วันที่ 21 เมษายน นับเป็นวันครบรอบ 234 ปี สถาปนากรุงเทพมหานคร หลังจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 พระองค์ทรงโปรดให้สร้างพระนครแห่งใหม่ขึ้น ที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งก็คือกรุงเทพมหานครฯ
วันที่ 21 เมษายน นับเป็นวันครบรอบ 234 ปี สถาปนากรุงเทพมหานคร หลังจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 พระองค์ทรงโปรดให้สร้างพระนครแห่งใหม่ขึ้น ที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งก็คือกรุงเทพมหานครฯ
วันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2325 นับเป็นวันสถาปนากรุงเทพมหานคร หลังจากที่ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2325 จากนั้น ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายราชธานีจากฝั่งธนบุรี มาที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา แล้วจัดพิธี ยกเสาหลักเมืองขึ้นในวันนี้ (21 เม.ย.) พร้อมทั้งพระราชทานนามพระนครใหม่ว่า "กรุงเทพมหานคร บวรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยวิษณุกรรมประสิทธิ์” เป็นชื่อเมืองที่ยาวที่สุดในโลก มีความหมายว่า “พระนครอันกว้างใหญ่ดุจเทพนคร อันเป็นที่สถิตของพระแก้วมรกต เป็นนครที่ไม่มีใครสามารถรบชนะ มีความงามอันมั่นคงและเจริญยิ่ง เป็นเมืองหลวงที่บริบูรณ์ด้วยแก้ว 9 ประการ น่ารื่นรมย์ยิ่ง มีพระราชนิเวศน์ใหญ่โตมากมาย เป็นวิมานเทพที่ประทับของพระราชาผู้อวตารลงมา ซึ่งท้าวสักกเทวราชพระราชทานให้พระวิษณุกรรมลงมาเนรมิตไว้”
ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้ทรงเปลี่ยนจาก 'บวรรัตนโกสินทร์' เป็น 'อมรรัตนโกสินทร์' เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม 2514 รัฐบาลได้รวม จังหวัดพระนคร และ จังหวัดธนบุรี เข้าด้วยกัน เป็นนครหลวงกรุงเทพธนบุรี และในปี 2515 เปลี่ยนชื่อเป็น กรุงเทพมหานคร
����ѵ���ʵ�� ������ʵ�� �ؤ���Ӥѭ �������з�ջ >>
�ѵ���Թ�����
(�Ѫ��ŷ�� 1-�Ѫ��ŷ�� 3)
���ʶһ�ҡ�ا�ѵ���Թ������Ҫ�ҹ�
��ѧ�ҡ����кҷ���稾�оط��ʹ��Ҩ����š����Ҫ �ç��Һ��Ҩ����㹡�ا������������ҧ������蹤����㹻�������� ���ͧ��ç�����Ҫ�ҹըҡ��ا�����ի������ҧ��觵��ѹ�����ѧ��觵��ѹ�͡�ͧ�������Ҿ������е�駪���������ҡ�ا� ��駹�����ͧ�������˵����»�С�� ���
- ����Ҫ�ѧ����ͧ��ا�����դѺ᤺
���Ѵ��Һ������ 2 ��ҹ ��� �Ѵ�� (�Ѵ��س�Ҫ������) ����Ѵ���µ�Ҵ (�Ѵ�����š�����) ������������ö�����ҳ�ࢵ�ͧ����Ҫ�ѧ�����ҧ��ҧ�����
- ���ͧ�����ç��繴��·�������й�����͡�� 2 ��ǹ �����������Ҿ���Ҽ�ҡ�ҧ���������ͧ͡ᵡ �ѧ�� ���ͧ��ɳ��š �ؾ�ó���� �����ҡ����֡¡�Ѿ�ҵ���ӹ�� ������ö�ء��㨡�ҧ���ͧ��ǧ�� ������ҡ���û�ͧ�ѹ��й�� ���鹨����ҧ������ҡ�÷�� 2 �������� ����繡��������ͧ�Թ�ͧ�ҡ ������ҡ���������Ũҡ���˹����ѧ�ա���˹�� ����繡���ҡ�Ӻҡ�ҡ �ѧ��鹾��ͧ��֧���¾�й��������ҧ��觵��ѹ�͡�ͧ�������Ҿ������§������� ����������繤����ͧ�ҧ��ҹ���ѹ�� �����
