ระบบฟิวดัลหรือระบบศักดินาสวามิภักดิ์
ระบบฟิวดัลหรือระบบศักดินาสวามิภักดิ์ เป็นระบบการเมืองการปกครองสังคม และเศรษฐกิจของยุโรปในยุคกลาง ซึ่งเป็นลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างกษัตริย์กับขุนนาง ขุนนางระดับสูงกับขุนนางระดับลองลงมา และเจ้าของที่ดินกับพลเมืองที่ทำมาหากินบนที่ดินนั้น
ระบบฟิวดัลพัฒนาการมาจากการปกครองของจักรวรรดิโรมันในยุคที่พวกอนารยชนรุกรานประชาชนจึงต้องพึ่งขุนนางที่ปกครองท้องถิ่น ขุนนางท้องถิ่นจึงมีอำนาจขึ้นเรื่อยๆ จักรพรรดิโรมันจึงต้องกระจายอำนาจให้แคว้นต่างๆปกครองดินอดนตนเอง มีกองทัพและกฎหมายตัดสินคดีความต่างๆ เพื่อคุ้มครองประชาชน
ต่อมาเกิดการช่วงชิงอำนาจในระหว่างผู้ปกครองจักรพรรดิต้องอาศัยกองกำลังและการสนับสนุนจากขุนนางในมีอำนาจมั่นคง จักรพรรดิจึงต้องพระราชทานที่ดินให้แก่ขุนนางหรือ ลอร์ด เพื่อให้ขุนนางจงรักภักดี และเป็นการตอบแทนความดีความชอบจากการทำสงคราม ขุนนางหรือลอร์ดจะนำที่ดินที่ได้รับพระราชทานมาแบ่งให้กับขุนนางระดับรองลงไป เรียกว่า วัสซัล ซึ่งเป็นผู้หาประโยชน์ในที่ดินนั้นคือ จะปกครองดูแลผู้คนที่ทำมาหากินบนที่ดินในเขตที่ตนรับผิดชอบ เรียกว่าแมนเนอร์ (Manor)ในแต่แมนเนอร์จะมีคฤหาสน์หรือปราสาทซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของขุนนางและครอบครัว ปราสาทของขุนนางมีกำแพงล้อมรอบ เป็นศูนย์กลางของแมนเนอร์บริเวณรอบๆเป็นท้องไร่ท้องนาและที่อยู่อาศัยของประชาชนที่ทำงานในที่ดินนั้น ซึ่งอยู่รวมกันเป็นหมู่บ้าน แต่ละแมนเนอร์จึงเป็นหน่วยเศรษฐกิจแบบพึ่งพาตนเอง โดยไม่ต้องอาศัยสินค้าจากภายนอก ประชนที่อาศัยและทำงานในที่ดินนั้นเรียกว่า เซิร์ฟ (Serf) ซึ่งจะจ่ายผลผลิตให้เจ้าของที่ดิน และอุทิศแรงงานทำการเพราะปลูกในที่ดินของเจ้าของที่ดินเป็นการตอบแทน เรียกระบบเศรษฐกิจแบบนี้ว่า ระบบเศรษฐกิจแบบแมนเนอร์ (Manorial System)
ระบบฟิวดัลเริ่มล่มสลายในราวปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๑ เมื่อเศรษฐกิจในยุโรปเจริญเติบโตขึ้น จำนวนประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เกิดเมื่องที่เป็นศูนย์กลางการค้าและเมืองอุตสาหกรรมหลายแห่ง โดยเฉพาะเมืองท่าต่างๆทำให้ผู้คนที่อยู่ในแมนเนอร์อพยพเข้าไปอยู่ในเขตเมืองเพื่อทำงานและได้สิทธิเป็นพลเมือง เกิดการขาดแคลนแรงงานภาคเกษตร ทำให้ระบบแมนเนอร์ล่มสลาย ผนวกกับขุนนางที่เคยมีอำนาจต้องออกไปทำสงครามครูเสดเสียชีวิตเป็นจำนวนมากและยากจนมาก เป็นผลทำให้ระบบฟิวดัลเสื่อมอำนาจลงในที่สุดจนล่มสลายในคริสต์ศตวรรษที่๑๓-๑๔
