การสืบพันธุ์ของมนุษย์เพื่อดำรงไว้ซึ่งเผ่าพันธุ์ตามธรรมชาติ จำเป็นต้องอาศัยเพศชายและเพศหญิง ซึ่งทั้งสองเพศสามารถสืบพันธุ์ได้เมื่ออวัยวะสืบพันธุ์เจริญเติบโตเต็มที่ เช่น เพศชายมีการขับน้ำอสุจิออกมา ส่วนเพศหญิงจะมีประจำเดือน
อวัยวะสืบพันธุ์เพศชายประกอบด้วยส่วนต่างๆ หลายส่วนดังนี้
1. ลิงค์หรือองคชาต เป็นส่วนที่แสดงให้เห็นว่าเป็นเพศชายอย่างชัดเจน ตัวลิงค์จะห้อยอยู่ด้านหน้าลูกอัณฑะ บริเวณปลายลิงค์จะมีเส้นประสาทและหลอดเลือดอยู่เป็นจำนวนมาก
2. ลูกอัณฑะ มีลักษณะรูปร่างคล้ายไข่ไก่ฟองเล็กๆ มี 2 ลูก มีหน้าที่ในการสร้างอสุจิ
3. ต่อมลูกหมาก มีลักษณะคล้ายลูกหมากเล็กๆ มีหน้าที่สร้างน้ำเมือก (น้ำอสุจิ) สำหรับหล่อเลี้ยงตัวอสุจิ
อวัยวะสืบพันธุ์ของเพศหญิงประกอบด้วยส่วนต่างๆ หลายส่วนดังนี้
1. รังไข่ เป็นต่อมไร้ท่อ มีอยู่ 2 ข้าง คือ ข้างขวาและข้างซ้าย ข้างละต่อม มีลักษณะเป็นรูปไข่คล้ายเม็ดขนุน รังไข่มีหน้าที่ผลิตไข่และฮอร์โมนเพศหญิง
2. ท่อรังไข่ เป็นท่อกลวง มีอยู่ 2 ข้าง ปลายด้านหนึ่งต่อกับโพรงมดลูกทางด้านซ้ายและขวา และปลายอีกด้านหนึ่งเกาะติดอยู่กับรังไข่ทั้ง 2 ข้าง ท่อรังไข่จะเป็นบริเวณที่อสุจิของเพศชายเข้าผสมกับไข่ที่สุกแล้วของเพศหญิง เรียกกระบวนการดังกล่าวว่า การปฎิสนธิ
3. มดลูก เป็นอวัยวะที่เป็นโพรงรูปร่างคล้ายชมพู่ ภายในมดลูกจะมีหลอดเลือดไปเลี้ยงอยู่เป็นจำนวนมาก
4. ช่องคลอด มีรูปร่างคล้ายท่อเป็นอวัยวะสำหรับการร่วมเพศเพื่อการสืบพันธุ์ เป็นทางผ่านของเลือดประจำเดือนที่ออกจากโพรงมดลูกสู่ภายนอก และเป็นช่องทางให้ทารกคลอดออกมา
การดูแลรักษาระบบสืบพันธุ์
วิธีดูแลรักษาระบบสืบพันธุ์ที่นักเรียนควรเอาใจใส่และปฎิบัติอย่างสม่ำเสมอมีดังนี้
1. รักษาความสะอาดอวัยวะเพศสม่ำเสมอ อาบน้ำฟอกสบู่ให้สะอาด และเช็ดอวัยวะเพศให้แห้ง
2. สวมกางเกงชั้นในที่สะอาดและไม่รัดแน่นจนเกินไป
3. ระวังอย่าให้อวัยวะเพศถูกกระแทกแรงๆ และเมื่อมีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นกับอวัยวะเพศควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจรักษาต่อไป
ระบบสืบพันธุ์ (Reproductive System) from ครูเสกสรรค์ สุวรรณสุข