ADCOMAT (SIAM) LTD.
การควบคุมสารเคมหี กร่ัวไหล ส่วนที่ 1
(Chemical spill)
บรษิ ัท แอดโคแมท (สยาม) จากดั
วตั ถุประสงค์ ADCOMAT (SIAM) LTD.
เพ่ือสรา้ งความตระหนักใหก้ ับพนักงานใหเ้ ห็นถึงความสาคัญของการ
จดั การสารเคมีท่ีใชใ้ นโรงงาน
เพ่ือใหม้ ีความรู้ และทราบถึงแนวทางและวิธีการในการจดั การสารเคมี
และสามารถปฏิบตั งิ านกบั สารเคมีไดอ้ ยา่ งปลอดภยั และมีประสทิ ธิภาพ
เพ่ือเตรยี มความพรอ้ มกรณีเกิดเหตฉุ กุ เฉินขนึ้ พนกั งานสามารถปฏิบตั ไิ
ด้
อยา่ งถกู ตอ้ ง
เพ่อื ปอ้ งกนั และควบคมุ ความสญู เสียท่ีเกิดกบั องคก์ รและพนกั งาน
เพ่อื เป็นแนวทางในการตอบโตส้ ภาวะฉกุ เฉินกรณีเกิดเหตฉุ กุ เฉินตา่ งๆ
ขอบเขตเนือ้ หา ส่วนที่ 1 ADCOMAT (SIAM) LTD.
คานิยาม/ความหมาย
สถานะของสารเคมี
สญั ลกั ษณแ์ สดงประเภทของสารเคมี
ความเป็นอนั ตรายของสารเคมี
หลกั ในการควบคมุ และปอ้ งกนั อนั ตรายจากสารเคมี
การปฐมพยาบาลเม่ือประสบอนั ตรายเก่ียวกบั สารเคมี
สารเคมี (Chemical) ADCOMAT (SIAM) LTD.
หมายถงึ
สารท่ีประกอบดว้ ยธาตเุ ดียวกนั หรอื สารประกอบจากธาตุ
ตา่ ง ๆ กนั รวมกนั ดว้ ยพนั ธะเคมี อยใู่ นรูปของแขง็ ของเหลว หรอื
ก๊าซ ทงั้ ท่เี ป็นสารเดี่ยว และสารผสม ยกเวน้ นา้
สารเคมีอนั ตราย (Chemical Hazard)ADCOMAT(SIAM)LTD.
หมายถงึ สารหรอื วตั ถทุ ่ีมีคณุ สมบตั ทิ างเคมีหรอื ทางกายภาพโดยตวั ของมนั
เอง เม่ือสมั ผสั กบั สารอ่ืนแลว้ ก่อใหเ้ กิดอนั ตรายตอ่ มนษุ ย์ สตั ว์ ทรพั ยส์ นิ
และส่งิ แวดลอ้ ม ดงั นี้
1) มีพษิ กดั กรอ่ น ระคายเคอื ง ทาใหเ้ กิดอาการแพ้ กอ่ มะเรง็
หรอื
ทาใหเ้ กิดอนั ตรายตอ่ สขุ ภาพอนามยั
2) ทาใหเ้ กิดการระเบดิ เป็นตวั ทาปฏิกิรยิ ารุนแรง เป็นตวั เพิ่ม
ออกซเิ จนหรอื ไวไฟ
3) มีกมั มนั ตภาพรงั สี
เหตฉุ ุกเฉินสารเคมีอนั ตราย ADCOMAT (SIAM) LTD.
หมายถึง เหตกุ ารณท์ ่ีไมส่ ามารถควบคมุ ไดใ้ นทนั ทีทนั ใด ท่ีมีตน้ เหตุ
หรอื ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั สารเคมีอนั ตราย สง่ ผลใหเ้ กิดการร่วั ไหลของสารเคมี
อนั ตราย เพลงิ ไหม้ หรอื ระเบิด
สถานะของสารเคมี ADCOMAT (SIAM) LTD.
