การอุดมศึกษาไทยที่ผ่านมา ไม่อาจต้านความเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากความก้าวหน้าของเทคโนโลยี-นวัตกรรมยุคศตวรรษที่ 21 ได้เลย ถ้าได้พิจารณาการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นรอบตัววันนี้ ตั้งแต่บนเตียงนอนจนถึงที่ทำงาน จะพบว่าเทคโนโลยี-นวัตกรรมใหม่ทำให้โลกอุดมศึกษาถูกกลืนกลายเป็นโลกเก่าไปโดยปริยาย!ด้วยว่า ความเคลื่อนไหวของการอุดมศึกษาไม่ได้ขึ้นต่อหรือเชื่อมโยงน้อยมากกับความก้าวหน้าของโลก! แต่ระบบของการอุดมศึกษาไทยเคลื่อนตัวไปใต้กำกับบงการของกฎระบบระเบียบราชการที่สร้างสุมกันไว้จนเทอะทะ ล้าหลัง ซับซ้อน มากพิธีกรรม ผลผลิตที่ได้จึงสร้างความสูญเสียอย่างมากมหาศาล และเป็นอุปสรรคต่อความก้าวหน้าของประเทศยิ่ง!ถ้าศึกษางานของ ศาสตราจารย์เคลาส์ ชวาบ ผู้ก่อตั้งและผู้บริหาร world Economic Forum ในเรื่อง The Fourth Industrial Revolution ว่าด้วยความเปลี่ยนแปลงของโลกในยุค 4.0 ที่การเปลี่ยนแปลงมันเคลื่อนผ่านประตูบ้านเข้ามาถึงห้องนอนเราวันนี้ แล้วพิจารณาดูโลกของอุดมศึกษาไทย จะพบว่าอุดมศึกษาไทยยังติดอยู่ในกับดักโลกเก่าอยู่อย่างมึนซึม! มหาวิทยาลัยไทยผลิตบัณฑิตตกงานสูงถึงกว่าครึ่งล้านตลอดช่วงทศวรรษที่ผ่านมา! ส่งคนบางส่วนเข้าไปในระบบงานที่ไม่ตรงกับสาขาวิชาที่เรียนเกือบครึ่ง! ส่วนกลุ่มที่ทำงานตรงตามสาขาวิชาที่เรียนก็ไม่มีผลงานเป็นที่พึงพอใจขององค์กร! ขาดความรู้จริง-ประสบการณ์-ความชำนาญการเบื้องต้น! นี่คือความสูญเสียมหาศาลจากโลกอุดมศึกษาเก่าที่ผ่านมา ซึ่งวันนี้ระบบระเบียบกฎกติกาเก่าที่ซับซ้อนครึทึ่มยังคงตามรังควานผูกมัดกำกับตัดขาดจากความก้าวหน้าใหม่จนทุกวันนี้!การอุดมศึกษาและการผลิตบัณฑิตวันนี้ คงต้องตระหนักรู้ที่จะรื้อสร้างความคิด-มุมมองที่เคยถูกกดทับหล่อหลอมกล่อมเกลาจากโลกใบเก่าให้ได้! ต้องเปิดวิสัยทัศน์ใหม่-ปรับสร้างวิธีคิดใหม่ (mind set) ก้าวข้ามแนวคิด-แนวทาง-กฎกติกาเดิมๆ มาเชื่อมต่อกับความเปลี่ยนแปลง-ความก้าวหน้าในโลกยุคใหม่ให้ได้! หยุดการปิดตัว-หลงตน-ว่ายวนในกรอบความชํานาญการเดิมๆ ที่นับวันแต่จะไร้ประโยชน์ใช้การไม่ได้อีกต่อไป!ที่จริงงาน The Four : The Hidden DNA of Amazon, Apple, Facebook, Google ของ Scoot Galloway ที่ตีพิมพ์เมื่อทศวรรษก่อน ส่งสัญญานการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนมาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะการชี้ให้เห็นถึงโลกแวดล้อมที่บรรษัทพ่อมดเหล่านี้เคลื่อนไหวเปลี่ยนผ่านโลกอนาลอคสู่ดิจิทัล! ส่งผลต่อการเปลี่ยนนิเวศทางเศรษฐกิจและสังคมของโลกเก่าไปอย่างมีนัยสำคัญ ไม่นับความเคลื่อนไหวทางภูมิรัฐศาสตร์และปฏิบัติการทางสังคมเศรษฐกิจ ที่จีนยุคใหม่ทะลุทะลวงสู่โลกดิจิทัลได้น่าตะลึงพรึงเพริดในยุคศตวรรษ 21 นี้!
