สาวๆ หลายคนยังมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด บ้างก็ไม่รู้ว่าต้องกินอย่างไร หรือควรเริ่มกินตอนไหนของการมีประจำเดือน สำหรับคนที่คิดว่ากินถูกวิธีแล้ว มาลองเช็คกัน จะเริ่มตอนไหน ถึงจะถูกต้อง... เพื่อคลายความสงสัยและทำความเข้าใจให้ถูกต้องเกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด นี่คือ 10 ข้อควรรู้ก่อนเริ่มใช้
10 ข้อควรรู้เกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด
- ยาคุมกำเนิดแบบเม็ด (Birth Control Pill) ประกอบไปด้วยฮอร์โมน 2 ชนิด คือ เอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสเตอโรน (Progesterone) ที่มีความสำคัญต่อการป้องกันการตั้งครรภ์
- ยาคุมกำเนิดมีผลทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางลง ทำให้ตัวอ่อนไม่สามารถฝังตัวได้ นอกจากนี้ยังทำให้เมือกบริเวณปากมดลูกมีความเหนียวข้นมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะทำให้อสุจิไม่สามารถเข้ามาผสมกับไข่เพื่อปฏิสนธิได้นั่นเอง
- ยาคุมกำเนิดแบบเม็ด มีทั้งแบบ 21 เม็ด และแบบ 28 เม็ด โดยแบบ 21 เม็ด เมื่อกินจนหมดแผงแล้ว จะต้องเว้นไป 7 วันจึงจะสามารถเริ่มแผงใหม่ได้ ส่วนแบบ 28 เม็ด จะมีตัวยาจริงเพียง 21 เม็ด และมีเม็ดแป้งอีก 7 เม็ด (ซึ่งเสมือนเป็นยาหลอก) เหมาะสำหรับคนที่กลัวจะนับวันผิด จึงต้องกินต่อกันจนหมดแผง แต่ไม่ว่าจะกินแบบใด21 หรือ 28 เม็ด ก็ได้ผลในการคุมกำเนิดเท่ากัน
- สำหรับการใช้ยาคุมกำเนิดครั้งแรก หรือการเริ่มใช้อีกครั้งหลังหยุดคุมกำเนิดไประยะหนึ่ง ควรเริ่มกินภายในวันที่ 1-5 ของช่วงที่มีประจำเดือน เพื่อให้มั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์อยู่ เพราะอาจเสี่ยงทำให้ตัวอ่อนทารกพิการได้หากกำลังตั้งครรภ์อยู่พอดี
- การกินยาคุมกำเนิดจะต้องกินเวลาเดิมทุกวัน หากลืมกินยาจะทำให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลง และหากลืมกินยาคุมกำเนิดมากกว่า 3 ชั่วโมง ให้กินทันทีที่นึกขึ้นได้ และกินเม็ดต่อไปในเวลาเดิม
- การกินยาคุมกำเนิดอาจมีผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน คัดเต้านม อารมณ์แปรปรวน หรือมีเลือดออกผิดปกติ อาการเหล่านี้บางคนอาจจะมีหรือไม่มีก็ได้
- วิธีกินยาคุมกำเนิดที่ถูกต้อง ควรดูวันที่ตามจริงและวันที่บนแผงอย่างละเอียด ซึ่งบนแผงยาจะระบุวันไว้ตั้งแต่วันจันทร์ถึงอาทิตย์ หากวันที่จะเริ่มกินยาเม็ดแรกเป็นวันพุธก็ให้แกะยาเม็ดแรกของวันพุธมากิน แล้วกินต่อไปเรื่อยๆ จนกว่าจะหมดแผง ที่ต้องให้กินแบบนี้เพื่อจะได้ไม่หลงลืมว่าในวันนั้นๆ กินยาไปแล้วหรือยัง
- ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน ควรใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น เช่น ในกรณีถูกข่มขืน หรือมีเพศสัมพันธ์โดยที่ไม่ตั้งใจ