ของแข็ง • ลกั ษณะ : แท่ง ผลกึ
เม็ด เกลด็ ผง ฝ่นุ
(Solid) • การเขา้ สรู่ า่ งกาย : สมั ผสั ถกู ผวิ หนงั ตา หายใจเขา้ ไป
ของเหลว กินเขา้ ไป
(Liquid)
• ลกั ษณะ : ของเหลว ก๊าซเหลว
• การเขา้ สรู่ า่ งกาย : สมั ผสั ถกู กระเดน็ ใสผ่ วิ หนงั ตา
การกินเขา้ ไป
ก๊าซ (Gas) • ลกั ษณะ : ก๊าซ ไอระเหย ละออง ควนั
• การเขา้ สรู่ า่ งกาย : หายใจเขา้ ไป สมั ผสั ถกู ผิวหนงั ตา
สัญลักษณแ์ สดงประเภทของสารเคมแี ละวตั ถุอันตADรCOาMยAT (SIAM) LTD.
ตามหลกั สากล GHS
GHS (Globally Harmonised System
for Classification and
labeling of Chemicals)
อันตราย อันตราย
ด้าน ดา้ น
กายภาพ สุขภาพ
อันตรายด้าน
สงิ่ แวดล้อม
ADCOMAT (SIAM) LTD.
ป้ายแสดงถงึ อันตรายของสารเคมแี ละวัตถุอนั ตราย (NFPA)ADCOMAT (SIAM) LTD.
บง่ บอกใหท้ ราบถงึ ความรุนแรงของสารเคมี ตามมาตรฐาน NFPA
(National Fire Protection Association)
ซง่ึ ปา้ ยจะมีลกั ษณะเป็นส่เี หล่ยี มรูปขา้ วหลามตดั (diamond sign) แบง่ เป็น 4 สว่ น
ความหมายของแต่ละสี ADCOMAT (SIAM) LTD.
สี่เหลี่ยมพื้นสีแดง สี่เหลี่ยมพืน้ สีน้าเงิน ส่ีเหลี่ยมพื้นสีเหลือง ส่ีเหล่ียมพื้นสีขาว
ด้านบน ด้านซ้าย ด้านขวา ด้านล่าง
แสดงอนั ตรายจากความไวไฟ(Flammability) แสดงอนั ตรายต่อสขุ ภาพ (Health) แสดงความไวตอ่ ปฏกิ รยิ าของสาร (Reactivity) แสดงขอ้ ควรระวงั พเิ ศษ (Special
notice)
ระดบั 4 สารไวไฟมาก ไดแ้ กส่ ารทร่ี ะเหยเป็นไอได้ ระดบั 4 อนั ตรายถึงตาย สารทไ่ี ดร้ บั เพยี งเลก็ น้อย ระดบั 4 สารทส่ี ามารถย่อยสลายตวั หรอื ระเบดิ ไดด้ ว้ ยตวั เองท่ี เน่อื งจากสารบางชนิดมสี มบตั
ิ
รวดเรว็ ทอ่ี ณุ หภูมหิ อ้ งทค่ี วามดนั บรรยากาศ เม่อื อณุ หภมู หิ อ้ งและความดนั ปกติ รวมถงึ สารทไ่ี วตอ่ ความรอ้ น และ
กระจายตวั ผสมกบั อากาศแลว้ ตดิ ไฟได้ หรอื ของเหลวท่ี จะทาใหต้ ายได้ หรอื เป็นอนั ตรายรนุ แรงไดร้ วมทงั้ สาร แรงสนั่ สะเทอื น เฉพาะตวั ทค่ี วรสนใจเพราะอาจ
มจี ดุ วาบไฟ (Flash point) ต่ากว่า 22.8 oC รวมทงั้ ทจ่ี ะเป็นอนั ตรายอย่างมาก ถา้ ใชง้ านโดยปราศจาก
สารทต่ี ดิ ไฟไดเ้ อง เมอ่ื สมั ผสั กบั อากาศ อปุ กรณ์ป้องกนั พเิ ศษ ก่อใหเ้ กดิ อนั ตรายได้ คณุ สมบตั ขิ อง