การอุดมศึกษาวันนี้ จึงต้องมุ่งรื้อสร้างความคิด-มุมมอง-วิธีการใหม่-วิทยาการใหม่อย่างตระหนักรู้ ที่จะให้อุดมศึกษาอยู่ในโลกใหม่-ไปกับโลกปัจจุบันสู่อนาคตได้! เร่งพัฒนานวัตกรรม-ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่มีคุณภาพจับต้องได้-เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม สื่อสารง่าย-เข้าถึงได้อย่างไร้ขีดจำกัด มีมิตินวัตกรรมที่เชื่อมผสานศักยภาพมนุษย์เข้ากับความก้าวหน้าของเทคโนโลยี เคลื่อนตัวไปไม่หยุดบนฐานความรู้ที่มีศักยภาพสูง สื่อสารทะลุมิติก้าวข้ามข้อจำกัดทางกายภาพ กาลเวลา และเขตแดนแบบรัฐชาติให้เท่าทันโลกใหม่!การสร้างอุดมศึกษาในโลกใหม่ ต้องไม่ใช่ความคิด-ความเคลื่อนไหวที่ว่ายวนในกรอบกติกาแบบเก่าๆ ที่ทำให้สถาบันและบุคลากรเซื่องซึม-หงอยเหงา ถูกขังอยู่ใต้กฎเกณฑ์กติกาที่ไม่เชื่อมโยงกับนวัตกรรมและความก้าวหน้าของชาติบ้านเมือง! ตรงกันข้ามต้องเปิดมิติให้บุคลากร-สถาบันเข้าใจโลกยุคศตวรรษที่ 21 ที่มีความเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงรวดเร็ว-มีพลัง-เคลื่อนตัวไปข้างหน้าด้วยเทคโนโลยีนวัตกรรมความรู้และการสื่อสารไม่หยุด!แนวคิด Driving Digital Strategy ที่ Sunil Gupta ศึกษาและตีพิมพ์ใน Harvard Business School อาจช่วยเสริมปลุกพลังการปลดปล่อยตัวเองไปข้างหน้าได้อีกทางหนึ่ง ซึ่งน่าจะดีไม่น้อยทีเดียว!การสร้างบุคลากร-สร้างสถาบัน-สร้างการศึกษาและการพัฒนาอุดมศึกษาในโลกใหม่วันนี้ เป็นเรื่องที่ต้องปรับตัวให้ทันความก้าวหน้าของโลกใหม่ มุ่งสร้างคน-พัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้ตรงความต้องการของงานยุคใหม่-แบบแผนใหม่-แพลตฟอร์มใหม่-โลกแวดล้อมใหม่ ที่เปลี่ยนจากเดิมเกือบสิ้นเชิง!
แน่นอนว่า การเรียน-การสอน-ตำรับ-ตำรากว่าครึ่งค่อนที่เคยมีมา ถูกยุคสมัยและความก้าวหน้าเบียดขับ-ทำลาย จนตกยุคกลายเป็น กองวาทกรรม ที่ผุกร่อนไปแล้ว! แต่ก็ยังไม่วายที่ครูบาอาจารย์หลายคน และการเรียนในหลายสถาบันยังหยิบใช้อยู่ไม่ลืมหูลืมตา มันชี้ถึงการขาดเมตตาธรรมต่ออนาคตเด็กยิ่งนัก!การสร้างบทเรียน ระบบการเรียน และหลักสูตรยุคใหม่ ต้องไม่เป็นความคิด-วิธีการที่ผูกยึดกับระบบระเบียบเดิมๆ ที่ครอบงำกดดันให้ทุกฝ่ายจมอยู่กับอำนาจที่ดิบห่าม จนขาดความรู้เท่าทันการปรับตัวก้าวหน้า ไร้สำนึก-จิตวิญญาณความรู้-ทักษะที่เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลกใหม่!หลักสูตร-การเรียนการสอนใหม่ ต้องมีเนื้อหาสร้างสรรค์เท่าทันการพัฒนาศักยภาพบุคลากร-ตรงตามความต้องการของงานในโลกวันนี้ งานของ Jessica Easto เรื่อง Rocket Man : Elon Musk In His Own World หรืองานเรื่อง Mindset ของ carol S. Dweck อาจช่วยกระตุ้นปรับสมดุลความคิดให้คนที่ติดยึดกรอบความเชื่อเดิมๆ ในโลกอุดมศึกษาออกจากความป่วยไข้-ซึมเศร้าได้ไม่น้อย ถ้าต้องการความเปลี่ยนแปลง! การจัดการความก้าวหน้าใหม่ในเรื่องความรู้-ประสบการณ์-ทักษะที่เชื่อมโยงกับความก้าวหน้า-เท่าทันโลก ต้องนำมาเป็นแกนกลางขับเคลื่อน-ปรับสร้างความเปลี่ยนแปลง ไม่ปล่อยให้บุคลากรและสถาบันอุดมศึกษาหมกตัวเวียนว่ายในกฎระเบียบกติกาที่ซับซ้อนคร่ำครึมากอำนาจหลงพิธีกรรม ที่มักอ้างกฎเกณฑ์มากดทับ-แสดงอำนาจเหนือกว่าอย่างที่สืบต่อกันมา!