- ในแผงของยาคุมกำเนิดฉุกเฉินจะมี 2 เม็ด เม็ดแรกให้กินทันทีหลังจากมีเพศสัมพันธ์ ส่วนเม็ดที่ 2 ให้กินหลังจากนั้น 12 ชั่วโมง ซึ่งยาคุมกำเนิดฉุกเฉินนั้นอาจมีประสิทธิภาพต่ำกว่ายาคุมกำเนิดชนิดแผง
- ก่อนกินยาคุมกำเนิดแผงใหม่ทุกครั้ง ควรตรวจเช็คดูวันหมดอายุก่อนใช้ยา เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด
ไม่ว่าจะซื้อยาคุมยี่ห้อไหนมากิน เราจะเห็นว่ามีระบุวัน หรือตัวเลขบนแผงยา แล้วแต่ดีไซน์ของแต่ละแบรนด์ ซึ่งสร้างความสับสนพอสมควรว่าต้องเริ่มที่เม็ดไหนดี ก่อนอื่นขอให้เข้าใจว่ามันมีไว้เพื่อไม่ให้เราลืมกินเท่านั้น โดยให้เริ่มกินยาคุมเม็ดแรกภายใน 1-5 วันแรกที่มีประจำเดือน จากนั้นกินไล่ตามลูกศรไปเรื่อยๆ จนหมดแผง
โดยยาคุมแบ่งออกเป็นหลักๆ 3 ชนิด คือ
- ยาคุมฮอร์โมนเดี่ยว : มีฮอร์โมนชนิดเดียว คือ โปรเจสโตเจน (Progestogen) มี 28 เม็ด กินทุกวัน เป็นยาฮอร์โมนทุกเม็ด
- ยาคุมฮอร์โมนรวม : มีฮอร์โมน 2 ชนิด คือ เอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสโตเจน (Progestogen) มีทั้งแบบ 21 เม็ด กินหมดแผงแล้วเว้น 7 วัน และแบบ 28 เม็ด กินต่อเนื่องทุกวัน ซึ่งจะมียาฮอร์โมนจริงอยู่แค่ 21 เม็ด อีก 7 เม็ดเป็นเม็ดแป้ง ที่มีไว้เพื่อไม่ให้เราลืมกินเท่านั้นเอง ซึ่งปัจจุบัน มีการพัฒนาเป็นยาคุมสูตรฮอร์โมนต่ำแบบ 24+4 เป็นเม็ดยาฮอร์โมน 24 เม็ด และเม็ดแป้ง 4 เม็ด ยาคุมสูตรนี้นอกจากจะช่วยต้านฮอร์โมนเพศชายที่เป็นสาเหตุของการเกิดสิว โดยไม่ทำให้อ้วน บวมน้ำ ยังช่วยลดอาการก่อนมีประจำเดือน (PMS) ทั้งอาการปวดท้องประจำเดือน คัดตึงหน้าอก อารมณ์หงุดหงิด เหวี่ยงวีน ได้อีกด้วย
- ยาคุมฉุกเฉิน : กินในกรณีฉุกเฉิน สำหรับคนที่ไม่ได้ กินยาคุม แบบรายเดือน ยาคุมฉุกเฉินมี 2 ชนิด ได้แก่
- ยาคุมฉุกเฉินแบบ 1 เม็ด กินเม็ดเดียว ครั้งเดียว โดยไม่ต้องกลัวลืมกินยาเม็ดที่ 2 โดยกินยาให้เร็วที่สุด ภายใน 12 ชั่วโมง และไม่เกิน 72 ชั่วโมงหลังการมีเพศสัมพันธ์
- ยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด กินยาเม็ดแรกให้เร็วที่สุด แต่ไม่ควรเกิน 24 ชั่วโมง หลังการมีเพศสัมพันธ์ และกินยาเม็ดที่ 2 ไม่เกิน 12 ชั่วโมงหลังกินยาเม็ดแรก
กินยาคุม แล้วหลั่งในจะท้องมั้ย?
ยาเม็ดคุมกำเนิด สามารถคุมกำเนิดได้ถึง 99% จึงสามารถหลั่งในได้ แต่! ต้องมั่นใจว่ากินยาครบ ตรงเวลา ไม่ขาด ยาคุมกำเนิดจึงจะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญ ต้องดูก่อนว่า เรากินยาคุม ชนิดใดอยู่ เป็นแบบฮอร์โมนรวม หรือฮอร์โมนเดี่ยว เพราะ…
- ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม : ทำให้หยุดการตกไข่ ดังนั้นการกินยาคุมกำเนิดชนิดนี้ จึงสามารถคุมกำเนิดได้ 99% และสามารถหลั่งในได้ โดยไม่จำเป็นต้องกินยาคุมฉุกเฉินเพิ่มอีก ย้ำอีกครั้ง! ว่าจะไม่ท้อง ในกรณีที่มั่นใจว่ากินยาคุมกำเนิดอย่างถูกต้อง ไม่ขาด ไม่เกิน เท่านั้นนะจ๊ะ
- ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยว : ทำให้ปากมดลูกมีเมือกเหนียวข้น ขัดขวางไม่ให้อสุจิเข้าไปปฏิสนธิกับไข่ และทำให้ผนังมดลูกเปลี่ยนไป ไม่เหมาะกับการฝังตัวของไข่ แต่ประสิทธิภาพการป้องกันอาจสู้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมไม่ได้
ท้องไม่ท้อง? จะตรวจการตั้งครรภ์จากปัสสาวะได้เมื่อไหร่
หลั่งในไปแล้ว แล้วไม่แน่ใจว่ายาคุมที่กินอยู่ได้ผลดีรึเปล่า เพื่อความสบายใจเราแนะนำให้ตรวจการตั้งครรภ์ไปเลย ด้วยชุดตรวจการตั้งครรภ์จากปัสสาวะ (Pregnancy Test) ที่หาซื้อได้ง่าย ตามร้านขายยาทั่วไป โดยเฉพาะเมื่อมีข้อบ่งชี้ที่สำคัญ เช่น ประจำเดือนขาด มากกว่า 7 วัน
สามารถตรวจได้เลย หลังจากวันที่ประจำเดือนควรจะมาแต่ไม่มา แต่ว่าผลลัพธ์จะชัดเจนยิ่งขึ้น ถ้าตรวจหลังมีเพศสัมพันธ์ 10-14 วัน ดังนั้นถ้าใจร้อนตรวจตั้งแต่วันแรกที่ประจำเดือนไม่มาแล้วขึ้นขีดเดียว ก็อย่าเพิ่งวางใจ ลองตรวจซ้ำอีกครั้งหลังมีเพศสัมพันธ์ไปแล้ว 10-14 วัน
ในระหว่างที่ไม่แน่ใจว่า ท้องหรือไม่ท้อง ให้กินยาคุมกำเนิดไปตามเดิม เพื่อไม่ให้ขาดตอน เพราะถ้าผลออกมาว่าตั้งท้องจริงๆ ยาคุมก็ไม่ส่งผลอันตรายต่อครรภ์ 1-3 เดือนแรกจ้า
สำหรับคนที่ไม่ได้กินยาคุมกำเนิด แล้วหลั่งใน ให้กินยาคุมฉุกเฉินทันที (ไม่เกิน 24 ชั่วโมงหลังการมีเพศสัมพันธ์) และกินเม็ดที่ 2 หลังเม็ดแรก 12 ชั่วโมง สามารถคุมกำเนิดได้ 85% ถ้าเริ่มกินเม็ดแรกช้าเท่าไหร่ ประสิทธิภาพก็ยิ่งลดหลั่นลงเรื่อยๆ
หรือเพื่อความชัวร์ กินยาคุมฉุกเฉินแบบใหม่ ชนิดเม็ดเดียว ครั้งเดียว กินทันทีภายใน 12 ชั่วโมง และไม่เกิน 72 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์ ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์สูงถึง 97.4%
แทนที่จะมากุมขมับปวดหัว ลุ้นว่าจะท้องในตอนที่ไม่พร้อม สู้ป้องกันไว้ก่อนดีกว่า เปลี่ยนความคิดที่ว่าผู้หญิงหรือวัยรุ่นที่คุมกำเนิดคือผู้หญิงก๋ากั่น ดูไม่งาม เพราะผู้หญิงสมัยนี้ ลั้นลาได้เท่าผู้ชาย แซ่บได้ไม่แพ้กัน อย่าได้แคร์ค่ะ น้องสาวเรา เราต้องใช้ และใช้อย่างปลอดภัยด้วยล่ะ!
คิดจะกินยาคุมกำเนิด ควรปรึกษากับเภสัชกรก่อนกินยาคุมกำเนิด ไม่ควรซื้อกินเองหรือกินตามเพื่อน เพราะอาจกินไม่ถูกต้อง และทำให้การคุมกำเนิดไม่ได้ผล บานปลายเป็นปัญหาท้องไม่พร้อม ดังสถิติวัยรุ่นไทยท้องไม่พร้อม สูงถึง 15% (พศ. 2561) มากกว่าที่องค์กรอนามัยโลก (WHO) กำหนดไว้ที่ 10%
สาเหตุหนึ่งที่วัยรุ่น หรือแม้แต่สาวๆ หลายคนไม่มีความรู้เรื่องการกินยาคุม หรือเรื่องสุขภาพผู้หญิงที่แสนส่วนตั๊วส่วนตัว อย่างอาการคันน้องสาว ตกขาว ประจำเดือนขาด ก็เพราะไม่มีใครให้ปรึกษาได้อย่างสบายใจเนี่ยแหละ
โชคดีที่ตอนนี้มี PHARMASIS ร้านยาที่เข้าใจผู้หญิง โครงการดีๆ ที่ทำให้ผู้หญิงสมัยนี้กล้าเข้ามาปรึกษาเภสัชกร ไม่ต้องเขิน! ไม่ต้องอาย! เภสัชกรทุกท่าน มีความรู้โรคพื้นฐานต่างๆ เกี่ยวกับสุขภาพผู้หญิง พร้อมจะให้คำแนะนำผู้หญิงทุกวัยด้วยความเข้าใจ เพียงมองหา ป้าย PHARMASIS หน้าร้านขายยาใกล้บ้านกว่า 500 แห่งทั่วประเทศ แล้วพุ่งตัวเข้าไปเลยจ้า