ระดบั 3 ของเหลวหรอื ของแขง็ ทต่ี ดิ ไฟไดใ้ นอากาศ ท่ี ระดบั 3 อนั ตรายสูง สารทเ่ี มอ่ื สูดดมในเวลาสนั้ ๆ ระดบั 3 สารทส่ี ลายหรอื เกดิ ระเบดิ ได้ เม่อื ไดร้ บั ความร้อนหรอื สารเหล่าน้จี ะแสดงดว้ ยอกั ษรย่อ หรอื
อณุ หภมู ปิ กติ ไดแ้ ก่สารทม่ี จี ดุ วาบไฟสงู กว่า 22.8 oC หรอื สมั ผสั ผวิ หนงั ประมาณเลก็ น้อยจะเป็นอนั ตราย แรงสนั่ สะเทอื นหรอื การกระแทกทม่ี ากพอ รวมถงึ ทเ่ี กดิ ระเบิดไดเ้ มอ่ื
แต่ไมเ่ กนิ 37.8 oC รา้ ยแรงชวั่ คราว หรอื มผี ลตกคา้ งได้ ถูกน้า สญั ลกั ษณ์ ดงั น้ี
OXY:
เป็นสารออกซไิ ดซ์ สารเหล่าน้ี
ระดบั 2 สารทต่ี อ้ งใชค้ วามรอ้ นปานกลางกอ่ นจะตดิ ระดบั 2 อนั ตรายปานกลาง สารทเ่ี มอ่ื ไดร้ บั ใน ระดบั 2 สารทจ่ี ะเกดิ ปฏกิ ริ ยิ ารนุ แรงในอณุ หภูมแิ ละความดนั ปกติ
ไฟในอากาศ ถา้ มปี รมิ าณมากพออาจกอ่ ใหเ้ กดิ รวมถงึ สารทเ่ี กดิ ปฏกิ ริ ยิ ารนุ แรงกบั น้า เมอ่ื เกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมจี ะใหอ้ อกซเิ จน
บรรยากาศทเ่ี ป็นพษิ ได้ ไดแ้ กข่ องเหลวทม่ี จี ุดวาบไฟ ปรมิ าณทม่ี ากพอจะทาใหเ้ กดิ ทพุ พลภาพชวั่ คราว
สงู กว่า 37.8 oC แต่ไมเ่ กนิ 93.4 oC หรอื ถาวรได้
รวมถงึ สารทต่ี อ้ งใชเ้ ครอ่ื งป้องกนั หรอื อเี ลคตรอน
อนั ตรายตอ่ ระบบทางเดนิ หายใจ W: เป็นสารทท่ี าปฏกิ ริ ยิ ารนุ แรงกบั
น้า (หา้ มสมั ผสั น้าโดยเดด็ ขาด)
COR: สารมฤี ทธกิ ์ ดั กรอ่ น
AC ID: กรด
ALK: สารอลั คาไล (ดา่ ง)
: สารกมั มนั ตรงั สี
ระดบั 1 สารประเภททต่ี อ้ งใหค้ วามรอ้ นสูงกอ่ นจะตดิ ระดบั 1 อนั ตรายน้อย สารทเ่ี มอ่ื ไดร้ บั ในระยะเวลา ระดบั 1 สารประเภทน้ี จะมคี วามคงตวั ในสภาวะปกติ แตไ่ มม่ คี วาม
สนั้ ๆ จะเกดิ การระคายเคอื งได้ คงตวั เมอ่ื
อณุ หภมู หิ รอื ความดนั เพมิ่ รวมถงึ สารทส่ี ลายตวั เมอ่ื ถูก
ไฟและเผาไหมใ้ นอากาศได้ ไดแ้ ก่สารทม่ี จี ดุ วาบไฟสงู อากาศ แสงสวา่ ง หรอื ความชน้ื
กว่า 93.4 oC
ระดบั 0 วตั ถุทไ่ี มต่ ดิ ไฟในอากาศ แมว้ า่ จะใหค้ วาม ระดบั 0 ปลอดภยั สารประเภทน้ี ไมเ่ ป็นอนั ตราย ระดบั 0 สารประเภทน้มี คี วามคงตวั สูง แมว้ า่ จะไดร้ บั ความรอ้ นก็
รอ้ นสูงถงึ 815.5 oC นานถงึ 5 นาที ตาม รวมถงึ สารทไ่ี มท่ าปฏกิ รยิ ากบั น้า
สัญลักษณแ์ สดงประเภทของสารเคมแี ละวัตถุอADันCOตMAรTา(SยIAM) LTD.
