ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการกําหนดองค์ประกอบของงานออกแบบผลิตภัณฑ์ ได้แก่

หลักการ The Function Complex   กับการออกแบบผลิตภัณฑ์  ECO Design   

                    The Function Complex   มาจากปัจจัยของการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่นักออกแบบต้องคำนึงถึงนั่นเอง  แสดงความเชื่อมโยงการออกแบบผลิตภัณฑ์ หัวใจสำคัญคือ ประโยชน์ใช้สอย (Function)  ต้องมาเป็นสิ่งแรก แต่ประโยชน์ใช้สอย (Function)  ก็ต้องอาศัยปัจจัยข้ออื่นๆ ช่วยเสริมความสมบรูณ์ของหน้าที่ แค่ละข้อของตัวมันเอง    โดยเริ่มความจำเป็น (Needs) เป็นต้นมา   

                  แนวคิดในการออกแบบผลิตภัณฑ์  ECO Design   ก็คงจะคล้ายๆ กับหลักการออกแบบผลิตภัณฑ์ทั่วๆไป  ผสมเข้ากับกระแสในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม  เพื่อช่วยลดภาวะโลกร้อน  โดยให้ผู้บริโภคมีตัวเลือกในการมีส่วนร่วม  ในการช่วยลดภาวะโลกร้อน เหมือนอย่างเช่นงานออกแบบบรรจุภัณฑ์เคยใช้ได้ผลมาแล้ว   ในเรื่องของ บรรจุภัณฑ์แบบเติม (Refill) ซึ่งก็ได้ทั้งการ Reduce คือลดการใช้บรรจุภัณฑ์ที่ฟุ่มเฟือย    เท่ากับลดปริมาณขยะ   กับ Reuse คือให้ใช้บรรจุภัณฑ์ตัวหลักซ้ำโดยการซื้อมาเติม แทนที่     แต่กว่าจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผู้บริโภคได้ก็ต้องใช้เวลาหลายปี        ดังได้กล่าวไว้แล้วว่าสิ่งที่หลักการออกแบบผลิตภัณฑ์ต้องคำนึงเป็นอันดับแรกคือ ประโยชน์ใช้สอย  (Function)     ก็จะใช้ Function ของผลิตภัณฑ์ ECO Design     เป็นแกนหลักในการคิดการออกแบบออก  มาด้วยการประยุกต์ใช้  The Function Complex     

(แบบจำลอง The Function Complex อ้างอิงจาก  วัชรินทร์  จรุงจิตสุนทร. หลักการและแนวคิดการออกแบบผลิตภัณฑ์ : กรุงเทพฯ แอ๊ปป้า พริ้นติ้งกรุ๊ป จำกัด ,2548 )     

 แสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงกันระหว่า ง Function ของผลิตภัณฑ์ ECO Design     กับปัจจัยด้านอื่นๆ ที่สัมพันธ์กัน  เพื่อเป็นกรณีศึกษาในเชิง ทฤษฏีเป็นภาพกว้าง  ของการออกแบบผลิตภัณฑ์ 

ภาพที่ 1  eco shower drop ฝักบัวตลับเมตร  สามารถบันทึกปริมาณการอาบน้ำของคุณ ว่าใช้น้ำปริมาณกี่ลิตร  ต่อครั้งจะหาค่าเฉลี่ยให้ในแต่ละบ้าน เพื่อความเหมาะสม และที่สำคัญ จะบอกค่าน้ำที่ใช้อาบด้วยว่าเป็นเงินเท่าไร  โดยผู้ใช้ต้องตั้งค่าราคาน้ำต่อลิตรก่อน

ภาพที่ 2  Jar solar light  นำแสงแดดมาไว้ในโถแก้ว    โถแก้วมีแบตเตอรี่ และไฟ LED ใต้ฝา จะสามารถเก็บพลังงานแสงแดดในเวลากลางวัน เมื่อเริ่มมืด โถนี้จะเริ่มเรืองแสงมีทั้ง แสงสีส้ม และสีฟ้า  อยู่นานถึง 5 ชั่วโมง สถานที่ ที่ไม่ต้องการแสงไม่มาก

ภาพที่ 3  นาฬิกา จากพลังน้ำ Multi function  ทำงานด้วย น้ำ H20 พลังแบตเตอรี่  ด้วยระบบดิจิตอลมี function พร้อมสมบรูณ์

ภาพที่ 4  ราวตากผ้าในบ้าน กรณี ฝนตก พื้นที่จำกัด ไม่มีพื้นที่ตากผ้า สามารถชักรอกขึ้นไปตากด้านบนเพดานได้   ติดตั้งง่ายสะดวก