อิทธิพลขอลระบบฟิวดัลที่มีต่อพัฒนาการของยุโรป
ด้านการปกครอง
ระบบฟิวดัลเป็นรากฐานการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น เป็นรูปแบบการปกครองท้องถิ่นของดินแดนต่างๆในยุโรป เมื่อระบบฟิวดัลล่มสลาย กษัตริย์สามารถสถาปนาอำนาจทางการเมืองได้อย่างมันคง ทำให้เกิดการสร้างรัฐชาติ และพัฒนาเป็ฯประเทศในเวลาต่อมา
ด้านสถาปัตยกรรม
สถาปัตยกรรมในสมัยฟิวดัลสะท้อนอยู่ในปราสาทหรือคฤหาสน์ของลอร์ด ที่เป็นศูนย์กลางในแมนเนอร์ รับอิทธิพลจากสิ่งก่อสร้างความรู้สึกมั่นคง แข็งแกร่งสำหรับเป็ฯที่อยู่อาศัยและป้องกันศัตรูที่มากรุกรานได้
ด้านเศรษฐกิจและสังคม
ในช่วงปลายสมัยฟิวดัล เศรษฐกิจขยายตัวสูงขึ้นมาก ทำให้เกิดชนชั้นกลางซึ่งเป็นกลุ่มพ่อค้าและพวกช่างเรียกว่า ชนชั้นกระฎุมพี (bourgeois)หมายถึงชนชั้นที่เป็นอิสระไม่อยู่ในระบบแมนเนอร์ และได้รวมตัวจัดตั้งสมาคมช่างฝีมือหรือสมาคมอาชีพ เพื่อพัฒนาแรงงานและคุณภาพสินค้า
Knight ตรงกับภาษาฝรั่งเศสว่า Chevalier บุตรชายของขุนนางเท่านั้นที่จะได้รับการเลี้ยงดูอบรมเพื่อเตรียมตัวเป็นนักรบ อัศวินที่ผ่านการฝึกตั้งแต่อายุ 7 ปีที่ปราสาท เริ่มจากการรับใช้ท่านผู้หญิง ภรรยาเจ้าของปราสาท อบรมมารยาทราชสำนัก ร้องเพลง เต้นรำ ความสำคัญของธรรมะอัศวิน(ระบบวีรคติ Chivalry การฝึกความสุภาพอ่อนโยน กล้าหาญ เสียสละให้เกียรติแก่ข้าศึกเมื่อข้าศึกยอมแพ้ มีวินัย ช่วยเหลือเมื่อสตรีตกอยู่ในอันตราย ปกปักรักษาคนชรา เด็ก หญิงหม้าย) ฝึกขี่ม้าจากทหารคนสนิทของขุนนาง อายุ 14 ปี เลื่อนฐานะจากมหาดเล็กมาเป็น Squire ต้องขัดเกราะให้ขุนนาง รับใช้ขุนนาง จนอายุ 21 ปี และได้รับการเข้าพิธีแต่งตั้งให้เป็นอัศวินก่อนที่จะเป็นขุนนาง�к���Ǵ��(Feudalism)
�к���Ǵ��(�к��ѡ�Թ�������ѡ���)�շ�������ҧ����� �Դ��������ҧ��
���ѡɳС�û���ͧ����ѧ���ͧ����������ѹ(�鹤����١�ѹ�����ҧ�ѡú�Ѻ������˹�ҹѡú������ླ� Comitatus �¡�ѵ�����Ш���ӹҨ�������˹�����͡�����ѡú)����ѡɳС�û���ͧ�����ʹ�Ҩҡ���ѹ(�����ҧ����ػ���СѺ����Ѻ�ػ������Ф�������ѹ�������ҧ ��¡Ѻ��ҷ��) �����ҹ�ѹ���ҡ�ҹ�ͧ���û���¡�ҧ 㹪�ǧ����ҳҨѡ����ѹ������ ��ǹ���Ңͧ���Թ��ͧ�ź˹� ������ �Դ������Ҵ���� �֧��ͧ¡���Թ��������ӹҨ���ͤ͢���������ͧ��Ңͧ���Թ�������¹��Ҿ���繼����ҷ��Թ� �������ժ���С�ѵ�������ҳҨѡá��ҧ
Feudal �Ҩҡ�����ҵԹ��� Feudum �ç�Ѻ�����ѧ������ Fief ����ҴԹ���ͷ��˹��
�к���Ǵ���շ��㴺�ҧ
�Դ㹽�����ʤ��ʵ�ȵ���ɷ�� 5 ����Ե��դ��ʵ�ȵ���ɷ�� 6 ���������ѧ��ɵ�ȵ���ɷ�� 11 ���������ѹ
�ѡɳФ�������ѹ����к���Ǵ�������ҧ��
�к���Ǵ���繤�������ѹ�������ҧ Lord (��ҹ��) �ѺVassal (�����) ���к���á�Ш���ӹҨ�͡�ҡ�ٹ���ҧ��ѵ������ѧ�ع�ҧ��鹵�ҧ� �ع�ҧ��ҧ�աͧ�Ѿ�ͧ���ͧ
˹�ҷ��ͧ�� Lord ��;Էѡ���ѡ��Vassal��з��Թ�ͧ Vassal�ҡ�ѵ������������صԸ��� ����ͧ������ͧ㹡�þԨ�óҤ�ՠ������������������������
�ç���ҧ�ҧ�ѧ���ͧ�к���Ǵ��
1.� ��ѵ���� �հҹ��� Lord �٧�ش���բع�ҧ��Vassal�վѹ�м١�ѹ�ҧ˹�ҷ���͡ѹ� ��ѵ����о���Ҫ�ҹ���Թ�繡���ͺ�����ӹҨ㹡�û���ͧ ���Ѻ�ع�ҧ �ӹҨ�ͧ��ѵ������ŧ����ͧ��ɮ���������ͺ��й�à�� �Թᴹ��ǹ�����繢ͧ�ع�ҧ� ����դ����١�ѹ�Ѻ��ѵ������¡��ͧ��������˹�Ҡ �բ�ͼ١�ѹ�Ѻ��ѵ���������շ��Թ������ҳ�ࢵ�֧�����Vassal ��˹�ҷ���������;������蹴Թ���ʧ���� ���Թ����ѵ�������Ҫ�ҹ�������ö�Ժ���
���Vassal��軯ԺѵԵ���ѭ��������鹪��Ե�� ����շ��ҷ
- ����鹻���ͧ���͢ع�ҧ��Ңͧ���Թ (Suzerain)�Ѻ���������Թ����
- �㹽������ �պ�ô��ѡ����� Duke,Earl, Lord, Baron, Count�ա�û���ͧŴ���蹵���ӴѺ��� ���Ż���ͧ���ժ���հҹ��� Vassal�ͧ
�ع�ҧ� �ع�ҧ�հҹ��繷�� Vassal�ͧ��ѵ���� ���Vassal��˹�ҷ���觷���
�ͧ��������Ѻ�ͧ�Ѿ�ͧLord�� ��Ъ�������ͷҧ����Թ��Lord�� �ع�ҧ����٧�ѧ�հҹ���Lord �ͧ�ع�ҧ��鹵�ӡ���ŧ�� �ع�ҧ����Ңͧ����ҷ���ͤ���ʹ�
�ѧ�բع�ҧ����ҹ��ý֡���Ѻ���ʶһ���������������Թ(Knight)�����عҧ�����ʹ�ҧ������Ե
3. ���ժ� (villain) ��ǹ�˭��繪�ǹҠ �繼����ҷ��Թ������繢ͧ���ͧ������ՠ�
���м١�Դ�Ѻ���Թ ����������Ңͧ���Ң�Ҵ��� ��ǹ��������
4.� ��ʵԴ���Թ(serf) ��ͪ�ǹҷ������� �ӡԹ�����Թ������þ����� ��ͧ�١�Դ�Ѻ���
���Թ ���¡������˹����� ����㹡�äǺ����ͧ��ҹ�� ��ͧ���������Ѫ�ٻ��� ���ռ�Ե�ŷ���Ե�������ҹ�� ��������ҹ��ࡳ���ç�ҹ�ش�� ���ҧ�оҹ
5.� �����йѡ�Ǫ� �պ��ҷ�ҧ���ͺ���Ե���������ѭ��
���������鹷ҧ�ѧ�������������
���������鹷ҧ�ѧ���ͧ��ǹ��������з�ʵԴ���Թ�����ҡ���Ъ������Ңͧ���Թ��Ъ�ǹ����к���ʹ�����Է�����������Ե