ในระบบ UN เพอื่ ใช้ในการขนส่ง
วตั ถรุ ะเบิด กา๊ ซไวไฟ กา๊ ซไม่ไวไฟ,ไม่เป็นพิษ กา๊ ซพิษ ของเหลวไวไฟ ของแขง็ ไวไฟ
วตั ถทุ ่ีถกู น้าแล้ว วตั ถทุ ี่เกิดการ วตั ถอุ อกซิไดส์ วตั ถอุ อรแ์ กนิค วตั ถตุ ิดเชื้อ วตั ถมุ ีพิษ
ให้กา๊ ซไวไฟ ลกุ ไหม้ได้เอง
เปอรอ์ อกไซด์
วตั ถกุ มั มนั ตรงั สี วตั ถกุ ดั กรอ่ น วตั ถอุ ่ืน ๆ ที่เป็นอนั ตราย
การเข้าสู่ร่างกายของสารเคมี ADCOMAT (SIAM) LTD.
สารเคมีท่ีเขา้ สรู่ า่ งกายแลว้ ทาใหเ้ กิดความเสียหายต่อโครงสรา้ งของอวยั วะตา่
งๆ
ของรา่ งกายและทาลายระบบตา่ งๆภายในรา่ งกายจนไม่สามารถทางานตอ่ ไปได้
หายใจ ทางผิวหนงั กลืนกิน แมส่ ูล่ ูก
ทาใหโ้ ลหติ เป็นพิษ โดยเฉพาะท่ี หรื อทางตา สารเคมีท่ีมีฤทธิ์กดั ทาใหเ้ กิดความ
ปอดซง่ึ เต็มไปดว้ ยเสน้ โลหิตฝอย กรอ่ นเม่ือเขา้ ปากจะ ผิดปกติของทารกใน
ทาใหส้ ารเคมสี ามารถซมึ เขา้ สู่ สารเคมีจะกดั ผิวหนงั ทาใหป้ ากคอไหมไ้ ด้
ใหไ้ หม้ พองเป็นแผล ครรภ์
กระแสโลหิตไดอ้ ย่างรวดเรว็
สารเคมี เขา้ ส่รู ่างกาย ได้ 4 ทาง
การเกดิ พษิ ต่อร่างกาย ADCOMAT (SIAM) LTD.
แบบเฉียบพลนั แบบเรอื้ รงั
เกิดขนึ้ ในระยะเวลาท่ีสนั้ การสมั ผสั สารท่ีระดบั
คอ่ นขา้ งต่าในระยะเวลานาน
ผดผ่ืนคนั ระคายเคือง
ผวิ หนงั ไหม้ อกั เสบ หนา้ การเกิดความพิการในทารก
การผา่ เหลา่ การผิดปกตทิ าง
มดื วิงเวียนศีรษะ
พนั ธุกรรม การเกิดมะเรง็
ADCOMAT (SIAM) LTD.
การเกิดพษิ ต่อร่างกาย
แบบเฉียบพลัน
ADCOMAT (SIAM) LTD.
การเกิดพษิ ต่อร่างกาย
แบบเรือ้ รัง
ความเป็ นพษิ ของสารเคมี ADCOMAT (SIAM) LTD.