ภาพที่ 5  cool cap หมวกมีพัดลมเย็น จากพลังงานแสงอาทิตย์ พัดไล่ความร้อน ช่วยไม่ให้ เหงื่อไหลลงมาที่หน้าผาก เหมาะสำหรับ พ่อครัวหน้าเตา  แสงแดดยิ่งจัด พัดลมยิ่งหมุนแรงขึ้น

               1.ความจำเป็น (Needs)    ทุกคนในโลกใบนี้ล้วนแต่ประสบผลของภาวะโลกร้อน (Global warming ) โลกกำลังเผชิญกับปัญหาที่ชั้นบรรยากาศของโลกกลับหนาขึ้น  เนื่องจากก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์  และก๊าซเรือนกระจกอื่น ๆ ที่มนุษย์เป็นผู้ก่อ  เมื่อชั้นบรรยากาศหนาขึ้น  จะกักเก็บรังสีอินฟราเรดซึ่งควรจะหลุดลอดไปสู่ห้วงอวกาศ  ผลที่ตามมา  คืออุณหภูมิของบรรยากาศโลก  และมหาสมุทร  กลับร้อนขึ้นจนอยู่ในระดับอันตราย  มนุษย์ควรต้องลดการใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์  และก๊าซเรือนกระจกอื่นๆ   ด้วยการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และไม่ปล่อยก๊าซดังกล่าว

              2.จุดมุ่งหมาย (Telesis)   การออกแบบผลิตภัณฑ์ Eco Design  มีจุดมุ่งหมายที่จะนำเสนอผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และธรรมชาติ ในด้านของพลังงานสะอาด   , การลดความสิ้นเปลืองของพลังงาน  ,   กระบวนการของ 4R  ,  การไม่ก่อมลภาวะของผลิตภัณฑ์ ,  ฯต่อผู้บริโภคในการใช้สอยในชีวิตประจำวัน

ภาพที่ 6  Foot operated สำหรับลดขนาดขยะที่เป็นกระป๋อง ด้วยการบด หรือกดด้วยเท้าเหยียบ จะสามารถลดขนาดกระป๋องได้1 ใน 3 ของขนาดกระป๋องเดิม เพื่อลดพื้นที่ของขยะ

 ภาพที่ 7  สวนผักสมุนไพรอินทรีย์ของตนเอง ปลูกได้ในบ้าน จำหน่ายในถุงบรรจุเสร็จ มีดิน ปุ๋ยสูตรพิเศษแค่ฉีกถุง วางในที่ต้องการ รดน้ำ โดยไม่ต้องใช้ ผืนดิน หรือกระถาง

 ภาพที่ 8  ที่โกนหนวด มันไม่ต่างกับที่โกนหนวด สำเร็จรูปทั่วไปเท่าไร เพียงแต่ ด้ามจับทำมาจาก ภาชนะถ้วยพลาสติกบรรจุโยเกิร์ต ที่ใช้แล้ว เป็นการ รีไซเคิลพลาสติก

ภาพที่ 9 กระเป๋าซิป ใส่เครื่องสำอางค์ ทำจากกล่องน้ำผลไม้ที่ใช้แล้ว ความสดชื่น สีสัน น่ารัก สดใสของฉลากบรรจุภัณฑ์น้ำผลไม้   ทำให้เข้ากับการใส่เครื่องสำอางของสุภาพสตรี

ภาพที่ 10 กอริลา Laptop Charge ที่ชาร์ตแบตเตอรี่ จากพลังงานแสงอาทิตย์ มี ถึง2 แผง ให้พลัง 10 วัตต์ สามารถชาร์ต อุปกรณ์อื่นๆได้ เช่น โทรศัพท์ เครื่องเล่น mp3  ipod ฯ

               3.การสื่อความหมาย (Association)  นักออกแบบได้เสนอแนวคิดในการออกแบบผลิตภัณฑ์ Eco Design  เป็น 4  ลักษณะ ประกอบด้วย      1)  การเน้นด้านประโยชน์ใช้สอย ของผลิตภัณฑ์ที่มีประสิทธิภาพสูง   มีความปลอดภัย เป็นผลิตภัณฑ์ที่จำเป็นสำหรับชีวิตประจำวัน   และมีคุณค่าในการเป็นส่วนร่วมในการอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม      2)  การเน้นคุณค่าของวัสดุที่มาจากธรรมชาติ  วัสดุในท้องถิ่นเพื่อลดพลังงานในการเคลื่อนย้าย    และการใช้วัสดุจากการ Recycle 3)  ออกแบบผลิตภัณฑ์ที่สนองตอบวิถีของคนในเมือง  สร้างภาพลักษณ์ ให้ผลิตภัณฑ์ Eco Design สำหรับคนที่มีชีวิตทันสมัย     เป็นผู้นำแฟชั่น   4)   ความง่าย ไม่มีความยุ่งยากซับซ้อนในการใช้งาน     และการหาซื้อผลิตภัณฑ์     