วันนี้กฎกติการระบบระเบียบเดิมๆ ดำรงอยู่ฐานเป็นอุปสรรคกีดขวางการปรับสร้างความก้าวหน้าใหม่! อย่าลืมว่าการศึกษา-การพัฒนาบุคลากร ต้องสร้างคนให้ตรงกับงานและโครงสร้างสังคม-เศรษฐกิจวันนี้สู่อนาคต ไม่ตรึงคนไว้ใต้กติกาที่ผูกโยงมาแต่อดีต-รังเกียจความก้าวหน้าเปลี่ยนแปลง ที่ก่อให้เกิดความสูญเปล่ามหาศาลอย่างที่ผ่านมา!ถ้าจะพัฒนาความตระหนักรู้เรื่องนี้ อาจศึกษางานของ HABERMAS ปราชญ์ชาวเยอรมัน HABERMAS A very Short Introduction ที่ James Gordon Finlayson หรืองานอื่นที่ช่วยให้เกิดความรู้ ความเข้าใจโลกยุคใหม่ ที่งานบางเรื่องที่อาจศึกษาโดยคนยุคก่อนเช่นปรมาจารย์อย่าง ปีเตอร์ ดรัคเกอร์ หรือจากชิ้นงานอื่นๆ ที่ชี้บอกความเปลี่ยนแปลงของญี่ปุ่นเช่น Cool Japan หรืองานที่บอกถึงการก่อรูปเติบโตของธุรกิจและเศรษฐกิจในจีนอย่าง ALIBABA ฯลฯ เหล่านี้น่าจะช่วยเสริมสร้างพลังความรู้ที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงได้ไม่น้อยทีเดียว!การเชื่อมประสานกับโลกยุคใหม่ที่ทำให้คนประจักษ์ตน มีความรู้-ทักษะ-ประสบการณ์เท่าทันโลกที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เป็นเรื่องที่ต้องตระหนักรู้-เข้าใจเท่าทันพัฒนาการของเทคโนโลยี โครงสร้างเศรษฐกิจ-สังคมใหม่ และระบบนิเวศที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งปัจจุบันมีอัตราการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว (Speed Of Change) ปรับตัวไปข้างหน้าอย่างไร้ขีดจำกัด เชื่อมต่อความเร็วของการสื่อสาร 5G ที่ไปพ้นขีดจำกัดหลากมิติ ซึ่งหมายถึงความรู้-การเรียนรู้-การพัฒนาทักษะใหม่นั้นแตกต่างจากโลกอดีต!