ความเป็ นพิษ อาการแสดง ตวั อย่างสารเคมี
สารที่ทาใหเ้ กิดการระคายเคือง
คนั แสบ รอ้ น พุพอง กรดตา่ งๆ กา๊ ซคลอรีน แอมโมเนีย ซลั เฟอร์
สารที่ทาใหห้ มดสติได้ ไดออกไซด์
สารเสพติด
สารเคมีไปแทนท่ ีออกซิเจน คาร์บอนไดออกไซด์ ไนโตรเจน ไซยาไนด์
สารที่เป็ นอนั ตรายต่อระบบการ
สรา้ งโลหิต เป็นอนั ตรายตอ่ ระบบประสาท ทาใหป้ วดศีรษะ แอลกอฮอล์ เบนซีนอะซิโตน อีเทอร์
สารที่เป็ นอนั ตรายต่อกระดกู วิงเวียน มึนงง
สารที่ทาอนั ตรายต่อระบบการ
หายใจ ตะกว่ั จะเขา้ ไปกดไขกระดูก ซ่ึงทาหนา้
ท่ีสรา้ งเม็ด ตะกว่ั
สารก่อกลายพนั ธ์ เลือดแดง จนเกิดโลหิตจาง
สารก่อมะเร็ง ทาใหก้ ระดูกเสียรูปทรง กระดูกเปราะ ฟอสฟอรสั แคลเซียม
สารเคมีที่ทาใหท้ ารกเกิดความ ทาใหเ้ กิดเย่ือพงั ผืดท่ีปอด เกิดอาการหอบไดง้ า่ ย ฝุ่นทราย ฝุ่นถา่ นหิน
พิการ
ทาอนั ตรายตอ่ โครโมโซม สารกมั มนั ตภาพรงั สี สารฆา่ แมลง โลหะบาง
ชนิด
สรา้ งเซลลใ์ หมข่ ้ึนมาเร่ือยๆเกินความจาเป็น เกิด
เน้ื องอกบางชนิ ด สารกมั มนั ตภาพรงั สี สารหนู แอสแบสตอส
ปากแหวง่ เพดานโหว่ แขนดว้ น ขาดว้ น นิกเกิล
เวนิลคลอไรด์ เบนซีน
ยาธาลิโดไมด์ สารตวั ทาละลายบางชนิด ยา
ปราบศตั รูพืชบางชนิด
หลักในการควบคุมและป้องกันอนั ตรายจากสAาDรCOเMคATม(SIีAM) LTD.
• ใชส้ ารท่ีมพี ิษนอ้ ยกว่าแทน ทางผ่าน • ฝึกอบรมใหท้ ราบถงึ อนั ตราย
• เปล่ยี นกระบวนการผลติ ใหม่ และการปอ้ งกนั
• แยกกระบวนการผลติ ท่ีมี • การบารุงรกั ษาสถานท่ีทางาน
ใหส้ ะอาดเรยี บรอ้ ย • การลดช่วั โมงการทางานท่ี
อนั ตรายออกตา่ งหาก เก่ียวกบั สารเคมอี นั ตรายให้
• ติดตง้ั ระบบดดู อากาศ • การติดตงั้ ระบบระบายอากาศ
นอ้ ยลง
ท่วั ไป
เฉพาะท่ี • การหมนุ เวียนหรอื สบั เปล่ียน
• เพ่มิ ระยะทางใหผ้ ปู้ ฏิบตั ิหา่ ง หนา้ ท่ี
แหล่งกาเนิด จากแหลง่ สารเคมี
• การตรวจสขุ ภาพก่อนเขา้ ทางาน
• ตรวจหาปรมิ าณความเขม้ ขน้ • การใช้ PPE
ของสารเคมเี ทียบกบั มาตรฐาน
ผู้ปฏบิ ัตงิ าน
การปฐมพยาบาลเมอื่ ประสบอันตรายเกย่ี วกับสADาCOรMเATค(SมIAMี ) LTD.
ตา ผวิ หนงั
หายใจ กลืนกิน
การปฐมพยาบาลเมอื่ สารเคมกี ระเดน็ เข้าตADCาOMAT(SIAM) LTD.