��ǹ�ҧ��ҹ���ѹ�͡��зҧ��ҹ�˹�� �ô����� ���ش��ͧ��������繤����ͧ��ͧ�ѹ��й��
- ��鹷��ҧ��觵��ѹ�͡�繷���Һ���� ����ö�������ͧ�����ҧ��ҧ�͡���������� �ç����dz����駾�й�þ�鹷�������� ����������繡�ᾧ���������ͺ�������ͧ
- �ҧ��觵��ѹ���ͧ�������Ҿ���� ��鹷���繷�ͧ��� ��ӡѴ��е��觾ѧ������������ �֧���������������ҧ�Ҥ�����Ͷ����ѵ���� ��������������
��кҷ���稾�оط��ʹ��Ҩ����š����Ҫ���Ѻ���������ҧ���ͧ����ҧ��觵��ѹ�͡�ͧ�������Ҿ���� ��������dz������������Ҿ���� ��� ����dz��к������Ҫ�ѧ㹻Ѩ�غѹ ����Ҫ�ҹ������ͧ��������� ���ا��ҹ�ú���ѵ���Թ��� ��Թ����ط��� ��Ҵ�š�����ѵ���Ҫ�ҹպ������� �ش��Ҫ����ȹ� ���ʶҹ��þ��ҹ �ǵ��ʶԵ �ѡ��ѵ�����ɳء�������Է��� �����������Ѫ��ŷ�� 4 �ç����¹�ҡ����� �����ѵ���Թ��� �� �����ѵ���Թ���
㹡�����ҧ�����Һ���Ҫ�ѧ �ô����� ������ҧ�Ѵ������㹴��� ��� �Ѵ�������ѵ���ʴ���� �����Ѵ������ ��������ѭ�ԭ�������á���鹻�д�ɰҹ �ç����Ҫ�ҹ���������� ���оط��������ѵ�����ҡÔ �����������������ا�
สถาปนาพระนครใหม่
พร้อมสร้าง "หัวใจให้พระนคร"
คูคลองรอบกรุงมีความสำคัญต่อวิถีชีวิต สร้างระหว่างตั้งเมืองหลวงใหม่
เปรียบเหมือน "หัวใจพระนคร"
พระนคร แปลว่า เมืองหลวง
อ้างอิงจาก พจนานุกรมแปล ไทย-อังกฤษ อ. สอ เสถบุตร
ต้นกำเนิดคลองรอบกรุง
ณ
ช่วงเวลาการสถาปนาเมืองหลวงใหม่ในราชวงศ์จักรี
การสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อครั้งยังดำรงพระยศเป็นสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ภายหลังที่ได้ทรงเลิกทัพกลับจากกรุงกัมพูชา เพราะในกรุงธนบุรีเกิดการจลาจล เมื่อถึงกรุงธนบุรีบรรดาขุนนางน้อยใหญ่ทั้งหลายก็พากันอ่อนน้อมยอมสวามิภักดิ์ เรียกร้องให้แก้ไขวิกฤติการณ์ พร้อมกันนั้นก็พากันอัญเชิญให้พระองค์เสด็จขึ้นครองราชสมบัติ เป็นพระเจ้าแผ่นดินไทยสืบต่อไป เมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ.2325 รัชกาลที่ 1 แห่งราชวงศ์จักรี (นับเป็นวันเริ่มต้นแห่งราชวงศ์จักรี ทางราชการจึงกำหนดให้วันที่ 6 เมษายน ของทุกปี เป็นวันจักรี เพื่อระลึกถึงวันแห่งการสถาปนาราชวงศ์จักรี)
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงได้รับอัญเชิญขึ้นครองราชย์ในวันที่ 6 เมษายน พ.ศ.2325 ขณะที่ยังไม่ได้สร้างพระราชวังใหม่จึงทรงประทับในพระราชวังเดิมไปก่อน ต่อมาเมื่อก่อสร้างพระบรมมหาราชวัง และราชธานีแห่งใหม่ ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยาเสร็จในปีพ.ศ.2328 แล้วโปรดฯ ให้มีการสมโภชน์พระนครและกระทำพิธีปราบดาภิเษกขึ้นเป็น พระมหากษัตริย์อีกครั้ง และพระราชทานนามพระนครใหม่นี้ว่า
