ดนตรีไทยเป็นสิ่งที่สะท้อนสังคมไทย เพราะดนตรีไทยเกิดจากจิตวิญญาณของคนไทยที่สร้าง สั่งสม และถ่ายทอดสือบต่อกันมาเป็นเวลานาน คนไทยใช้ดนตรีไทยสะท้อนความเบิกบาน ความสุข ความทุกข์โศก ทั้งในด้านการสนองอารมณ์ตนเองและความต้องการของสังคม การบรรเลงดนตรีชนิดใดชนิดหนึ่งเพื่อระบายความรู้สึกภายในของตนออกมาโดยไม่ปราถนาผู้รับฟังเป็นการถ่ายทอดโลกส่วนตัวอันล่ำลึกและทรงคุณค่าแก่ชีวิตมนุษย์ ในอันที่จะผ่อนคลายความหนักหน่วงของชีวิต และเพิ่มพละพลังให้ลุกขึ้นมาต่อสู้อีกครั้ง
เสียงดนตรีเป็นสื่อแห่งความสุข ทั้งแก่บรรดาผู้บรรเลและผู้รับฟังยิ่งเมื่อมรการนำเสียงดนตรีแต่ละชนิดมาผสมผสานกันด้วยทำนองที่ได้ประดิษฐ์ขึ้น เสียงดนตรีเหล่านั้นมีคุณค่าอย่างยิ่งต่อสังคมไทย และสังคมไทยได้นำเสียงดนตรีมาใช้ในความเป็นอยู่ ประเพณีวัฒนธรรม การอบรมสั้งสอน ความสง่างาม ความเจริญรุ่งเรื่อง ความมีเกียรติยศ รวมไปถึงความเป็นชาติไทย
การเลือกดนตรีไทยเป็นส่วนหนึ่งของการเผยแพร่ศิลปะวัฒนธรรมประจำชาติเป็นสิ่งยืนยันได้อย่างชัดเจนว่า นับเนื่องจากวันเวลาแรกๆ ของการก่อกำเนิดขึ้นของดนตรีไทยมาถึงปัจจุบัน ได้ก่อเกิดซึ่งรูปแบบความเป็นไทยที่สามารถประกาศแก่ผู้อื่นได้อย่างเต็มปากเต็มคำ
ดนตรีไทยจึมมีความสำคัญต่อคนไทยตั้งแต่ความเป็นส่วนตัว สังคม ประชาชาติและเป็นสิ่งที่ควรจะอนุรักษ์ สืบสาน ให้ยืนยาวตลอดไป
การอนุรักษ์ สืบสาน มรดกทางดนตรีไทย
เครื่องดนตรีไทยต้องเล่นจึงจะมีชีวิต ค่าของซออยู่ที่เสียงที่สีออกมา ค่าของระนาดออยู่ที่ความก้องกังวานยามเคาะตีลงไป ค่าของจะเข้อยู่ที่เสียงอันเกิดจากการกรีดนิ้วลงไปบนสาย
การอนุรักษ์ สืบสาน มรดกทางดนตรีไทยจึงมิใช่การเก็บรักษาเครื่องดนตรีไว้ประหนึ่งของศักดิ์สิทธิ์หากสแต่อยู่ที่การหยบนำมาฝึกหัด ดีด สี ตี เป่า เพื่อให้น้ำเสียงที่เกิดขึ้นปลุกลมหายใจของเครื่องดนตรีไทยแต่ละชิ้นให้มีชีวิตขึ้นมา การอนุรักษ์ สืบสาน มรดกทางดนตรีไทยยจึงไม่ใช่การรักษาเอกลักษณ์อย่างใดอย่างหนึ่งของดนตรีไทยไว้ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องดนตรี ท่วงทำนองเพลงที่เคยบรรเลง หรือแม้แต่การนำมาเล่นเพื่อแสดงอย่างฉาบฉวยเพียงเพื่อบอกว่า ดนตรีชนิดนี้เคยเป็นของไทยมาก่อน หากแต่ต้องอนุรักษ์ สืบสานด้วยการให้ชีวิตแก่เครื่องดนตรีและเป็นชีวิตที่ยืนยาวนิรันดร์กาล การให้ชีวิตอันยืนยาวแก่เครื่องดนตรีทำได้โดยการที่ คนไทยฟังดนตรีไทย และฝึกดนตรีไทยอย่างทุ่มเท สม่ำเสมอ ด้วยความรักความซาบซึ้ง ดื่มด่ำในความไพเราะงดงาม เข้าใจถึงปรัชญาแห่งชีวิตของคนไทยที่ผสมผสายอยู่ในเครื่องดนตรี