                โดยทั้ง 4 ประการที่กล่าวมาต้องการให้เกิดพฤติกรรมการใช้ผลิตภัณฑ์ Eco Design  ที่มีความพึงพอใจในประโยชน์    และคุณค่าของผลิตภัณฑ์ของการอนุรักษ์ธรรมชาติ  และสิ่งแวดล้อม ช่วยลดภาวะโลกร้อน   จนขยายวงกว้างไปเป็นความภักดีในตัวผลิตภัณฑ์   และร่วมเป็นครอบครัวรักษ์สิ่งแวดล้อม

ภาพที่ 11 Solar charger ที่ชาร์จ iPod และโทรศัพท์มือถือพลังแสงอาทิตย์ มี 2 สี  สี ขาว และสีเงิน

ภาพที่ 12 ของเล่นจากกระดาษแข็ง เป็นวัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และสามารถให้เด็กใช้ความสามารถในการสร้าง หรือพับ  สร้างขึ้นมาเอง เป็นการเสริมทักษะการสังเกต และใช้ความคิดด้วย

               4.สุนทรีย์ ความงาม Aesthetic  ผลงานการออกแบบผลิตภัณฑ์ Eco Design   นี้มีความพิถีพิถันในด้านของรูปทรง วัสดุที่ใช้และสีสัน เน้นการผสมผสานรูปแบบระหว่าง  รูปทรงที่คล้อยตามประโยชน์ใช้สอย (Form  follows  function)   กับ ความเรียบง่ายตามอิทธิพลของ Minimalist  ซึ่งมีเหตุผล 2 ประการ   เป็นเหตุผลในกรรมวิธีผลิตที่ต้องการลดกระบวนการ  และความซับซ้อนเป็นการประหยัดพลังงาน ซึ่งผลิตภัณฑ์ Eco Design   จะต้องมีความตระหนักตั้งแต่การผลิต ถือเป็นเรื่องการนำเสนอเหตุผลความเป็นจริง (Rational appeal) ให้คุณค่าความสำคัญทางจิตใจ ของหลักการออกแบบผลิตภัณฑ์  Eco Design   อีกประการคือรูปทรงเรียบง่ายจะช่วยผู้บริโภคผ่อนคลายจากความเคร่งเครียดในชีวิตประจำวัน   สอดคล้องกับแนวทางของนักออกแบบ และสถาปนิกชื่อดังในอดีตคือ  Mies van der Rohe (TTIS Textile digest ,2550เว็บไซต์)    ที่กล่าวว่า  

 “Less is more”       หมายถึง การคิดให้มาก   และเหลือให้น้อย  คือผลิตภัณฑ์ที่มีความเด่น มีประสิทธิภาพสูง ภายใต้รูปลักษณ์ที่ความเรียบง่าย นั่นเอง

            5.วิธีการ Method    วัสดุ กระบวนการผลิตของผลิตภัณฑ์ Eco Design   จะครอบคลุมวงจรผลิตภัณฑ์ให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม  ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมแบ่งให้ชัดเจน  คือ ใช้หลัก 4 Rในกระบวนการผลิตทุกขั้นตอน   การวางแผนการผลิต (Planning Phase)  เรื่อยจนถึง ช่วงการนำไปใช้ (Usage Phase)

ภาพที่ 13  ที่ให้น้ำ ต้นไม้ ใช้ขวดพลาสติกรีไซเคิล ติดตั้งง่าย สะดวกมีระบบรดน้ำหยดตลอด 24 ชม. ควบคุมการไหลของน้ำโดยไม่ต้องพึ่ง ไฟฟ้า หรือระบบน้ำประปา คล้ายกาลักน้ำ น้ำจะหยดลงลึกถึงราก 

 ภาพที่ 14   โต๊ะเก้าอี้ชุดสำนักงานสำนักงาน จากกระดาษ Eco Desk เป็นนวัตกรรม จากกระดาษรีไซเคิล100% Paperweight มีความเงางาม สีขาว สะอาด  ออกแบบระบบการจัดการสายไฟฟ้าและสามารถประกอบในเพียงไม่กี่นาที