“กรุงเทพมหานคร บวรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพนพรัตน์ ราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์ มหาสถาน อมรพิมาน อวตาลสถิต สักกทิตติย วิษณุกรรมประสิทธิ์” ปัจจุบันนิยมเรียกว่า “กรุงรัตนโกสินทร์” นั่นเอง
ภายหลังเมื่อเหตุการณ์เข้าสู่ภาวะปกติแล้ว รัชกาลที่ 1 ทรงเห็นว่าก่อนพิธีปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์ เห็นว่าควรจะย้ายราชธานีไปอยู่ฟากตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยาเสียก่อน โดยบริเวณที่ทรงเลือกสร้างพระราชวังนั้น เคยเป็นสถานีการค้าขายกับชาวต่างชาติในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีนามเดิมว่า “บางกอก” ซึ่งในขณะนั้นเป็นที่อยู่อาศัยของชาวจีน และทรงชดเชยค่าเสียหายให้พอสมควร จากนั้นทรงให้ชาวจีนย้ายเข้าไปอยู่ ณ ที่ ตำบลสำเพ็งอีกทั้งยังโปรดเกล้าฯให้สร้างรั้วไม้แทนกำแพงขึ้น และสร้างพลับพลาไม้ขึ้นชั่วคราวหลังจากนั้นในเดือนมิถุนายน
พ.ศ.2325ขณะที่พระองค์ทรงมีพระชนมายุได้ 45 พรรษา ได้ทรงประกอบพิธีปราบดาภิเษกขึ้นเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระนามว่า“พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธิบดีฯ”แต่ในสมัยปัจจุบันนั้นมักนิยมเรียก พระนามว่า“พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช”และได้ทรงสถาปนาตำแหน่งวังหน้า(กรมพระราชวังบวรสถานมงคล)และตำแหน่งวังหลัง (กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข)
ครั้นในสมัยแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงเปลี่ยนสร้อยที่ว่า “บวรรัตนโกสินทร์” เป็น “อมรรัตนโกสินทร์” นอกนั้นคงเดิมและในบริเวณพระบรมมหาราชวัง ได้สร้างวัดพระแก้ว เป็นวัดที่ประกอบพระราชพิธีทางศาสนา แต่ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ และครั้นเมื่อการสร้างพระนครเสร็จสมบูรณ์ ได้มีการอัญเชิญพระแก้วมรกตมาประดิษฐานที่วัดนี้ และ ได้พระราชทานนามให้ใหม่ว่า “พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร” เพื่อให้สอดคล้องกับนามของพระนครใหม่
สาเหตุการย้ายราชธานีจากกรุงธนบุรีมาตั้งที่กรุงรัตนโกสินทร์กรุงธนบุรีเป็นเมืองที่มีการสร้างป้อมปราการเอาไว้ทั้งสองฝั่งแม่น้ำ โดยเอาแม่น้ำผ่ากลาง (เรียกว่าเมืองอกแตก) เหมือนเมืองพิษณุโลกมีประโยชน์ตรงที่อาจเอกเรือรบไว้ในเมืองเมื่อเวลาถูกข้าศึกมาตั้งประชิดแต่การรักษาเมืองคนข้างในจะถ่ายเทกำลังเข้ารบพุ่งรักษาหน้าที่ได้ไม่ทันท่วงทีเพราะต้องข้ามแม่น้ำ แต่แม่น้ำเจ้าพระยาทั้งกว้างและลึกจะทำสะพานข้ามก็ไม่ได้ ทำให้ยากแก่การรักษาพระนครเวลาข้าศึกบุก ทำให้น้ำกัดเซาะตลิ่งพังได้ง่ายบริเวณพระราชวังเดิมของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชคับแคบ มีวัดขนาบทั้งสองข้าง คือ วัดแจ้ง (วัดอรุณราชวราราม) กับวัดท้ายตลาด (วัดโมฬโลกยาราม) ทำให้ยากแก่การขยายพระราชวังให้กว้างออกไป