��â��¾�鹷���ҳ�ࢵ�������Ը��
1.� ���Ը���觪ԧ ��ʧ����
2.�� ����觧ҹ��С���Ѻ�ô�
�������(Manorial System)�������
���к����ɰ�Ԩ����� �Manor� ����� ����ʹ� ���¶֧����dz���Թ�����ҧ�˭��ͺ����ʹ�ͧ�ع�ҧ� ��Ҵ�ͧ���Թ�������Ѻ�ӹҨ��Ф����觤�觢ͧ��Ңͧ ����dz�ͺ��������������ҹ ��ǹ���з�ʵԴ���Թ ��ҧ����� ��ͤ�� ������������ա�ü�Ե���������§����ͧ�¢ع�ҧ�Ǻ�����ü�Ե�� ���Թ���ع�ҧ����ǹ ��ʵԴ���Թ�Ө��觡����л�١��к� Three fidld System �͡�� 3 ��ǹ ��ع���¹�� ���á�� �ŧ��� 1��� 2 ��ǹ �ŧ��� 3 �����������§�ѵ��
�����˵���к���Ǵ�Ũ֧������
1.�� ���ͧ�ҡ��û���ѵԷҧ���ɰ�Ԩ���ʵ�ȵ���ɷ�� 11
2.�� ��ÿ�鹿١�ä�ҡѺ���ѹ�͡��� �ա�����Ƿ�ʵԴ���Թ���������价ӡ�ä�� �繪�ҧ����͠ �ա�������ҹ��繪���鹡�ҧ������Է�Ծ�ҧ���ɰ�Ԩ
3. �Դ�äкҴ ����ä �������û㹤��ʵ�ȵ���ɷ�� 14 ������ç�ҹ���ҡ ��ʵԴ���Թ���͡��������Р �¡���·������ �к�������֧���µ��
4.� �շ����Ѻ��ҧ� ��ǹ� ˹���繷����Ѻ��ҧ �Դ��ҨŪ����� ��ǹ�
5.� �ҡʧ��������ʴ ���ʧ���� 100 �� ���������Թ���ª��Ե�ҡ ��ѵ�����ִ�ӹҨ��ҡ�ع�ҧ���վ�ͤ�� ����鹡�ҧʹѺʹع� ��ѵ����������Դ����µç�Ѻ��ЪҪ��ç���ӹҨ����ͧ���ҧ���ԧ�غ�ͧ�Ѿ�ͧ�ع�ҧ �����������к���Ǵ�������Ѳ�ҡ���繡�û���ͧ�кͺ����óҭ��Է���Ҫ������н������
����Թ (Knight)
Knight �ç�Ѻ���ҽ��������� Chevalier� �صê�¢ͧ�ع�ҧ��ҹ�鹷������Ѻ�������§��ͺ���������������繹ѡú� ����Թ����ҹ��ý֡��������� 7 �շ�����ҷ ������ҡ����Ѻ���ҹ���˭ԧ �������Ңͧ����ҷ ͺ������ҷ�Ҫ�ӹѡ ��ͧ�ŧ ���� �����Ӥѭ�ͧ���������Թ(�к���ä�� Chivalry ��ý֡�������Ҿ���¹ �����ҭ �������������õ������֡����͢���֡����� ���Թ�� ��������������ʵ�յ�������ѹ���� ���ѡ�ѡ�Ҥ���� ��� �˭ԧ�����)� �֡�����Ҩҡ���ä�ʹԷ�ͧ�ع�ҧ ���� 14 �� �����ҹШҡ��Ҵ������� Squire ��ͧ�Ѵ�������ع�ҧ �Ѻ��ع�ҧ ������ 21 �� ������Ѻ�����ҾԸ��觵�����������Թ�������繢ع�ҧ
�����:� ����ŧ�ó�����Է�����.����ѡ����ʵ��. ���¸���������ҳ-���¡�ҧ. ��ا
��ҹ��:�ӹѡ�������觨���ŧ�ó�����Է�����, 2540.
����Է������ɵ���ʵ��.��С�����ú������Ԫҡ�ú�óҡ�� ��Ǵ�Ԫ��֡�ҷ����,
�ô����¸����š. ��ا��ҹ��:����Է������ɵ���ʵ��,2545.
�ѹ��Ҡ� ���šҭ���.����ѵ���ʵ��������¸����š. �������駷�� 7,��ا��ҹ��:
����¹����,2546.�
Ref : //www.mwit.ac.th/~t2060102/FEUDUM.doc 06/06/2008