เสียงสะท้อน เป็นปัญหาหลักอย่างหนึ่งของห้องประชุม และก็เป็นปัญหาที่ใหญ่มากซะด้วย หลายสถานที่มักจะพยายามหาวิธีแก้ปัญหาเรื่องเสียงสะท้อน แต่ก็แก้ไม่ตรงจุดซักที บางครั้งการที่เราคิดว่าทำห้องอย่างไรก็ได้ หากมีเสียงสะท้อนค่อยหาระบบเสียงที่ลดเสียงสะท้อนนั้น บอกได้เลยว่า ไม่ว่าจะลงทุนระบบเสียงไปหลายล้านก็ไม่สามารถแก้ปัญหาเสียงสะท้อนได้ การแก้ปัญหาเสียงสะท้อนแก้ไขอย่างไร เรามาดูขั้นตอนกันดีกว่า
1. เสียงสะท้อนหรือเสียงก้องคืออะไร
เราต้องมาทำความเข้าใจเรื่องของเสียงก้องเสียงสะท้อนกันก่อนว่ามันคืออะไร เสียงก้องเสียงสะท้อนนั้นคือเสียงที่ดังกังวาน เกิดจากการที่เสียงกระทบไปบนผนังส่วนต่าง ๆ ของห้องแล้วเกิดก็เสริมกันของคลื่นเสียง ทำให้พลังงานของเสียงยังคงอยู่ และค่อย ๆ จางหายไป หากเสียงไปกระทบกับผนังแล้วเด้งกันไปมามาก ๆ เสียงที่ได้ยินก็จะก้องกังวานมากขึ้น โดยส่วนใหญ่แล้วห้องที่มีเสียงก้องคือห้องที่ทำจากวัสดุพื้นเรียบแข็ง
หากเราลองให้คลื่นเสียงเปรียบเสมือนลูกปิงปอง แล้วเราตีไปที่ผนังที่เป็นวัสดุแข็ง ลูกปิงปองนั้นจะกระเด้งออกมาตามทิศทางองศาที่เราตีไปกระทบ หากเราตีแรง ลูกปิงปองก็จะกระเด้งออกมาด้วยความเร็วและกระเด็นไปไกล หากเราตีด้วยแรงที่น้อย ลูกปิงปองก็จะกระเด็นไปไม่ไกล ความแรงในการตีลูกปิงปองก็เปรียบเสมือนความดังของเสียงนั่นเอง และก็จะลดพลังงานลงตามระยะทางที่เพิ่มมากขึ้น
เมื่อเสียงเดินทางไปกระทบกับวัตถุแล้วสะท้อนกลับมาภายในไม่เกิน 0.1 วินาที เราจะเรียกเสียงนี้ว่าเสียงก้อง หรือ Reverb (รีเวิร์บ) หากเสียงที่ไปกระทบกับวัตถุนั้นใช้เวลาเกินกว่า 0.1 วินาที เราจะเรียกเสียงนั้นว่าเสียงสะท้อน หรือ Echo (เอคโค่)
เราจะสังเกตได้ว่าเวลาที่เราเคาะระฆัง จะได้ยินเสียงก้องกังวานสั่นค้างเป็นเวลานาน ทั้ง ๆ ที่เคาะเบา ๆ ระฆังก็ยังมีเสียงที่สั่นค้างอยู่ ลักษณะแบบนี้เราเรียกว่า Resonance (เรโซแนนซ์) คือการสั่นค้างของย่านความถี่บางความถี่เป็นเวลานาน แบบนี้จะค่อนข้างมีปัญหาเป็นอย่างมากสำหรับห้องประชุม
2. ปัญหาที่เกิดขึ้นของเสียงก้องเสียงสะท้อนภายในห้องประชุม
หากห้องประชุมของท่านมีเสียงก้องเสียงสะท้อนมาก ๆ ปัญหาที่จะพบเจอก็คือ เสียงที่ฟังไม่ชัดเจน ก่อให้เกิดความรำคาญ และความตึงเครียดขึ้นได้ เพราะเสียงนั้นเป็นมลพิษอย่างหนึ่ง หากเราไม่สามารถจัดการปัญหาเสียงก้องได้ ก็จะก่อให้เกิดมลพิษทางเสียงขึ้นมาทันที
แต่เสียงสะท้อนนั้นก็ใช้ว่าจะไม่ดีซะทีเดียว หากเราออกแบบห้องประชุมให้มีเสียงสะท้อนที่เหมาะสม ก็จะช่วยให้ห้องนั้นมีเสียงที่ไพเราะขึ้นมา อีกทั้งยังช่วยเสริมให้ระบบเสียงดังขึ้นโดยที่อุปกรณ์ไม่ทำงานหนักจนเกินไป
หัวใจหลักของเสียงสะท้อนในห้องประชุม คือการออกแบบทางด้านอะคูสติกส์ของห้องที่ได้มาตรฐานด้านความชัดเจนของเสียงพูด หรือ Speech Transmission Index หรือค่า STI จะมีค่าระหว่าง 0 – 1 หากวัดได้ค่าเป็น 0 คือเป็นห้องที่มีความชัดเจนของเสียงพูดที่แย่มาก ๆ ค่าเลข 1 คือดีมาก โดยส่วนใหญ่แล้วค่าที่ยอมรับได้คือต้องไม่น้อยว่า 0.66 ขึ้นไป