เหตุผลการเลือกทำเลที่ตั้งฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา
-
ได้แม่น้ำใหญ่เป็นคูคลอง
ทางฝั่งกรุงเทพฯเป็นที่ชัยภูมิเหมาะสม เพราะเป็นหัวแหลมถ้าสร้างเมืองแต่เพียง ฟากเดียว จะได้แม่น้ำใหญ่เป็นคูเมืองทั้งด้านตะวันตกและด้านใต้ เพียงแต่ขุดคลองเป็นคูเมืองแต่ด้านเหนือและด้านตะวันออกเท่านั้น ถึงแม้ว่าข้าศึกจะเข้ามาโจมตีก็พอต่อสู้ได้
-
ป้องกันข้าศึก
เนื่องด้วยทางฝั่งตะวันออกนี้ พื้นที่นอกคูเมืองเดิมเป็นพื้นที่ลุ่มที่เกิดจากการตื้นเขินของทะเล ข้าศึกจะยกทัพมาทางนี้คงทำได้ยาก ฉะนั้นการป้องกันพระนครจะได้มุ่งป้องกันเพียง ฝั่งตะวันตกแต่เพียงด้านเดียว
-
สะดวกต่อการขยายเมือง
ฝั่งตะวันออกเป็นพื้นที่ใหม่ สันนิษฐานว่าชุมชนใหญ่ในขณะนั้นคงจะมีแต่ชาวจีนที่เกาะกลุ่มกัน อยู่จึงสามารถขยายออกไปได้อย่างกว้างขวาง และขยายเมืองได้เรื่อยๆ
ก่อกำเนิดหัวใจพระนคร
ได้อัญเชิญเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ขึ้นเถลิงถวัลย์ราชสมบัติเป็นพระเจ้าแผ่นดิน ทรงพระนามว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี เมื่อเดือนมิถุนายน ในขณะมีพระชนมายุได้ 45 พรรษา ทรงย้ายราชธานีมาอยู่บางกอก บนฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาฟากตะวันออก ขนานนามว่า กรุงรัตนโกสินทร์ ทรงให้ขุดคลองบางลำพู หรือคลองโอ่งอ่าง เป็นคูคลองพระนคร สร้างกำแพงเมือง และป้อมตามแนวคลองคูเมืองใหม่ และตั้งเสาหลักเมือง สร้างหอกลองขึ้นที่หน้าวัดโพธิ์
(เพิ่มเติม) เมื่อแรกขุดคูเมืองใหม่นี้ยังไม่มีเวลาสร้างกำแพงเมืองให้มั่นคงถาวร จึงใช้เพียงเสาไม้ระเนียด ต่อมาเมื่อมีเวลาว่างศึกแล้ว จึงโปรดฯให้รื้อกำแพงเมืองเก่าของกรุงธนบุรีตามแนวคูเมืองเดิมออก นำอิฐรวมกับอิฐซากกำแพงเมืองกรุงศรีอยุธยา มาสร้างกำแพงเมืองใหม่ตามแนวคลองรอบกรุง พร้อมป้อมปราการเรียงรายไปตามกำแพง ๑๔ ป้อม ดังนี้
>>> กดแถบหัวข้อเพื่อดูรูปภาพ
ภูมิประเทศของกรุงรัตนโกสินทร์เป็นแหลมคุ้งแม่น้ำ เมื่อขุดคลองรอบกรุงขึ้น จึงทำให้กรุงรัตนโกสินทร์กลายเป็นเกาะมีน้ำล้อมรอบ ส่วนคลองคูเมืองเดิมที่ทำให้กรุงรัตนโกสินทร์บริเวณพระบรมมหาราชวังและวังหน้าเป็นเกาะเช่นกัน ปัจจุบันเรียกส่วนนี้ว่า“หัวแหวนแห่งกรุงรัตนโกสินทร์”
เยี่ยมชมหัวข้อที่น่าสนใจอื่นๆ ได้ที่
"เที่ยวใหม่กับหัวใจเดิม"
" ปรับปรุงทัศนียภาพคลองคูเมืองเดิมเพื่อคุณภาพชีวิต สู่การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ "คลิกรูปภาพเพื่อเข้าชมสถานที่ท่องเที่ยว- All
- Gallery Item