• หา้ มขยีต้ า หรอื ถเู
ปลือกตา
เขา้ ตา • ใชน้ า้ สะอาดลา้ งตา เป็นเวลา 10-15 นาที จากนนั้ จงึ ไปพบแพทย์
ยกศีรษะให้สูงขนึ้ ให้นำ้ ไหล
ผ่ำนตำ จำกหัวตำไปหำงตำ
ช่วยเปิ ดเปลือกตา ลา้ งตา
อย่างนอ้ ย 15-20 นาที
ปิ ดตำด้วยผ้ำสะอำด
ส่ งโรงพยำบำล
การปฐมพยาบาลกรณีสารเคมหี กรดผิวหนADัCงOMAT (SIAM) LTD.
ใหล้ า้ งบรเิ วณท่ีเปื้อนดว้ ยนา้ สะอาดทนั ทีอยา่ งนอ้ ย 15 นาที หา้ มใชน้ า้ อนุ่
หรอื แอลกอฮอล์
กรณีท่ีสารเกิดปฏกิ ิรยิ าเคมกี บั นา้ ใชผ้ า้ ท่ีสะอาดเช็ดสารออกจากบรเิ
วณ
ผวิ หนงั แลว้ รบี ลา้ งออกดว้ ยนา้ ทนั ที อยา่ งนอ้ ย 15 นาที
ADCOMAT (SIAM) LTD.
กำรปฐมพยำบำลกรณีสำรเคมหี กรดผวิ หนัง
❑ถอดเส้ือผา้ ที่เป้ื อนสารพิษออก
❑รีบลา้ งทาความสะอาดร่างกาย
❑อยา่ ขดั ถูผวิ หนงั
❑เช็ดตวั ผปู้ ่ วยใหแ้ หง้
❑ใชผ้ า้ สะอาดคลุมผวิ ที่อกั เสบ
❑หา้ มทาข้ีผ้งึ โรยยาอ่ืน ๆ
❑ส่งโรงพยาบาล
การปฐมพยาบาลกรณีสูดดมสารเคมี ADCOMAT (SIAM) LTD.
• ตอ้ งรบี เคล่อื นยา้ ยผปู้ ่วยออกจากพนื้ ท่ที ่สี ารเคมีร่วั ไหลหรอื ฟงุ้
กระจายโดย
ทนั ที
สดู ดม • หากผปู้ ่ วยหยดุ หายใจตอ้ งรบี ชว่ ยทาใหผ้ ปู้ ่วยหายใจไดโ้ ดยสะดวก
• รบี นาตวั สง่ โรงพยาบาล
การปฐมพยาบาลกรณีสูดดมสารเคมี
✓ นาผปู้ ่ วยไปยงั ท่ีมีอากาศบริสทุ ธิ์ทนั ที
✓ ผเู้ ขา้ ไปช่วยควรมีเครอ่ื งปอ้ งกนั
สารพษิ เชน่ หรอื หนา้ กากปอ้ งกนั
สารพิษ
✓ คลายเสือ้ ผา้ ใหห้ ลวม
✓ ควบคมุ อณุ หภมู ิรา่ งกายของผปู้ ่ วย
ถา้ ผปู้ ่ วยรอ้ น พยายามเชด็ ตวั
✓ หา้ มผปู้ ่ วยสบู บหุ รห่ี รอื ด่ืมสรุ า
การปฐมพยาบาลกรณีกลืนกนิ สารเคมี ADCOMAT (SIAM) LTD.
• พยายามทาใหอ้ าเจียนโดยการใชน้ ิ้วหรือวสั ดุไม่มีคมกดโคนลิ้น
1 • ยกเวน้ การกลืนสารกดั กร่อนรุนแรงหา้ มทาใหเ้ กิดการอาเจียนโดยเดด็ ขาด
• หากผปู้ ่ วยหมดสติ การทาใหอ้ าเจียนจะตอ้ งใหผ้ ปู้ ่ วยนอนควา่ ศีรษะต่า
กวา่ สะโพกเพอ่ื ป้องกนั การสาลกั เขา้ ปอด
2 • พยายามด่ืมน้ามากๆ หรือด่ืมนม เพ่ือลดการดูดซึมสารพิษ
• รีบนาตวั ส่งโรงพยาบาล
3 • นาฉลากหรือขอ้ มูลของสารเคมีชนิดน้นั ไปโรงพยาบาลดว้ ย