การบริหารจัดการอุดมศึกษาและวิทยาการยุคใหม่ ต้องเชื่อมประสานความรู้ทักษะความก้าวหน้าและการพัฒนาบุคลากรยุคใหม่ ที่ต้องการสิ่งแวดล้อมใหม่-การจัดการใหม่-เนื้อหาสาระใหม่-ระบบระเบียบวิธีการใหม่ที่มีศักยภาพสูง มีความแกร่งในการปรับตัวเท่าทันการเปลี่ยนแปลง-การสื่อสารที่รวดเร็ว นี่คือพื้นฐานสำคัญที่ต้องจัดปรับระบบนิเวศใหม่ในการบริหารจัดการ เพื่อสร้างสรรค์การเรียนรู้ใหม่ของอุดมศึกษาให้ตอบโจทย์การมีงานทำในโครงสร้างเศรษฐกิจสังคมใหม่ ซึ่งท้าทายสถาบันการอุดมศึกษาทั้งวิธีคิด แนวปฏิบัติ และการปรับตัว ที่ยากจะปฏิเสธ!โลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วต้องการปรับสร้างเปลี่ยนแปลงให้เท่าทัน! แนวทางหนึ่งที่จำเป็นในการปรับตัวของการอุดมศึกษา คือการสร้างความร่วมมือกับภาคอุตสาหกรรม-กลุ่มผู้ประกอบการ ทั้งนี้ก็เพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว-ประหยัด-ต่อเนื่อง-ทำได้ทันที-ทันเวลา อีกทั้งมีคุณภาพมาตรฐาน ตรงตามความต้องการของงานยุคใหม่ การสร้างความร่วมมือกับผู้ประกอบการ-อุตสาหกรรม คือการร่วมมือกับแหล่งความต้องการบุคลากร ที่มีบทบาทสำคัญในการร่วมสร้างการเรียนรู้-ประสบการณ์การพัฒนาทักษะ-ความรู้ยุคใหม่กลุ่มประเทศที่มีความก้าวหน้ารู้จักดีในการสร้างการเรียนรู้และการพัฒนาบุคลากรแบบ “โรงงาน-โรงเรียน-โรงงาน” เป็นแนวทางที่เรียกว่า UNIVERTORY เป็นกระบวนการทำงานร่วมระหว่างมหาวิทยาลัย (UNIVERSITY) กับโรงงานอุตสาหกรรม (FACTORY) ที่จะช่วยให้การศึกษา-ฝึกอบรม ดึงความรู้-ประสบการณ์-ความเชี่ยวชาญ-ทักษะ-ความชำนาญการ-ระบบการฝึกอบรมที่มีมาตรฐาน (ทั้งการผลิต-บริการ) จากภาคอุตสาหกรรมธุรกิจ-สู่ระบบการศึกษาการพัฒนาบุคลากรในสถาบัน เพื่อยกระดับการอุดมศึกษาให้มีพลังที่จะปรับตัว ซึ่งสถาบันการศึกษาก็ต้องปรับระบบนิเวศการศึกษาขึ้นใหม่ ลดความกระด้างของอำนาจ-กติการเก่าๆ ลง ใช้ศักยภาพความรู้ยุคใหม่เข้าแทน เพิ่มเสริมการเท่าทันโลกด้วยการพัฒนาให้มีศูนย์ความชำนาญการด้านต่างๆ เพื่อเสริมการเรียนรู้ สร้างระบบเครดิตแบงก์ และประสานการเรียนเป็นระบบเครือข่ายให้มีการทำงานร่วมกัน จัดระบบประสานสร้างความรู้ยุคใหม่ให้ทันการเปลี่ยนแปลงนวัตกรรมและเทคโนโลยี เน้นการร่วมมือกับภาคเอกชนเป็นสำคัญ พร้อมกับเร่งปรับสร้างโครงสร้างการจัดการโมเดลธุรกิจใหม่ให้สอดรับกับการเปลี่ยนแปลง ปรับแพลตฟอร์มการทำงานของครูอาจารย์-บุคลากรให้รู้เท่าทันความเปลี่ยนแปลงที่เคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลาการอุดมศึกษาโลกใหม่ต้องตระหนักรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก เปิดช่องทาง-เครือข่ายการพัฒนาที่จะเสริมสร้างบุคลากรให้มีคุณภาพ มีผลผลิตที่ได้มาตรฐาน มีงานทำ-มีประสบการณ์-ความรู้-ทักษะสอดคล้องกับงาน-สร้างตัวตนในแบบของตนเองได้ ผ่านประสบการณ์การทำงานร่วมกับโลกแวดล้อมยุคใหม่ สร้างสรรค์ช่วยตัวเอง-ช่วยสังคมได้อย่างมีนัยสำคัญ นี่คือความเคลื่อนไหวใหม่ของการอุดมศึกษาในโลกใหม่วันนี้!