                  6.การใช้งาน Use ผลิตภัณฑ์ Eco Design  ได้ออกแบบมาเพื่อ เป็นผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ในครัวเรือนทั่วๆไป  ทั้งใช้ภายในในบ้าน      ห้องนอน ห้องรับแขก  ห้องครัว  ห้องน้ำ   สวนบริเวณ   ผลิตภัณฑ์สำหรับเด็ก  เครื่องกีฬา     อุปกรณ์สำนักงาน     อุปกรณ์ที่พกติดตัว   เครื่องใช้ไฟฟ้า    เป็นต้น ฯลฯ     ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ได้ออกแบบมาให้สามารถ มีการใช้งานที่เหมือนๆ  ผลิตภัณฑ์ทั่วๆไป    ที่ผู้บริโภคเคยใช้มา     โดยผู้บริโภคไม่ต้องปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตใหม่  

ภาพที่ 15   Solar Camp เป็นถุงฝักบัว รับแสงอาทิตย์ Sunncampน้ำหนักเบาแพ็คเดินทางได้   จะใช้น้ำอุ่นโดยการกรอกด้วยน้ำธรรมดา น้ำให้ถุงถูกแดดเป็นเวลา 3 ชั่วโมง    เวลาใช้ก็นำถุงมาแขวนขึ้นไป จะมีฝักบัวประกอบอยู่ท้าย       คุณก็สามารถ ที่จะอาบน้ำอุ่นได้ ในยามเดินทาง พักแรม

ภาพที่ 16    ของเล่น Kit  เรียนรู้เกี่ยวกับพลังงานแสงอาทิตย์กับสนุกเปลี่ยนหุ่นยนต์นี้

นี้มาก ด้วยพลัง แสงอาทิตย์   สามารถสร้างจินตนาการ ใช้ง่าย, สนุกให้ชุดหุ่นยนต์ที่แปลงเป็นของเล่นขับเคลื่อนที่แตกต่างได้ 6 แบบ ใน 1 เดียว   ทั้งกังหันลม   ลูกสุนัขหรือเรือ ทั้งได้ศึกษาทั้งสนุก ไปกับพลังงานแสงอาทิตย์สำหรับเด็กและผู้ใหญ่

ภาพที่ 17 Solar Robot Kit Minicarรถหุ่นยนต์อย่างง่าย ใช้พลังแสงอาทิตย์ขับเคลื่อน มาในชุดรถเคลื่อนที่ได้ เมื่อดวงอาทิตย์ส่องบนของแผงเซลล์แสงอาทิตย์

ภาพที่ 18    'Polywrap' ถังขยะทิ้งกระดาษ  สีสันสดใส, ทำความสะอาดง่ายทำจากพลาสตืกแผ่นเดียว เป็นแผ่นคลี่ พับขึ้นรูปเองได้ 

ภาพที่ 19   Ben Bin โครงรับถุงใส่ขยะ     ด้วยการใช้ถุง ช๊อปปิ้ง ที่มีเกลื่อนกลาดเต็มบ้าน รีไซเคิล   ด้วยการใช้ซ้ำ   เป็นถุงใส่ขยะ  ในครัวเรือนหรือสำนักงาน

 ภาพที่ 20  เก้าอี้โยก รีไซเคิลจากเก้าอี้ในโรงภาพยนตร์ และที่นั่งโรงละครโรงภาพยนตร์ที่มีการปรับปรุงใหม่ใช้สีแบบ superhero ในแต่ละชิ้น  ให้ความสวยงาม แบบของศิลปะ

--------------------------------------------------------------------

อ้างอิง

กรณีศึกษาตัวอย่าง ผลิตภัณฑ์ ECO Design   ท้องตลาดที่นำภาพมาเสนอ

          เป็นภาพตัวอย่างงาน ผลิตภัณฑ์ที่มีผลิตขึ้นมาขายในยุโรปขายดีมาก อยากจะแนะนำให้ เพื่อเป็นที่เข้าใจ  ของอ้างอิงจาก เว็บไซต์ //www.nigelsecostore.com/blog/  ซึ่งมีผลิตภัณฑ์กว่าร้อยชนิด

ปัจจัยในการออกแบบผลิตภัณฑ์มีอะไรบ้าง

หลักการออกแบบผลิตภัณฑ์ข้อใดสําคัญที่สุด

คุณสมบัติของผลิตภัณฑ์ที่ดีมีอะไรบ้าง

ข้อใดเป็นความหมายของการออกแบบผลิตภัณฑ์