(อ้างอิงจากหนังสือ ทิพย์วาทีคีตศิลป์)
ดนตรีมีส่วนเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวนของมนุษย์ โดยไม่จำกัดเพศ วัย ระดับการศึกษา หรือฐานะทางเศรษฐกิจและสังคม ดนตรีสำหรับบางคนอาจมีวัตถุประสงค์ เพื่อผ่อนคลายความตึงเครียด เพื่อความซาบซึ้งไปกับอารมณ์ของบทเพลง บางคนต้องการฝึกฝนอย่างจริงจังเพื่อเป็นนักร้อง นักดนตรี ฯลฯ การมีประสบการณ์ทางดนตรีในลักษณะต่างๆ แต่ละคนจึงมีมุมมองเกี่ยวกับดนตรีในมิติที่แตกต่างกัน อาทิเช่น มิติที่เป็นรูปแบบของศิลปะวัฒนธรรม มิติที่เป็นรูปแบบของความคิดและจินตนาการ มิติที่เป็นรูปแบบของนันทนาการและการบันเทิง มิติที่เป็นศาสตร์แขนงหนึ่ง มิติที่เป็นหลักสูตรการศึกษา มิติที่เป็นสุนทรียภาพ มิติที่เป็นสื่อธุรกิจ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ข้อค้นพบจากการศึกษาวิจัยในช่วงปลายคริสตศตวรรษที่ผ่านมาสามารถอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างดนตรีกับชีวิตได้ชัดเจนมากขึ้น มุมมองเกี่ยวกับดนตรีในมิติที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของชีวิต จึงกำลังเป็นที่สนใจ มีการขยายผล นำไปประยุกต์ใช้ และค้นคว้าทดลองอย่างจริงจังในปัจจุบัน ซึ่งความสัมพันธ์ระหว่างดนตรีกับชีวิตมีประเด็นการศึกษา
การดำเนินชีวิตของคนไทยตลอดชีวิต ต้องมีดนตรีเข้ามาเกี่ยวข้องอยู่เสมอ ทั้งนี้เป็นไปตามความเชื่อและวัฒนธรรมหรือวิถีไทย ดนตรีจะมีส่วนเสริมสร้างความเข้มแข็ง ความสุข ความสนุกสนาน เพื่อให้คลายจากความกลัว ความกังวน ความเหน็ดเหนื่อย หรือความทุกข์ทั้งหลาย ดนตรีนับว่ามีคุณค่าต่อมนุษย์อย่างมากมาย ดนตรีมีบทบาทในชีวิตคนเราตั้งแต่เกิดจนกระทั่งตาย โดยเฉพาะคนไทยถ้าได้ยินเสียงดนตรีที่ไหนก็ตาม หมายความว่าที่แห่งนั้นจะต้องมีงานมหรสพ ไม่ว่าจะเป็นงานบุญ งานกุศล งานฉลองต่าง ๆ หรืองานศพ เช่น พอเด็กเกิดมาก็จะมีการทำขวัญเดือน โกนผมไฟ ซึ่งถือว่าเป็นพิธีมงคลแก่ชีวิตเด็ก ซึ่งผู้ใหญ่ต้องเป็นฝ่ายทำให้ และเมื่อเข้าสู่วัยหนุ่มสาวก็มีการโกนจุกซึ่งแสดงว่าเด็กเข้าสู่วัยที่โตแล้ว ในช่วงชีวิตต่อไปก็คือ การอุปสมบทของชายก็มีการทำขวัญนาค นอกจากที่กล่าวมาแล้วยังมีอีกหลายงาน อาทิเช่น การแต่งงาน การฉลองอายุ ฉลองครบรอบแต่งงาน งานขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น กิจกรรมเหล่านี้ล้วนแต่ใช้ดนตรีประกอบทั้งสิ้น เป็นการแสดงให้เกิดความสนุกสนานรื่นเริง มองดูศักดิ์สิทธิ์ ดังนั้นจะเห็นว่าการดำเนินชีวิตของคนไทยจะมีความสัมพันธ์กับดนตรีมาตลอด