรพยายามมองผู้ฟังในขณะที่เล่าให้ทั่วถึง