ปัญหาหลัก ๆ ของเสียงสะท้อนภายในห้องประชุม มักจะเกิดจากการออกแบบตกแต่งภายในของห้อง ที่มีการนำวัสดุเป็นพื้นเรียบแข็งมาใส่ในห้องมากจนเกินไป เพราะวัสดุเรียบแข็งนี้มักจะเป็นวัสดุที่สะท้อนเสียงได้ดี เมื่อนำไปอยู่ในห้อง ก็จะทำการสะท้อนเสียงไปมาจนเกิดการสะสมพลังงาน ทำให้มีเสียงก้องเสียงสะท้อนตามมา
โดยค่าเสียงก้องเสียงสะท้อนนั้น เราจะหาจากค่า RT60 (Reverberation Time 60) คือค่าเวลาของเสียงที่เหลืออยู่หลังจากเสียงต้นฉบับหายไปแล้ว ซึ่งค่าการวัดค่า RT60 เสียงสะท้อนภายในห้องนั้น จะวัดจากความดังของเสียงสะท้อนเสียงก้องลดลงไป 60dB
3. การแก้ปัญหาเสียงก้องเสียงสะท้อน
เมื่อเข้าใจปัญหาและที่มาของเสียงก้องเสียงสะท้อนแล้ว การแก้ปัญหานั้นสามารถทำได้ตั้งแต่การเริ่มออกแบบห้อง โดยให้ผู้เชี่ยวชาญทางด้านอะคูสติกส์ เป็นผู้ออกแบบห้องประชุม แต่โดยส่วนใหญ่แล้ว มักจะออกแบบห้องประชุมโดยไม่เข้าใจหลักการ และมาแก้ปัญหากันที่ระบบเครื่องเสียงซะเป็นส่วนใหญ่
การแก้ปัญหาจากการออกแบบนั้นมีหลักการง่าย ๆ คือ อย่าใช้วัสดุที่เป็นวัสดุผิวเรียบแข็งทั้งห้องและอย่าให้ผนังห้องแต่ละด้านนั้นขนานกัน พื้นห้องอาจจะปูเป็นพรมมากกว่าการใช้พื้นกระเบื้อง เพราะพรมเป็นวัสดุที่มีคุณสมบัติดูดซับเสียง ผนังด้านข้างควรเป็นวัสดุที่ดูดซับเสียงสลับกับวัสดุที่สะท้อนเสียงบ้าง เพดานก็สามารถใช้วัสดุที่ให้ความยืดหยุ่นเมื่อคลื่นเสียงไปกระทบแล้วเด้งกลับมา
หลายคนอาจจะจะเข้าใจว่าเสียงก้องเสียงสะท้อนนั้นเป็นปัญหา จนไปแก้ด้วยการบุวัสดุที่เป็นฟองน้ำทั้งหมด เสียงที่ได้ยินก็ภายในห้องก็จะดูแห้งไม่มีชีวิตชีวา แบบนี้จะทำให้สภาพภายในห้องดูอึดอัด ไม่น่าประชุมเป็นอย่างยิ่ง
และแน่นอนว่าการแก้ปัญหาด้านอะคูสติกส์นั้นเป็นการแก้ปัญหาที่ตรงจุดที่สุดสำหรับเสียงก้องเสียงสะท้อน แต่ในบางพื้นที่ก็ไม่สามารถใช้การแก้ปัญหาทางอะคูสติกส์ได้ ก็ต้องพึ่งพาวิศวกรด้านเสียงในการออกแบบตำแหน่งการติดตั้งลำโพงและเลือกลำโพงให้เหมาะสม เช่น โรงยิมเนเซียม ที่ต้องมีเสียงสะท้อนเพื่อสร้างอรรถรสในการเล่นกีฬา แต่บางครั้งก็นำมาใช้จัดประชุม ก็จำเป็นต้องพึ่งพาระบบเสียงที่มีคุณภาพสูงเพื่อสร้างความชัดเจนในห้องที่มีเสียงก้องเสียงสะท้อนสูง ดังนั้นวิศวกรเสียงจึงเป็นสิ่งจำเป็นในการออกแบบระบบเสียงให้มีคุณภาพ
การใช้แผ่นซับเสียงติดที่ผนังเพื่อแก้ปัญหาเสียงสะท้อนในห้องประชุม
สรุป
จะเห็นว่าเสียงก้องเสียงสะท้อนนั้นเป็นปัญหาหลักในการห้องประชุม หากเราเข้าใจแล้วสามารถแก้ปัญหาได้ตรงจุด ก็จะทำให้ห้องประชุมของเรามีคุณภาพความชัดเจนของเสียงอยู่ในเกณฑ์ที่ดี ยิ่งติดตั้งระบบเสียงคุณภาพสูงในห้องประชุมที่มีค่าอะคูสติกส์ที่ดีด้วยแล้ว จะช่วยทำให้การประชุมราบรื่นได้คุณภาพเสียงที่ดีไม่เป็นมลพิษในการฟัง
สนใจสอบถามการแก้ปัญหาและติดตั้งระบบเครื่องเสียงห้องประชุม สามารถติต่อAudio Meeting Room ได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 02-550-6340 หรือ 064-198-2499 ส่งแบบขนาดห้องประชุมมาได้ที่ Line @audiomeetingroom